تهران گردی؛ معرفی 11 کاخ تاریخی و دیدنی تهران / از تجملات افراطی دوران قاجار تا پهلوی
به گزارش سرویس مجله خانواده ساعدنیوز، اما مکان‌های دیدنی تهران به موزه‌های آن محدود نمی‌شود؛ دوران سلطنت قاجار و پهلوی، یعنی دو حکومت سلطنتی آخر تاریخ ایران یادگاری‌های زیادی در این شهر بر جا گذاشتند. معروف‌ترین کاخ‌های تهران سعدآباد، نیاوران و کاخ گلستان است که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.
1- کاخ گلستان، کاخ همیشه‌‌بهار تهران
کاخ گلستان که کاشی‌های رنگین و محوطه سبز آن همیشه حس و حال بهار را می‌دهد، نزدیک بازار و در بافت تاریخی تهران قرار دارد. کاخ گلستان از چند بخش مختلف تشکیل شده که تالار سلام، ایوان مرمر، تالار آیینه و عمارت معروف شمس‌العماره ازجمله آن‌هاست.
از رویداهای تاریخی که در کاخ گلستان برگزار شده، مراسم عروسی محمدرضا شاه پهلوی با فرح دیبا و مراسم تاجگذاری پهلوی است.
آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان ارگ، کاخ گلستان
2- کاخ نیاوران، به نام مهمان‌خانه به کام شاه
هرچند نام کاخ نیاوران به خاندان پهلوی گره خورده است، اما در واقع خاندان قاجار اساس این باغ و بعضی از بناهای کاخ را گذاشتند. کوشک احمد شاهی آخرین بنایی بود که در دوران قاجار در این باغ بنا شد و به دستور محمدرضا شاه در سال 1337 ساخت کاخ نیاوران در محوطه باغ شروع شد.
هرچند این کاخ به نیت مهمانان خارجی ساخته شد، اما درنهایت شاه به‌همراه خانواده‌اش در آن شروع به زندگی کردند و به کاخ شاه تبدیل شد. کاخ نیاوران برخلاف دیگر کاخ‌های ایران معماری مدرن و ساده‌ای دارد. در بازدید از این مجموعه می‌توانید کتابخانه اختصاصی کاخ، کوشک احمد شاهی، موزه خودروهای سلطنتی، موزه جهان‌نما و همچنین کاخ صاحبقرانیه را ببینید.
آدرس: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
3- کاخ سعدآباد، قدرت نمایی 18 سلطنتی
علاوه بر مجموعه کاخ های تهران که در این مجموعه بزرگ وجود دارد، محوطه کاخ یک فضای فوق‌العاده برای قدم‌زدن و خلوت‌گزیدن. این باغ بزرگ با درختان سربه‌فلک‌کشیده قدیمی و رودخانه‌ای که از وسط آن می‌گذرد، میزبان 18 کاخ کوچک و بزرگ از دوره پهلوی و قاجار است.
در بازدید از مجموعه سعدآباد می‌توانید کاخ سبز یا همان کاخ رضاخان، کاخ ملت (کاخ محمدرضا شاه)، کاخ شمس که در آن پوشاک سلطنتی ازجمله لباس عروسی فرح پهلوی را ببینید؛ همچنین آشپزخانه سلطنتی، موزه ظروف سلطنتی در کاخ اشرف پهلوی و موزه‌های دیگری که آثار هنرمندان ایرانی را به نمایش گذاشته‌اند.
آدرس: تهران، میدان تجریش، خیابان شهید جعفری، ضلع جنوبی میدان دربند، مجموعه سعد آباد
4- کاخ سلطنت‌آباد
کاخ سلطنت‌آباد یکی از قدیمی‌ترین کاخ‌های ییلاقی پادشاهان قاجار بود. این کاخ در انتهای جاده‌ای ساخته شده که به پیچ شمیران منتهی می‌شود. ساخت کاخ سلطنت‌آباد در سال 1307 به پایان رسید و از آن به‌بعد به استراحت‌گاه دلخواه ناصرالدین شاه تبدیل شد. متاسفانه بخش زیادی از این کاخ به دستور رضا شاه تخریب شد و امروزه فقط بخش‌های حوض‌خانه، تالار آینه و تخت سلطنت باقی مانده است.
