صرافی چیست + معرفی انواع صرافی

چکیده

در دنیای پرشتاب ارزهای دیجیتال، صرافی ارز دیجیتال نقش کلیدی در خرید، فروش و مبادله دارایی‌های دیجیتالی ایفا می‌کند. این پلتفرم‌ها امکان معامله راحت رمزارزهایی مانند بیت کوین و اتریوم را به کاربران می‌دهند. انواع صرافی به دو دسته کلی متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) تقسیم می‌شود. صرافی‌های متمرکز با مدیریت یک نهاد مرکزی فعالیت می‌کنند. درحالی‌که صرافی‌های غیرمتمرکز با استفاده از قراردادهای هوشمند، واسطه‌ها را حذف می‌کنند و کنترل دارایی‌ها را به خود کاربران می‌سپارند. انتخاب یک صرافی مناسب، امنیت و سودآوری سرمایه‌گذاری شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

انواع صرافی ارز دیجیتال

در دنیای ارزهای دیجیتال، صرافی‌ها به عنوان بستری برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند. این صرافی‌ها به طور کلی به دو دسته اصلی صرافی‌های متمرکز (CEX) و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) تقسیم می‌شوند: هرکدام از انواع صرافی، ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند که شناخت آن‌ها برای هر سرمایه‌گذار یا کاربر ارز دیجیتال ضروری است.

۱. صرافی‌های متمرکز (CEX)

صرافی‌های متمرکز، همانطور که از نامشان پیدا است، توسط یک نهاد یا شرکت مرکزی اداره می‌شوند. این صرافی‌ها به کاربران خود امکان می‌دهند تا ارزهای دیجیتال خود را به‌راحتی خرید، فروش و مبادله کنند. اما، تمامی فعالیت‌ها و تراکنش‌ها تحت نظارت این نهادها انجام می‌شود. یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز برای جذب کاربران بیشتر، رابط‌های کاربری ساده و تجربه راحت‌تری را ارائه می‌دهد.

ویژگی‌ها و مزایای صرافی‌های متمرکز

•   امنیت بالا: بیشتر صرافی‌های متمرکز از تدابیر امنیتی پیچیده‌ای مانند احراز هویت دو عاملی (2FA)، کیف پول سرد (آفلاین) و دیگر روش‌های امنیتی برای محافظت از دارایی‌ها استفاده می‌کنند.
•   کاربری آسان: صرافی‌های متمرکز معمولا رابط کاربری ساده و واضحی دارند که برای تازه‌واردان به دنیای ارز دیجیتال مناسب است.
•   نقدینگی بالا: این صرافی‌ها به دلیل داشتن حجم معاملات بیشتر، نقدینگی بالایی دارند. بنابراین کاربران می‌توانند خرید و فروش ارز دیجیتال را سریع‌تر انجام دهند.
•   پشتیبانی گسترده از ارزها: این صرافی‌ها معمولا تعداد زیادی از ارزهای دیجیتال را برای معامله کردن در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند.

معایب صرافی‌های متمرکز

•   کنترل مرکزی: از آنجا که انواع صرافی متمرکز تحت نظارت یک نهاد مرکزی هستند، کاربران باید به امنیت و شفافیت این نهادها اعتماد کنند.
•   هک و سرقت: به دلیل متمرکز بودن، صرافی‌های متمرکز معمولا هدف مناسبی برای حملات سایبری و هک ارز دیجیتال هستند. برخی از بزرگ‌ترین سرقت‌های ارز دیجیتال در تاریخ مربوط به این نوع صرافی‌ها بوده است.
•   مسائل حریم خصوصی: کاربران باید اطلاعات شخصی خود را در این صرافی‌ها ثبت کنند. امری که ممکن است نگرانی‌هایی را در مورد حفظ حریم خصوصی برانگیزد.

۲. صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

صرافی های غیرمتمرکز بر اساس فناوری بلاک چین و قراردادهای هوشمند ساخته شده‌اند و برخلاف صرافی‌های متمرکز، نیازی به نهاد یا واسطه مرکزی برای انجام تراکنش‌ها ندارند. کاربران در این نوع از صرافی ارز دیجیتال مستقیما با یکدیگر معامله می‌کنند و کنترل کامل بر دارایی‌های خود دارند.

