ادعای اخیر «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا در خصوص اینکه «تحقق خواسته غنی‌سازی بدون اهداف نظامی، ایران را به تنها کشور فاقد سلاح هسته‌ای در جهان تبدیل می‌کند که اورانیوم غنی می‌کند»، بازتاب و واکنش‌های متعددی در پی داشته است.
وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگو با «فاکس نیوز» مدعی شده «تنها کشورهایی که خود اورانیوم را غنی می‌کنند، آن‌هایی هستند که سلاح هسته‌ای دارند. ایران ادعا می‌کند که نمی‌خواهد به سلاح دست یابد، اما در واقع چیزی را مطالبه می‌کند که بی‌سابقه است؛ اینکه تنها کشور فاقد سلاح هسته‌ای در جهان باشد که اورانیوم غنی می‌کند.»
روبیو گفته «اگر ایران به‌دنبال یک برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای غیرنظامی است، ساخت راکتور و واردات اورانیوم غنی‌شده برای سوخت این راکتورها، راه مشخصی است که باید طی کند و تاکید کرده که ده‌ها کشور در جهان همین مسیر را طی می‌کنند.»
همتای ایرانی روبیو، «سیدعباس عراقچی» صریح‌ترین واکنش را به این ادعاها داشته است. به گزارش «ایرنا»، وزیر امور خارجه کشورمان و رئیس تیم مذاکره‌کننده با هیات آمریکایی، تاکید کرده که «تکرار دروغ، واقعیت‌های بنیادین را تغییر نمی‌دهد.»
عراقچی در صفحه شخصی خود در شبکه «ایکس» نوشت: ایران به عنوان یکی از امضاکنندگان موسس معاهده ان‌پی‌تی، کاملا حق داشتن چرخه کامل سوخت هسته‌ای را دارد. علاوه بر این، چندین عضو ان‌پی‌تی وجود دارند که اورانیوم را غنی‌سازی می‌کنند در حالی که سلاح‌های هسته‌ای را هم کاملا رد می‌کنند. این باشگاه به غیر از ایران شامل چند کشور آسیایی، اروپایی و آمریکای جنوبی نیز می‌شود.
این اظهارات، پژوهشگر ایرنا را بر آن داشت که به راستی‌آزمایی ادعای روبیو بپردازد. آیا ایران تنها کشوری است که در پی غنی‌سازی است و در عین حال نمی‌خواهد سلاح هسته‌ای داشته باشد؟
بزرگترین تولیدکنندگان اورانیوم در جهان
در وهله نخست باید گفت تولید و غنی‌سازی اورانیوم ۲ مساله کاملا متفاوت و مجزا است. اورانیوم فلزی معدنی است که به طور طبیعی تنها کشورهای دارای ذخایر این فلز پرتوزا، قادر به استخراج آن هستند. کشورهای تولید کننده اورانیوم، با صادرات آن به دیگر کشورها، نیاز جهانی به این فلز را تامین می‌کنند.
بر اساس اطلاعات منتشر شده در پایگاه «انجمن جهانی هسته‌ای»، در سال ۲۰۲۲، قزاقستان، کانادا، نامیبیا، استرالیا، ازبکستان، روسیه، نیجر، چین، هند، آفریقای جنوبی، اوکراین، آمریکا، پاکستان، برزیل، ایران، چک، رومانی، فرانسه، آلمان و مالاوی به ترتیب بزرگترین تولیدکنندگان اورانیوم بوده‌اند.
بسیاری از کاربردهای امروزی اورانیوم، در خواص منحصر به‌فرد هسته‌ای آن خلاصه می‌شود. اصلی‌ترین کاربرد غیرنظامی اورانیوم در بخش غیرنظامی به عنوان سوخت نیروگاه‌های انرژی هسته‌ای است.
کشورهای غنی‌کننده اورانیوم؛ با سلاح و بی‌سلاح اتمی
مساله غنی‌سازی اورانیوم مبحثی مجزا و البته امروز موضوعی پرچالش در مناسبات جهانی است، چرا که غنی‌سازی بیش از حد مجاز، مصارف نظامی دارد.
در حال حاضر «اورانو»، «روس‌اتم» و «اورنکو» سه تولیدکننده اصلی اورانیوم غنی‌شده در جهان هستند که کارخانه‌های بزرگ غنی‌سازی تجاری را در فرانسه، آلمان، هلند، بریتانیا، ایالات متحده و روسیه اداره می‌کنند.
در ژاپن و برزیل هم شرکت‌های چرخه سوخت داخلی، ظرفیت عرضه متوسطی را مدیریت می‌کنند.
بر اساس گزارش «انجمن جهانی هسته‌ای»، آرژانتین، هند، پاکستان، اوکراین و ایران هم دیگر کشورهایی هستند که اورانیوم غنی‌سازی می‌کنند.
به این فهرست کشورهایی مانند استرالیا و آفریقای جنوبی را هم می‌توان اضافه کرد که سال‌ها به دنبال توسعه توانایی‌های خود در حوزه غنی‌سازی بوده‌اند.
در میان این کشورهای دارای فناوری غنی‌سازی اورانیوم، فرانسه، آلمان، هلند و بریتانیا به عنوان اعضای ناتو، دارای سلاح هسته‌ای مشترک هستند. آمریکا و روسیه هم سلاح هسته‌ای دارند.
هند و پاکستان هم که در رده‌های بعدی تولید اورانیوم غنی‌سازی شده قرار دارند از سلاح هسته‌ای برخوردارند و جالب آنکه هرگز به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا همان ان‌پی‌تی نپیوسته‌اند.
در این میان، کشورهایی مانند ژاپن، برزیل، آرژانتین، و اوکراین به رغم تولید اورانیوم غنی‌شده، سلاح هسته‌ای ندارند.
جمهوری اسلامی ایران هم در کنار دیگر کشورهای یادشده، بدون برخورداری از سلاح هسته‌ای یا حتی قصد دستیابی به آن، به غنی‌سازی اورانیوم مبادرت ورزیده است. این در حالی است که ایران در همان سال‌های ابتدایی تأسیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، به این پیمان پیوست. در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳ میلادی) هم ایران به پروتکل الحاقی پیوست تا از این طریق مشروعیت فعالیت‌های هسته‌ای خود را اثبات کند.
بر این مبنا، ادعای وزیر امور خارجه آمریکا مبنی بر اینکه «تنها کشورهایی که خود اورانیوم را غنی می‌کنند، آن‌هایی هستند که سلاح هسته‌ای دارند»، نادرست ارزیابی می‌شود.
