به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، از نخستین روزهای آغاز بحران نظامی اخیر در منطقه، که از آن با عنوان "جنگ ۱۲ روزه" یاد می‌شود، پروازهای ورودی به جزیره کیش یکی‌یکی لغو شدند و حالا، با گذشت چند روز از جنگ، همچنان وضعیت جزیره به حالت عادی بازنگشته است. گویی کیش در شوک ممتدی فرو رفته و نفس‌هایش به شماره افتاده است. این روزها ساکنان، کسبه و فعالان اقتصادی جزیره، با نگرانی‌هایی عمیق‌تر از همیشه، به آینده‌ای مبهم نگاه می‌کنند. هتل‌ها خالی‌اند، بازارها بی‌رمق‌اند و مراکز تفریحی در سکوت روزگار می‌گذرانند.
در این میان، علی حسنلو، معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی رکنا از واقعیت‌های این بحران، برنامه‌های معلق مانده و آینده‌ای سخن گفت که هنوز هیچ چیزش روشن نیست.
برنامه‌هایی که در سکوت جنگ، ناتمام ماندند.
حسنلو در ابتدای گفت‌وگو، به این نکته اشاره می‌کند که درست پیش از آغاز درگیری‌ها، معاونت گردشگری کیش، در تدارک برگزاری یک جشنواره تابستانی فراگیر و متفاوت بوده و قرار بود همان هفته کمپین آن رونمایی شود. برنامه‌ای که قرار بود از بیست تیرماه آغاز شود و تا بیستم آبان ادامه یابد؛ با رویدادهایی متنوع، تخفیف‌های گسترده، حضور چهره‌های هنری و فرهنگی، کارگاه‌های تخصصی، آفرهای ویژه خرید و قرعه‌کشی‌های بزرگ. همه‌چیز مهیای اجرای یک کمپین حرفه‌ای و خلاقانه برای احیای جایگاه کیش در بازار گردشگری کشور بود. اما با شروع درگیری‌ها و لغو سراسری پروازها، این طرح‌ها همگی به حالت تعلیق درآمد.
حسنلو می‌گوید: «بیش از ۹۰ درصد گردشگران از طریق هوایی وارد کیش می‌شوند. وقتی پرواز نباشد، انگار ستون فقرات گردشگری جزیره را قطع کرده‌اند. حالا با اینکه رایزنی‌های فراوانی کرده‌ایم، اما هنوز زمان دقیق از سرگیری پروازها مشخص نیست.»
مراکز تجاری بی‌مشتری؛ هتل‌ها با اشغال زیر ۲۰درصد
یکی از واقعیت‌های تلخ این روزهای کیش، وضعیت نابسامان مراکز اقامتی و بازارهاست. در شرایط عادی تابستان، ضریب اشغال هتل‌های کیش حدود ۴۰ تا ۵۰درصد بود. هدف‌گذاری معاونت گردشگری، رساندن این عدد به بالای ۷۰ درصد با کمک کمپین‌های تخفیفی، رویدادهای خاص، سوبسید در سوخت پروازها و افزایش پروازها بود. اما حالا، به گفته علی حسنلو، این رقم به زیر ۲۰ درصد سقوط کرده و حتی در روزهای اخیر نیز کاهش بیشتری داشته است.
در بازارها هم اوضاع بهتر نیست. بسیاری از کسبه به‌صراحت از ورشکستگی حرف می‌زنند. علی حسنلو می‌گوید: «بازار کیش، به دلیل تضعیف مزیت‌های خرید، حذف یا تغییر قوانین معافیت مالیاتی و عوارض، دیگر جذابیت‌های متفاوت خاص را برای گردشگران نداشت. فعالین اقتصادی حتی در شرایط عادی هم تحت فشار این قوانین و مقررات دست و پاگیر بودند. حتی در همین شش‌ماهه اخیر، که بیشترین میزان ورود گردشگر در چهار سال گذشته را شاهد بودیم، اثر آن در بازارها به اندازه دیگر کسب و کارها نبود. در مقابل، مراکز تفریحی و سرگرمی رشد نسبی داشتند. یعنی مردم به سفر می‌آمدند اما توان خرید نداشتند. وضعیت اقتصادی مردم باعث می‌شد هزینه‌های سفر را تا حد ممکن کم کنند. حالا دیگر وضعیت دوچندان شده و بازارها تحت فشار بیشتری هستند.»