البته باید بدانید که امروزه کاخ سلطنت‌آباد در اختیار وزارت دفاع قرار دارد و از آن برای برگزاری مراسم‌های رسمی استفاده می‌کنند. برای همین هم بازدید از آن برای همگان آزاد نیست. برای اینکه بیشتر با کاخ سلطنت‌آباد آشنا شوید باید به دیدن عکس‌های آن بسنده کنید.
آدرس: تهران، خیابان پاسداران، نرسیده به نو بنیاد، خیابان سلطنت آباد، کاخ سلطنت آباد
5- کاخ مرمر از جاهای دیدنی تهران
وقتی می‌گوییم کاخ مرمر منظورمان یکی از جاهای دیدنی تهران است. این کاخ با کاخ مرمر واقع در رامسر فرق دارد. این کاخ به‌دست رضاخان و به هدف ثابت‌کردن جلال و شکوه حکومت پهلوی به تمام جهانیان ساخته شد. می‌دانید چرا نام این کاخ را کاخ مرمر گذاشته‌اند؟ این نام‌گذاری بیشتر به‌خاطر ستون‌های مرمر سبزرنگ آن است که در دورتادور نمای خارجی ساختمان کار شده است.
کاخ مرمر بعد از انقلاب ابتدا به‌دست کمیته انقلاب و بعد در اختیار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت. سال‌های سال جلسه‌های این مجمع در کاخ مرمر برگزار می‌شد تا اینکه بنیاد مستضعفان اختیاردار این کاخ شد و مقدمات تبدیل کاربری آن را آغاز کرد. بالاخره در سال 1398 در معرض بازدید همگان قرار گرفت. در این موزه می‌توانید اشیایی مربوط به پادشاهان پهلوی اول و دوم را ببینید.
آدرس: تهران، خیابان امام خمینی و خیابان ولیعصر
6- کاخ فرح‌آباد
کاخ فرح‌آباد یا قصر فیروزه یکی دیگر از جاهای دیدنی تهران به‌جای‌مانده از دوران قاجار است. این کاخ کاملا به سبک اروپایی و به تقلید از کاخ تروکادرو در پاریس ساخته شده. برای همین نمای جلویی آن یک نیم‌دایره کامل است که دورتادور آن تراس قرار گرفته است. البته احمد شاه بعدها یک بخش اندرونی هم به ساختمان اضافه کرد که بیشتر با فرهنگ و معماری قاجار هماهنگ باشد.
کاخ فرح‌آباد در منطقه دوشان تپه ساخته شده و در دوران رضا شاه، دربار به آن کم‌لطفی کردند و فراموش شد. در دوران انقلاب کاربرد نظامی پیدا کرد. امروز این کاخ در اختیار سپاه پاسداران قرار دارد و بازدید از آن برای همگان آزاد نیست.
آدرس: تهران، بزرگراه عباس دوران، انتهای خیابان پیروزی، کاخ فرح آباد
7- کاخ یاقوت از جاهای دیدنی تهران
کاخ یاقوت یا کاخ سرخه حصار یکی از جاذبه های گردشگری تهران است که در سال 1262 در سرخه حصار بنا شد. این کاخ به ناصرالدین‌شاه تعلق داشت و نزدیک 200 اتاق دارد. ستون‌های اطراف این ساختمان به‌همراه بالکن‌های سرتاسری آن نمایی شکوه‌مند به این ساختمان قدیمی داده است که هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند.
یکی از جالب‌ترین نکات درباره این کاخ این است که ساختمان آن در محوطه بیمارستان فوق‌تخصصی قلب لواسانی قرار گرفته است و این روزها به‌عنوان ساختمان اداری بیمارستان استفاده می‌شود. این روزها ساختمان کاخ یاقوت در حال مرمت است و شهرداری منطقه 13 قول داده به‌زودی آن را به موزه تبدیل کند و در معرض دید همگان قرار دهد.
