پنج‌شنبه با شاهنامه فردوسی: منوچهر- بخش 26؛ بیامد یکی موبدی چرب دست / شکوه رستم در کودکی + متن صوتی و معنی اشعار

خلاصه شاهنامهٔ فردوسی؛ منوچهر- بخش 26

یکی از موبدان زیرک به دیدار رودابه، همسر زال، آمد و با استفاده از شراب او را مست کرد تا عملیات مهمی را انجام دهد. او پهلوی رودابه را بدون درد شکافت و فرزندشان، رستم، را به دنیا آورد. این بچه به قدری بزرگ و شگفت‌انگیز بود که همه از دیدن او متعجب شدند. رودابه که هنگام تولد رستم بیهوش بود، وقتی که به هوش آمد و پسرش را دید، خوشحال شد و به او نام رستم دادند. در همان زمان، لباسی از حریر برای کودک ساختند که بر آن نقش‌های زیبایی از ناهید و خورشید بود و به او نشانی از قدرتش دادند. سپس برای معرفی رستم نزد پدربزرگش، سام، او را در لباسی از زری و ابریشم به او نشان دادند. سام وقتی این تصویر از رستم را دید، بسیار خوشحال شد و گفت که اگر رستم حتی نیمی از این نیرو را در زندگی پیدا کند، موفق خواهد بود. سپس به ترتیب جشن بزرگی برای تولد رستم در سراسر زابلستان و کابلستان برگزار شد و همه از این واقعه خرسند بودند. زال نیز در مقابل نامه‌ای به سام فرستاد و از خداوند و گردش روزگار قدردانی کرد. او آرزو کرد که رستم زنده بماند و دنیا به او ببالد. بعدها، رستم به اندازه‌ای نیرومند شده بود که ده دایه برایش شیر می‌آوردند و او بسیار قوی و زیبا رشد کرد. زمانی که هشت ساله شد، همچون سرو بلند و زیبا شده بود. او به پایه‌ای رسید که گویا سام، پهلوان بزرگ، دوباره به دنیا آمده است.

برگردان به زبان ساده

# بیامد یکی موبدی چرب دست

مر آن ماه رخ را به می کرد مست

هوش مصنوعی: یک موبد با دستی نرم و چرب آمد و آن ماه رخ را به می مشغول کرد و مست ساخته بود.

# بکافید بی‌رنج پهلوی ماه

بتابید مر بچه را سر ز راه

هوش مصنوعی: به آرامی و بدون زحمت، سایه‌ی ماه را بر روی فرزندتان بیندازید تا او را از مسیر زندگی به سمت درست هدایت کنید.

# چنان بی‌گزندش برون آورید

که کس در جهان این شگفتی ندید

هوش مصنوعی: آن‌چنان او را بی‌دردسر و بی‌خطر به بیرون بیاورید که هیچ‌کس در دنیا چنین چیزی را ندیده باشد.

# یکی بچه بد چون گوی شیرفش

به بالا بلند و به دیدار کش

هوش مصنوعی: یک بچه‌ی سرکش مانند توپ در حال پرتاب، سر به آسمان می‌برد و به جلو می‌آید تا خود را نشان دهد.

# شگفت اندرو مانده بد مرد و زن

که نشنید کس بچهٔ پیل تن

هوش مصنوعی: عجیب است که هم مرد و هم زن متعجب مانده‌اند، چرا که هیچ‌کس صدای فرزند فیل را نشنید.

# همان دردگاهش فرو دوختند

به دارو همه درد بسپوختند

هوش مصنوعی: به داروخانه او، همه دردها را با دارو درمان کردند و تمامی مشکلات و آلام را برطرف کردند.

# شبانروز مادر ز می خفته بود

ز می خفته و هش ازو رفته بود

هوش مصنوعی: مادر در تمام طول روز در خواب بود و به خاطر نوشیدنی که مصرف کرده بود، از حال رفته بود.

# چو از خواب بیدار شد سرو بن

به سیندخت بگشاد لب بر سخن

هوش مصنوعی: زمانی که سرو از خواب بیدار شد، به سیندخت نگاه کرد و زبان به گفتگو باز کرد.

# بر او زر و گوهر برافشاندند

ابر کردگار آفرین خواندند

هوش مصنوعی: ابر خداوند درخشش و ثروت را بر او نثار کرد و همه به خاطر او آواز شکر و ستایش سر دادند.

# مر آن بچه را پیش او تاختند

به سان سپهری برافراختند

هوش مصنوعی: بچه را به او آوردند و مانند سربازی که سپاه را به جلو می‌برد، او را در جایگاه خاصی قرار دادند.

# بخندید از آن بچه سرو سُهی

بدید اندرو فر شاهنشهی

هوش مصنوعی: بخندید و شادی کردند، چرا که در آنجا فرزند شاهنشاه را مشاهده کردند که همچون سرو بلند و زیباست.