دوگانگی مطالبات؛ تضاد میان بازار و مراکز گردشگری
در روایت او، مسئله‌ای مهم و ساختاری نیز به چشم می‌خورد، تضاد بین دو نوع مطالبه در جزیره. از یک سو هتل‌ها و مراکز گردشگری، و از سوی دیگر بازارها و مجتمع‌های تجاری، هرکدام انتظارات و نیازهای متفاوتی دارند که لزوماً با هم هم‌راستا نیستند.
علی حسنلو می‌گوید: «حتی در زمان‌هایی که گردشگر هم داشتیم، بازارها رونق گذشته را نداشتند. این نشان می‌دهد مشکل فقط در نبود گردشگر نیست، بلکه باید به ریشه‌های ساختاری در کاهش جذابیت اقتصادی کیش دقت کنیم. آقای کبیری مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش پیگیری زیادی برای بازگشت مزیت‌های اقتصادی داشت چون بخشی از فشارها به بازار تحمیل مقررات‌های بی‌ربط و سلیقه‌ای به مناطق آزاد بود. اما حالا دیگر شرایط تغییر کرده و دولت فقط موارد بحرانی را در دستور کار دارد و نمی‌شود انتظار داشت این موارد در دستور قرار بگیرد»
از تکرار برنامه‌ها تا نیاز به بازآفرینی تجربه گردشگری
حسنلو به این نکته نیز اشاره می‌کند که بخشی از رکود گردشگری در سال‌های اخیر، به دلیل تکرار بی‌وقفه برنامه‌های گذشته و نبود خلاقیت در طراحی رویدادهاست: «وقتی جذابیت رویدادها کاهش یابد، طبیعتاً مخاطب هم رغبتی به حضور ندارد. بنابراین در مدیریت جدید، تمرکز خود را روی گردشگری رویدادمحور گذاشته‌ایم. یعنی برگزاری ایونت‌هایی خلاق، تخصصی و متناسب با سلیقه گردشگران خاص و حرفه‌ای. نسل جدید با ذائقه جدید زندگی می‌کند و باید آن را در نظر می‌گرفتیم. در تابستان امسال، به دلیل هم‌زمانی با ماه‌های محرم و صفر، امکان برگزاری رویدادهای شاد را نداشتیم.
به همین دلیل به سمت ورکشاپ‌های تخصصی و برنامه‌های هنری هدفمند حرکت کردیم و همین طور روی جذب گردشگری که علاقه به آفتاب‌گرفتن دارد. همچنین با سازمان‌های دولتی و خصوصی هم رایزنی کرده بودیم برای سفرهای سازمانی. قرعه‌کشی‌های میلیاردی و کمپین تخفیف و پرداخت وام در بدو ورود به کیش همه جزو برنامه‌ها بود»
تور و اقامت اقساطی به شرط بازگشت پروازها
با وجود تمام مشکلات، حسنلو تأکید دارد که امید به بازسازی وضعیت وجود دارد. او می‌گوید: «در کمپین تابستانی که طراحی کرده بودیم، سه محور اصلی داشتیم: کمپین خرید و برگزاری قرعه‌کشی‌های گسترده، رویدادهای متفاوت و طرح‌های حمایتی مالی برای گردشگران. برای مثال، گردشگرانی که وارد کیش می‌شدند، می‌توانستند تور و اقامت را به صورت اقساطی تهیه کنند. همچنین با همکاری شرکت‌های بزرگ، تسهیلاتی تا سقف ۴۰ میلیون تومان به گردشگران ارائه می‌شد؛ بسته به اعتبارسنجی فرد، این تسهیلات می‌توانست از فرودگاه یا حتی از مبدا سفر در دسترس قرار گیرد.»
در کنار این طرح‌ها، تخفیف‌هایی تا سقف ۵۰ درصد در بازارها و کمپین‌های ویژه برای خرید نیز در نظر گرفته شده بود. اما اکنون همه‌چیز به یک مؤلفه وابسته است: بازگشت پروازها.
