تجارت الکترونیک ایران در آستانه فروپاشی: فیلترینگ، مداخلات دولتی و تعطیلی کسب‌وکارها
تجارت الکترونیک ایران در آستانه فروپاشی: فیلترینگ، مداخلات دولتی و تعطیلی کسب‌وکارها
رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، در گفت‌وگو با زومیت از بحرانی عمیق در اکوسیستم دیجیتال ایران پرده برداشت: تعطیلی نزدیک به نیمی از کسب‌وکارهای آنلاین، تأثیر مخرب فیلترینگ اینترنت، و مداخلات سلیقه‌ای نهادهای دولتی که کمر اقتصاد دیجیتال را شکسته‌اند. این اظهارات، زنگ خطری برای آینده تجارت الکترونیک ایران است که در منطقه خاورمیانه روزبه‌روز از رقبا عقب می‌افتد.
به گزارش زومیت «رضا الفت‌نسب» اعلام کرد که از ۵۱۰۰ کسب‌وکار ثبت‌شده در اتحادیه، حدود ۲۲۰۰ سایت غیرفعال شده‌اند: «بررسی کردیم و دیدیم حدود دوهزار و دویست سایت بالا نمی‌آیند. یعنی عملاً فعالیتشان متوقف شده.» او این فاجعه را نتیجه سه سال بی‌ثباتی در اتحادیه و شرایط اقتصادی نامناسب دانست و هشدار داد: «چه اتفاقی افتاده که از بین پنج هزار و صد مجوز صادر شده، در عرض سه تا چهار سال، دو هزار مورد از آن از بین رفته است؟ این نشان می‌دهد که اکوسیستم ما با وجود سر و صدایی که در موضوعات مختلف دارد، تنها چند لیدر اصلی بازار باقی مانده‌اند و متأسفانه بسیاری از دیگر کسب‌وکارها شکست خورده‌اند.» این آمار، مشابه روند نزولی استارتاپ‌ها در کشورهایی مثل مصر و لبنان است که با بحران‌های اقتصادی و سیاسی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
فیلترینگ اینترنت، به‌ویژه محدودیت اینستاگرام و واتساپ، یکی از عوامل اصلی این فروپاشی معرفی شد. الفت‌نسب با انتقاد از شورای عالی فضای مجازی گفت: «وقتی اعضای شورا عمدتاً از نهادهای نظامی، امنیتی یا غیرمرتبط با فضای آنلاین هستند، طبیعی است که مسائل را تنها از زاویه اجتماعی و سیاسی نگاه می‌کنند، نه اقتصادی. من واقعاً هرچه تلاش می‌کنم، نمی‌توانم حتی یک نفر را در این شورا پیدا کنم که تجربه فروش یک برگه کاغذ به‌صورت آنلاین را داشته باشد!» او افزود که این تصمیمات، بدون حضور نماینده‌ای از اقتصاد دیجیتال، کسب‌وکارها را قربانی دغدغه‌های غیراقتصادی کرده.
مداخلات سلیقه‌ای نهادهای دولتی نیز به‌عنوان مانعی بزرگ مطرح شد. الفت‌نسب نمونه‌ای تکان‌دهنده آورد: «سازمان غذا و دارو موردی را دیده بود که یک محصول در سایت یک فروشگاه اینترنتی قرار داده شده و به هر دلیلی، مشکل جزئی در تاریخ یا ترکیب آن وجود داشت. به‌جای تماس گرفتن با فروشنده برای اصلاح، مستقیماً درگاه پرداخت آن کسب‌وکار را بستند.» او این رفتارها را نتیجه نبود سامانه‌های نظارتی شفاف دانست و افزود: «برخی از سازمان‌ها خود را مدعی توسعه کسب‌وکارهای اینترنتی می‌دانند و با اتحادیه برخوردی تدافعی دارند.» این مداخلات، مشابه نظارت‌های سخت‌گیرانه در چین پیش از اصلاحات دیجیتال دهه ۲۰۱۰، به اعتماد و نوآوری در اکوسیستم آسیب زده.
الفت‌نسب خواستار اصلاح فوری این روندها شد: «ما باید از سلیقه خارج شویم و به قانون بازگردیم. تنها راه نظارت مؤثر، سامانه جامع و شفاف است.» با این حال، با توجه به نبود پاسخ‌گویی نهادهای مسئول، او تأکید کرد: «ما در اتحادیه باید پرچم مطالبه‌گری را بالا نگه داریم.» این هشدارها در حالی مطرح می‌شن که ایران، برخلاف ترکیه و امارات که اکوسیستم دیجیتال رو تقویت کردن، در خطر از دست دادن جایگاه خود در اقتصاد دیجیتال منطقه است.