# برستم بگفتا غم آمد به سر

نهادند رستمش نام پسر

هوش مصنوعی: برستم گفتند که غم به او روی آورده است و نام پسرش را رستم گذاشتند.

# یکی کودکی دوختند از حریر

به بالای آن شیر ناخورده شیر

هوش مصنوعی: یک کودک را با پارچه نرم و لطیف پوشانده‌اند و بر روی او شیری گذاشته‌اند که هنوز شیر نخورده است.

# درون وی آگنده موی سمور

به رخ بر نگاریده ناهید و هور

هوش مصنوعی: درون او موهایی چون موی سمور وجود دارد که بر روی آن تصویرهایی از ناهید و هور نقش بسته است.

# به بازوش بر اژدهای دلیر

به چنگ اندرش داده چنگال شیر

هوش مصنوعی: او به بازوی خود، قدرتی همچون اژدهای شجاع را به دست گرفته و در دلش نیرویی مانند چنگال شیر را احساس می‌کند.

# به زیر کش اندر گرفته سنان

به یک دست کوپال و دیگر عنان

هوش مصنوعی: سوارکار با یک دست خود لگام اسب را گرفته و با دست دیگر نیز به تیزی‌های سنان (نوعی نیزه یا چماق) در زیرش توجه دارد.

# نشاندندش آنگه بر اسپ سمند

به گرد اندرش چاکران نیز چند

هوش مصنوعی: او را بر روی اسب نیرومند نشاندند و در اطرافش نیز چندین نگهبان حاضر شدند.

# چو شد کار یکسر همه ساخته

چنان چون ببایست پرداخته

هوش مصنوعی: زمانی که کارها به پایان رسید، همه چیز به شکلی که باید باشد به خوبی آماده شده است.

# هیون تکاور برانگیختند

به فرمان بران بر درم ریختند

هوش مصنوعی: هیوانی بزرگ و قوی را به دستور بران به حرکت درآوردند و بر درم ریختند.

# پس آن صورت رستم گرزدار

ببردند نزدیک سام سوار

هوش مصنوعی: پس آن جنگجوی قدرتمند و شجاع، به نزد سام سوار آوردند.

# یکی جشن کردند در گلستان

ز زاولستان تا به کابلستان

هوش مصنوعی: در یک جشن باشکوه که در گلستان برگزار شد، از منطقه زاولستان تا کابلستان مردم شرکت کردند.

# همه دشت پر باده و نای بود

به هر کنج صد مجلس آرای بود

هوش مصنوعی: تمام دشت پر از شراب و ساز و نوا بود و در هر گوشه‌اش صدها مهمانی و مجلس زیبا برقرار بود.

# به زاولستان از کران تا کران

نشسته به هر جای رامشگران

هوش مصنوعی: در سرزمین زاولستان، در هر نقطه‌ای، نوازندگان و شادی‌آفرینان حضور دارند و خوشی را برپا کرده‌اند.

# نبد کهتر از مهتران بر فرود

نشسته چنان چون بود تار و پود

هوش مصنوعی: هیچ گاه افراد کوچک‌تر از بزرگان نباید در جایگاه پایین‌تری قرار بگیرند، همان‌طور که تار و پود یک بافت به هم پیوسته و وابسته‌اند.

# پس آن پیکر رستم شیرخوار

ببردند نزدیک سام سوار

هوش مصنوعی: سپس جسد رستم، که هنوز کودک بود، را به نزد سام، سوارکار آوردند.

# ابر سام یل موی بر پای خاست

مرا ماند این پرنیان گفت راست

هوش مصنوعی: ابر سام یل، زلف و موی من را به هم پیچید و به بلندی آن برخاست، به همین می‌ماند که این پارچه‌ بیزر نرم و زیبا از حقیقت کلام می‌گوید.

# اگر نیم ازین پیکر آید تنش

سرش ابر ساید زمین دامنش

هوش مصنوعی: اگر نیمی از این بدن به سمت آسمان برود، سرش در ابرها خواهد بود و زمین دامن او را خواهد گرفت.

# وزان پس فرستاده را پیش خواست

درم ریخت تا بر سرش گشت راست

هوش مصنوعی: پس از آن، فرستاده را خواست و پولی بر سرش ریخت تا او راست ایستاد.

# به شادی برآمد ز درگاه کوس

بیاراست میدان چو چشم خروس

هوش مصنوعی: به شادی از درگاه ورود کرد و میدان را مانند چشمان خروس آراست.

# می‌آورد و رامشگران را بخواند

به خواهندگان بر درم برفشاند

هوش مصنوعی: او می‌آید و نوازندگان را به خواندن می‌طلبد و به درخواست کنندگان بر در خانه‌ام برف می‌افکند.