ویژگی‌ها و مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز

•   حفظ حریم خصوصی: کاربران می‌توانند بدون نیاز به ثبت اطلاعات شخصی خود، در این صرافی‌ها به معامله بپردازند. این مسئله باعث حفاظت بیشتر از حریم خصوصی کاربران می‌شود.
•   امنیت بیشتر: از آنجایی که دارایی‌ها همیشه در کیف پول‌های شخصی کاربران باقی می‌مانند و نیازی به نگهداری توسط صرافی نیست، خطر هک یا سرقت کاهش می‌یابد.
•   عدم کنترل مرکزی: در صرافی‌های غیرمتمرکز، هیچ نهاد یا شخص ثالثی بر تراکنش‌ها نظارت نمی‌کند، بنابراین آزادی و استقلال بیشتری برای کاربران وجود دارد.

معایب صرافی‌های غیرمتمرکز

•   نقدینگی پایین‌تر: به دلیل آنکه در انواع صرافی غیرمتمرکز هیچ نهاد مرکزی برای جذب کاربران و تامین نقدینگی وجود ندارد، حجم معاملات معمولا کمتر از صرافی‌های متمرکز است.
•   پیچیدگی بیشتر برای کاربران تازه‌کار: استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز نیازمند دانش فنی بیشتر و استفاده از کیف پول ارز دیجیتال است که می‌تواند برای کاربران تازه‌کار پیچیده باشد.
•   هزینه‌های بالاتر: در برخی صرافی‌های غیرمتمرکز، به‌ویژه آن‌هایی که بر روی بلاک چین های معروف مانند اتریوم اجرا می‌شوند، هزینه‌های گس (Gas Fees) می‌تواند نسبتا بالا باشد.

انواع صرافی متمرکز و غیرمتمرکز هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. صرافی‌های متمرکز برای کسانی مناسب هستند که راحتی و سرعت بیشتر می‌خواهند و در عین حال به نهادهای مرکزی اعتماد دارند. اما صرافی‌های غیرمتمرکز بیشتر برای کاربرانی مناسب هستند که اهمیت بیشتری به حفظ حریم خصوصی و امنیت می‌دهند.

انواع دیگر صرافی ارز دیجیتال

وقتی صحبت از انواع صرافی ارز دیجیتال به میان می‌آید، صرافی‌های متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) دو نوع اصلی هستند. اما دنیای ارزهای دیجیتال گسترده و دائما در حال تغییر است، به طوری که انواع فرعی یا تغییرات دیگری هم در پاسخ به نیازهای متنوع کاربران ظهور می‌کنند.

به عنوان مثال، برخی از این صرافی‌ها در خدمات وام ارز دیجیتال تخصص دارند. در حالی که برخی دیگر بر روی معاملات مشتقه یا معاملات اهرم دار تمرکز دارند. در ادامه به برخی از این زیرمجموعه‌های محبوب صرافی ارز دیجیتال پرداخته می‌شود.

صرافی ارز دیجیتال هیبریدی (Hybrid Exchanges)

پلتفرم‌های هیبریدی سعی دارند مزایای بازارهای متمرکز و غیرمتمرکز را ترکیب کنند. از یک سو، این صرافی‌ها همانند صرافی‌های متمرکز، تطابق سریع و کارآمد سفارش‌ها را فراهم می‌کنند. از سوی دیگر، از پروتکل‌های غیرمتمرکز بهره می‌برند تا کنترل بیشتری بر دارایی‌ها و امنیت کاربران به وجود آورند.

در برخی موارد، صرافی‌های هیبریدی در اکوسیستم‌های بسته عمل می‌کنند. یعنی با ارائه یک سیستم بلاک چین خصوصی، از داده‌های حساس محافظت می‌کند. در عین حال از شفافیت بلاک چین برای تسهیل ارتباطات سهامداران و نیازهای سازمانی دیگر نیز بهره می‌برند.

