سامانه محچک چیست؛ استعلام مسدودی حساب چک برگشتی
سامانه محچک (Mhchak) چیست؟
سامانه محچک (مخفف مرحله‌بندی و حفظ چک) یک سامانه یکپارچه و متمرکز زیر نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است که با هدف ساماندهی و مدیریت اطلاعات مربوط به چک‌های برگشتی و افراد صادرکننده چک‌های بلامحل طراحی شده است. این سامانه به بانک‌ها و مراجع قضایی امکان می‌دهد تا به سرعت و دقت، اطلاعات مربوط به چک‌های برگشتی، سابقه افراد و وضعیت حسابهای بانکی آن‌ها را استعلام کنند.
اهداف اصلی راه‌اندازی سامانه محچک:
کاهش آمار چک‌های برگشتی: با شفاف‌سازی اطلاعات و اعمال محدودیت‌ها برای صادرکنندگان چک برگشتی، انگیزه افراد برای رعایت تعهدات مالی افزایش می‌یابد.
حمایت از اعتبار چک: با برخورد قاطع با متخلفین، اعتبار چک به عنوان یک سند پرداخت مهم حفظ می‌شود.
افزایش سرعت و دقت در رسیدگی به پرونده‌های چک: دسترسی سریع به اطلاعات، روند پیگیری قضایی را تسریع می‌بخشد.
شفاف‌سازی وضعیت مالی افراد: این سامانه به بانک‌ها کمک می‌کند تا در زمان ارائه تسهیلات یا افتتاح حساب، ریسک اعتباری مشتریان را بهتر بسنجند.
چگونه حساب به دلیل چک برگشتی مسدود می‌شود؟
مطابق با قانون جدید صدور چک (اصلاحیه سال 1397)، در صورت برگشت خوردن چک به دلیل عدم موجودی یا کسری موجودی، بانک مکلف است بلافاصله پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، حسابهای صادرکننده چک در همان بانک و حتی در سایر بانک‌ها را به میزان کسری چک مسدود کند. این فرآیند به صورت خودکار و از طریق ارتباط بین سامانه محچک و سیستم‌های بانکی انجام می‌شود.
محدودیت‌های اعمال شده برای صادرکنندگان چک برگشتی:
مسدود شدن کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی صادرکننده چک (اعم از انفرادی و مشترک) در تمامی بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور به میزان کسری چک.
عدم امکان افتتاح حساب جدید در هیچ بانکی.
عدم امکان دریافت کارت بانکی جدید.
عدم امکان دریافت تسهیلات بانکی (وام).
عدم امکان صدور ضمانت‌نامه بانکی.
عدم امکان دریافت خدمات ارزی.
استعلام مسدودی حساب چک برگشتی از طریق سامانه محچک
در حال حاضر، استعلام مستقیم وضعیت مسدودی حساب توسط افراد عادی از طریق سامانه محچک به صورت عمومی امکان‌پذیر نیست. سامانه محچک عمدتاً برای استفاده بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری و مراجع قضایی طراحی شده است تا به اطلاعات چک‌های برگشتی و وضعیت حسابهای مرتبط دسترسی داشته باشند.
با این حال، راه‌های دیگری برای آگاهی از وضعیت مسدودی حساب شما وجود دارد:
مراجعه به بانک: بهترین و سریع‌ترین راه برای اطلاع از وضعیت مسدودی حساب، مراجعه حضوری به شعبه بانکی است که در آن حساب دارید. متصدی بانک می‌تواند با بررسی وضعیت حساب شما در سیستم بانکی، علت مسدودی و مبلغ آن را به شما اطلاع دهد.
پیگیری از طریق سامانه صیاد: سامانه صیاد (صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک) نیز تا حدودی اطلاعاتی در مورد وضعیت چک‌های صادر شده و برگشتی ارائه می‌دهد. اگرچه این سامانه به طور مستقیم برای استعلام مسدودی حساب طراحی نشده است، اما می‌توانید با پیگیری وضعیت چک‌های خود، به احتمال مسدود شدن حساب پی ببرید.
دریافت صورتحساب بانکی: در صورتحساب بانکی شما، ممکن است نشانه‌هایی از مسدودی حساب یا برداشت‌های غیرمعمول به دلیل چک برگشتی وجود داشته باشد.
رفع مسدودی حساب چک برگشتی چگونه است؟
برای رفع مسدودی حساب ناشی از چک برگشتی، باید یکی از اقدامات زیر را انجام دهید:
واریز مبلغ کسری چک به حساب جاری: ساده‌ترین راه، واریز مبلغ کسری چک به حساب صادرکننده و ارائه درخواست رفع برگشتی به بانک است.
ارائه لاشه چک: ارائه لاشه (اصل) چک برگشتی به بانک، نشان‌دهنده تسویه حساب و رفع تعهد است.
ارائه رضایت‌نامه محضری دارنده چک: در صورتی که به لاشه چک دسترسی ندارید، می‌توانید با دریافت رضایت‌نامه محضری از دارنده چک، آن را به بانک ارائه دهید.
صدور حکم قضایی برائت صادرکننده چک: در صورتی که از طریق مراجع قضایی، حکم برائت صادرکننده چک صادر شود، مسدودی حساب رفع خواهد شد.
گذشت سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت: طبق قانون، اگر سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت گذشته باشد و در این مدت، دعوایی از طرف دارنده چک علیه صادرکننده اقامه نشده باشد، اطلاعات چک از سامانه محچک پاک شده و محدودیت‌ها رفع می‌شوند.
نتیجه‌گیری
سامانه محچک ابزاری قدرتمند برای نظارت و ساماندهی وضعیت چک‌های برگشتی در کشور است. اگرچه دسترسی مستقیم به این سامانه برای عموم امکان‌پذیر نیست، اما آگاهی از سازوکار آن و راه‌های استعلام وضعیت مسدودی حساب از طریق بانک‌ها، به شما کمک می‌کند تا در صورت مواجهه با این مشکل، به سرعت اقدامات لازم را انجام دهید. همواره توصیه می‌شود در معاملات خود نهایت دقت را به کار بگیرید تا از بروز مشکلات ناشی از چک‌های برگشتی پیشگیری کنید.