آدرس: تهران،سرخه حصار، انتهای اتوبان شهید همت (زین الدین)، اول جاده آبعلی، جنب پارکینگ اتوبوسرانی، بیمارستان لواسانی
8- کاخ عشرت‌آباد
کاخ عشرت‌آباد را ناصرالدین شاه بین قصر قاجار و باغ نگارستان ساخت. این کاخ چهارطبقه بیشتر محل برگزاری مراسم‌های عروسی و جشن بوده. جالب‌ترین بخش قصر یک حوضچه بزرگ است که دورتادور آن خانه‌های کوچکی ساخته‌اند. ناصرالدین شاه هرکدام از خانه‌ها را به یکی از زنانش هدیه داد تا در آن زندگی کنند.
بعد از پیروزی انقلاب نیروی هوایی سپاه کاخ را در اختیار گرفت و نام آن را به پادگان ولیعصر تغییر داد. با ردشدن بزرگراه صیاد شیرازی از کنار قصر بخشی از پادگان گرفته شد و کاخ عشرت‌آباد از کنترل سپاه بیرون آمد. در سال 1385، شهرداری تهران، سپاه پاسداران و سازمان میراث فرهنگی سندی را امضا کردند که کاخ را بازسازی کنند و به‌صورت موزه در اختیار همگان قرار دهند.
آدرس: تهران، در میدان عشرت‌آباد (میدان سپاه)، پادگان عشرت‌آباد (پادگان ولیعصر)
9- کاخ خرم یا کاخ سنگی
کاخ خرم یکی از جاهای دیدنی تهران است که بیشترین رمزوراز را در دالان‌های خود نهان کرده. این کاخ در اواخر دوران پهلوی ساخته شد و در سال 1352 بخشی از آن به بهره‌برداری رسید. محلی‌هایی که اطراف قصر زندگی می‌کنند اعتقاد دارند زیر این قصر دالان‌هایی است که حتی تا دانشگاه تهران هم پیش می‌رود و دولت سابق برای جابه‌جاکردن افراد مهم و زندانیان سیاسی از آن استفاده می‌کرد.
امروزه درب‌های سیاه و آهنی این کاخ بسته است. تنها استفاده‌ای که از کاخ خرم می‌شود به‌عنوان پارکینگ برای کارکنان بیمارستان رسول اکرم است. برخی اعتقاد دارند بنیاد مستضعفان کاخ را به بیمارستان بخشیده و احتمالا به‌زودی یک بیمارستان جدید در محل کاخ ساخته شد.
آدرس: تهران، بزرگراه شهید چمران، ملکوتی، بین شهرآرا و سیامکی
10- کاخ سنا
کاخ سنا قبل از انقلاب اسلامی ساختمان مجلس بود. بعد از انقلاب هم قانون اساسی در همین ساختمان نوشته شد و تا سال 1380 جلسه‌های مجلس شورای اسلامی در همین ساختمان برگزار می‌شد. همان طور که می‌دانید مجلس امروزه در ساختمان بهارستان قرار دارد و تنها جلسه‌های سالیانه و گردهمایی‌های دولتی در آن برگزار می‌شود.
آدرس: تهران، خیابان امام خمینی، روبروی دانشگاه افسری امام علی (ع) و نزدیک کاخ مرمر
11- کاخ ثابت پاسال
کاخ ثابت پاسال در سال 1340 ساخته شده و در سال 1396 به ثبت ملی درآمد. این خانه یکی از جاهای دیدنی تهران است که در زمان خود گران‌ترین و لوکس‌ترین خانه تهران محسوب می‌شده. گفته می‌شود کاخ ثابت پاسال به حبیب‌الله ثابت تعلق داشته که به‌همراه خانواده‌اش فقط 2 سال ساکن آن بودند. آنها بعد از انقلاب ایران را به مقصد آمریکا ترک کردند و خانه هم مصادره شد.
در سال 1396 برنامه دولت، تخریب خانه و ساخت مرکز فرهنگی هنری بود، اما سازمان میراث فرهنگی مانع از تخریب شد و آن را به ثبت ملی درآورد. امروزه این خانه در دسترس همگان نیست و ورود و دخل و تصرف در آن پیگرد قانونی دارد.