البته صرافی ارز دیجیتال هیبریدی هنوز نسبتا جدید هستند و حجم معاملات و نقدینگی کمتری به نسبت پلتفرم‌های قدیمی‌تر دارد. همچنین، فعالیت کمتر می‌تواند آن‌ها را در معرض دستکاری قیمت قرار دهد. امری که ممکن است کاربران را تا حد زیادی از کاربرد این نوع صرافی‌ها منصرف کند.

صرافی ارز دیجیتال همتا به همتا (P2P Exchanges)

صرافی‌های همتا به همتا یا P2P به کاربران این امکان را می‌دهند تا مستقیما با یکدیگر معامله کنند. آن هم بدون اینکه نیازی به واسطه یا مرجع مرکزی باشد. این نوع پلتفرم‌ها امکان کنترل کامل بر تراکنش‌ها را به کاربران می‌دهند و معمولا کارمزدهای کمتر یا حتی صفر دارند.

اما صرافی ارز دیجیتال همتا به همتا چگونه کار می‌کند؟ صرافی‌های P2P از قرارداد هوشمند و خدمات امانت‌گذاری (Escrow) برای ایمن‌سازی معاملات استفاده می‌کنند. با این ابزارها از عمل هر دو طرف به توافقات خود اطمینان حاصل می‌شود. بسیاری از پلتفرم‌های P2P همچنین راه‌هایی برای حل اختلافات در صورت بروز مشکل در طی معامله دارند. صرافی‌های معروفی مانند بایننس (Binance) خدمات معاملاتی P2P را با پشتیبانی بیش از ۷۰ ارز محلی ارائه می‌دهند.

صرافی ارز دیجیتال مشتقات (Derivatives Exchanges)

مشتقات، قراردادهای مالی هستند که بر اساس ارزش یک دارایی اصلی (در اینجا ارزهای دیجیتال) ساخته می‌شوند. به جای اینکه ارزهای دیجیتال واقعی را در اختیار داشته باشید، شما قراردادهایی را معامله می‌کنید که به تغییرات قیمت در آینده بستگی دارند. می‌توانید مثلا پیش‌بینی می‌کنید که قیمت بیت کوین به کجا خواهد رفت، بدون اینکه ارز بیت کوین را در کیف پول خود داشته باشید.

انواع رایج مشتقات ارز دیجیتال عبارتند از:

•   قراردادهای آتی (Futures): توافق برای خرید یا فروش یک ارز دیجیتال با قیمت ثابت در تاریخ خاص
•   اختیارها (Options): قراردادهای خرید یا فروش یک ارز دیجیتال با قیمت ثابت در آینده، بدون هیچ‌گونه تعهدی
•   مبادلات دائمی (Perpetual Swaps): مشابه قراردادهای آتی، اما بدون تاریخ انقضا با امکان باز نگه داشتن پوزیشن به طور نامحدود

انواع صرافی مشتقات گزینه‌ای عالی برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران باتجربه هستند تا از محصولات پیشرفته‌تر و فرصت‌های استراتژیک بهره ببرند.

صرافی ارز دیجیتال وام‌دهی (Lending Exchanges)

صرافی‌های وام‌دهی به شما این امکان را می‌دهند تا ارزهای دیجیتال خود را قرض بدهید و از این طریق سود دریافت کنید. همچنین از وثیقه دارایی‌های ارز دیجیتال خود وام بگیرید، بدون اینکه نیازی به فروش آن‌ها داشته باشید. این نوع صرافی‌ها مشابه یک سرویس پس‌انداز یا وام‌دهی در دنیای دیجیتال هستند که با استفاده از فناوری بلاک چین عمل می‌کنند.

اگر تعدادی ارز دیجیتال بلااستفاده در کیف پول خود دارید، قرض دادن آن‌ها روشی ساده برای کسب درآمد غیرفعال است. از طرف دیگر، اگر به پول سریع نیاز دارید یا می‌خواهید ارزهای دیجیتال بیشتری به دست آورید، وام ارز دیجیتال به شما این امکان را می‌دهد تا از دارایی‌های موجود خود به عنوان وثیقه استفاده کنید، بدون اینکه مجبور به فروش آن‌ها شوید.

با این حال، دارایی‌های شما برای مدت زمانی مشخص در صرافی ارز دیجیتال قفل می‌شوند که در صورت بروز وضعیت اضطراری مالی به آن‌ها دسترسی ندارید. علاوه بر این، نوسانات بازار می‌تواند بر ارزش دارایی‌های مورد استفاده به عنوان وثیقه تاثیر بگذارد.