# بیاراست جشنی که خورشید و ماه

نظاره شدند اندران بزمگاه

هوش مصنوعی: جشنی را برپا کن که در آن خورشید و ماه به تماشا نشسته‌اند و از زیبایی آن بزم لذت می‌برند.

# پس آن نامهٔ زال پاسخ نوشت

بیاراست چون مرغزار بهشت

هوش مصنوعی: در نتیجه، زال جواب نامه را نوشت و آن را با زیبایی تزئین کرد، مانند چمنزار بهشت.

# نخست آفرین کرد بر کردگار

بران شادمان گردش روزگار

هوش مصنوعی: در ابتدا، خداوند را ستایش می‌کند و به خاطر خوشحالی‌ای که به او دست داده، از دنیای پیرامونش قدردانی می‌کند.

# ستودن گرفت آنگهی زال را

خداوند شمشیر و کوپال را

هوش مصنوعی: پس از آن، خداوند زال را ستایش کرد و او را با شمشیر و کلاه‌خود (کوپال) مجهز ساخت.

# پس آمد بدان پیکر پرنیان

که یال یلان داشت و فر کیان

هوش مصنوعی: سپس به سوی آن موجود زیبا که موهایش مانند یال اسبان زبده و با شکوه پادشاهان بود، آمد.

# بفرمود کین را چنین ارجمند

بدارید کز دم نیابد گزند

هوش مصنوعی: او دستور داد که این چیز را چنین بزرگ و با ارزش نگه دارید، زیرا از آن دم به بعد آسیبی به آن نخواهد رسید.

# نیایش همی کردم اندر نهان

شب و روز با کردگار جهان

هوش مصنوعی: ظاهراً در تنهایی و در خفا از صبح تا شب با معبود خود دعا و نیایش می‌کردم.

# که زنده ببیند جهانبین من

ز تخم تو گردی به آیین من

هوش مصنوعی: کسی که می‌خواهد جهان را ببیند، باید از وجود تو و گنجایش تو بهره‌برداری کند و به شیوه من زندگی کند.

# کنون شد مرا و ترا پشت راست

نباید جز از زندگانیش خواست

هوش مصنوعی: حالا که من و تو به هم نزدیک شده‌ایم، نباید از کسی جز زندگان درخواست کنیم که نگه‌دار ما باشد یا پشتیبان ما باشد.

# فرستاده آمد چو باد دمان

بر زال روشن دل و شادمان

هوش مصنوعی: فرستاده مانند باد در دم صبح به زال آمد، که دلش روشن و شاد است.

# چو بشنید زال این سخنهای نغز

که روشن روان اندر آید به مغز

هوش مصنوعی: زمانی که زال این کلمات زیبا را شنید، دانست که فردی با فکر و اندیشه روشن به ذهنش راه پیدا خواهد کرد.

# به شادیش بر شادمانی فزود

برافراخت گردن به چرخ کبود

هوش مصنوعی: به خاطر خوشحالی او، خوشحالی من هم بیشتر شد و با این حال، سرش را به سوی آسمان بلند کرد.

# همی گشت چندی بروبر جهان

برهنه شد آن روزگار نهان

هوش مصنوعی: مدتی در دنیا زندگی می‌کرد و زمانی فرا رسید که روزگار در پرده‌ای از پنهانی قرار گرفت.

# به رستم همی داد ده دایه شیر

که نیروی مردست و سرمایه شیر

هوش مصنوعی: به رستم که قهرمان بزرگی است، شیر مادرش را می‌دهند تا به او نیروی مردانگی و شجاعت ببخشد، چرا که او خود قدرتی بی‌نظیر و مانند شیر دارد.

# چو از شیر آمد سوی خوردنی

شد از نان و از گوشت افزودنی

هوش مصنوعی: زمانی که کودک از شیر به سمت غذاهای دیگر می‌رود، می‌تواند نان و گوشت را نیز به رژیم غذایی خود اضافه کند.

# بدی پنج مرده مراو را خورش

بماندند مردم ازان پرورش

هوش مصنوعی: بدی پنج، مرا از دست دادن و در نتیجه، خورشید زندگی‌ام خاموش شد و به این ترتیب، مردم از یادآوری و پرورش آن بدی رنج می‌برند.

# چو رستم بپیمود بالای هشت

بسان یکی سرو آزاد گشت

هوش مصنوعی: وقتی رستم به بالای هشت رسید، مانند یک درخت سرو آزاد و سربلند شد.

# چنان شد که رخشان ستاره شود

جهان بر ستاره نظاره شود

هوش مصنوعی: چنان شد که دنیا مانند یک ستاره درخشان می‌شود و همه به تماشای این ستاره می‌پردازند.

# تو گفتی که سام یلستی به جای

به بالا و دیدار و فرهنگ و رای

هوش مصنوعی: تو گفتی که سام یلست به جایی رسیده که در آنجا فرهنگ، دانش و دیدار با دیگران اهمیت دارد.