صرافی ارز دیجیتال فیات به کریپتو (Fiat-to-Crypto Exchanges)

صرافی‌های فیات به ارز دیجیتال به شما این امکان را می‌دهند تا ارزهای فیات مانند دلار آمریکا، یورو، ریال و غیره را به ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، اتریوم، تتر، دوج کوین و غیره تبدیل کنید. این نوع صرافی‌ها به عنوان پل ارتباطی بین دنیای ارزهای فیات و دنیای ارزهای دیجیتال عمل می‌کنند.

این پلتفرم‌ها برای اکوسیستم اقتصاد دیجیتال بسیار مهم هستند. بدون این صرافی‌ها، خرید ارزهای دیجیتال به‌مراتب پیچیده‌تر و دشوارتر می‌شد. یک پلتفرم خوب فیات به ارز دیجیتال روند تبدیل ارزهای فیات به ارزهای دیجیتال را ساده‌سازی می‌کند.

این‌ها فقط چند نمونه از زیرمجموعه‌های محبوب صرافی ارز دیجیتال، فراتر از CEX ها و DEX ها هستند. در ضمن ممکن است با پلتفرم‌هایی مواجه شوید که به طور خاص برای بازارهایی مانند توکن‌های درون بازی، پروژه‌های دیفای (DeFi) یا توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) طراحی شده‌اند. همچنین با توجه به اینکه دنیای ارز دیجیتال به‌سرعت در حال تحول است، شاید انواع جدید و نوآورانه‌ای از صرافی‌ها در آینده ظهور کنند.

کدام صرافی ارز دیجیتال برای من مناسب است؟

اگر شما به دنبال یک تجربه ساده، امن و سریع در خرید و فروش ارز دیجیتال هستید، صرافی متمرکز (CEX) بهترین گزینه برای شما است. این نوع صرافی‌ها به شما امکان می‌دهند تا به‌راحتی و با کمترین پیچیدگی وارد دنیای ارزهای دیجیتال شوید. در صرافی‌های متمرکز، می‌توانید ارزهای دیجیتال را با استفاده از ارزهای فیات (مثل دلار، یورو یا ریال) خریداری کرده یا بفروشید و از ویژگی‌هایی مانند امنیت بالا، پشتیبانی ۲۴ ساعته و نقدینگی مناسب بهره‌مند شوید.

چنانچه به دنبال یک پلتفرم با رابط کاربری ساده و محیطی کاربرپسند هستید، صرافی ارز دیجیتال متمرکز گزینه مناسب‌تری است. این صرافی‌ها احراز هویت دومرحله‌ای (2FA) را برای افزایش امنیت ارائه می‌دهند. همچنین ابزارهای متنوعی برای مدیریت دارایی‌های دیجیتال در اختیار شما می‌گذارند.

با توجه به حجم بالای معاملات و نقدینگی زیاد در صرافی‌های متمرکز مانند پلتفرم تبدیل، شما می‌توانید به‌سرعت و با هزینه‌های کمتر تراکنش‌های خود را انجام دهید. پس اگر تازه‌وارد دنیای ارز دیجیتال هستید یا می‌خواهید به‌راحتی معاملات خود را انجام دهید، ثبت نام در تبدیل به شما پیشنهاد می‌شود.

جمع بندی

صرافی ارز دیجیتال پلتفرمی است که به کاربران امکان می‌دهد تا ارزهای دیجیتال را خرید، فروش و مبادله کنند. انواع صرافی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ اول صرافی‌های متمرکز (CEX) که تحت نظارت یک نهاد مرکزی فعالیت می‌کنند و برای کاربران ساده و سریع هستند. دوم صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) که از پروتکل‌های خودکار برای حفظ امنیت و کنترل بیشتر کاربران بر دارایی‌ها استفاده می‌کنند. علاوه بر این، انواع دیگری مانند صرافی‌های هیبریدی و همتا به همتا (P2P) هم وجود دارند که به نیازهای متفاوت کاربران پاسخ می‌دهند.

منابع

bitdegree.org