مردم درگیر معیشت‌اند؛ تبلیغات نتیجه معکوس می‌دهد
در بخش دیگری از گفت‌وگو، حسنلو به فضای روانی جامعه اشاره می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر، مردم درگیر معیشت، تورم و اندوه‌های اجتماعی‌اند. در چنین فضایی، تبلیغات سفر و تفریح نه تنها اثربخش نیست، بلکه ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد. ما باید منتظر باشیم تا فضای عمومی کشور از این حالت خارج شود.»
او در ادامه از طرح‌هایی برای آسان‌سازی سفر سخن می‌گوید: «در این شرایط در حال رایزنی با نهادهای دولتی و شرکت‌های خصوصی هستیم تا فروش اقساطی تورها، تخفیف‌های بلندمدت و تسهیلات مناسب فراهم شود. اما باز هم، همه‌چیز در گرو همان مسئله اصلی است: پرواز.»
سفر زمینی کم‌اثر بر بازار و رونق گردشگری
با وجود بسته بودن راه هوایی، برخی با خودروهای شخصی یا مسیرهای دریایی به کیش می‌آیند. اما حسنلو تأکید می‌کند که این شیوه‌های جایگزین، پاسخ‌گوی نیاز گردشگری جزیره نیستند: «ورود زمینی داریم، اما آن‌قدر اندک و پراکنده است که تأثیری در بازار نمی‌گذارد. حدود ۹۰ درصد گردشگران از مسیر هوایی می‌آیند و حتی اگر نهایت تلاش را هم بکنیم، فقط می‌توانیم ۱۰ تا ۲۰ درصد این حجم را از مسیرهای جایگزین جبران کنیم.»
کیش در مرز تصمیمی بزرگ
حسنلو با صداقت به یک واقعیت بنیادین اشاره می‌کند: «اصلاً عجیب نیست که در این شرایط، مردم سفر به کیش را در اولویت قرار ندهند. ما همچنان در حال برنامه‌ریزی هستیم، اما باید واقع‌بین باشیم. اگر نیروی محرک یا تصمیم جدی در سطح ملی برای نجات گردشگری کیش گرفته نشود، این وضعیت بحرانی ادامه‌دار خواهد بود.»
کمپین مهربانی در جزیره؛ تلاش برای حفظ نبض نیمه‌جان کسب‌وکارها
بسته‌های حمایتی برای تاب‌آوری کسب‌وکارهای جزیره کیش در نبود گردشگر
در پی کاهش شدید ورود گردشگران به جزیره کیش و تأثیر مستقیم این وضعیت بر فعالیت‌های اقتصادی منطقه، سازمان منطقه آزاد کیش از تدوین و اجرای بسته‌هایی حمایتی به‌منظور افزایش تاب‌آوری کسب‌وکارهای محلی خبر داده است.
علی حسنلو در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی رکنا، با اشاره به اینکه شرایط فعلی گردشگری در جزیره خارج از کنترل مدیریت محلی است، اظهار داشت: «در حال حاضر به‌دلیل متغیر بودن وضعیت کشور در خصوص ورود گردشگر، امکان برنامه‌ریزی مشخص در این زمینه وجود ندارد. با این حال، سازمان منطقه آزاد کیش اقداماتی را به‌منظور حمایت از کسب‌وکارهای جزیره در دستور کار قرار داده است. فراموش نکنیم هتل‌ها و مراکز گردشگری کیش در اوج بحران به کمک آمدند و ۲۴ساعت بعد از لغو پروازها قیمت خود را یک پنجم کردند و حتی کسانی که توان مالی نداشتند اقامت رایگان فراهم کردند. حتی از طرف سازمان برای بازگشت مسافران از بندر چارک به بندرعباس و شیراز اتوبوس‌های رایگان قرار داده شد. کیش در بحران همه کار کرد و حالا زمانی است که باید از کیش حمایت متقابل کرد.
وی با اشاره به تخفیف‌های در نظر گرفته‌شده برای اجاره‌بهای املاک تحت مالکیت سازمان، ادامه داد: «برای ماه تیر، اجاره‌بهای مراکز تجاری و اداری تحت تملک سازمان با ۵۰ درصد تخفیف محاسبه شده است. افزون بر این، پویشی تحت عنوان «کمپین مهربانی» در بخش خصوصی به راه افتاده تا اهالی کیش خود از فشار فعلی بکاهند. در قالب این پویش، برخی مالکان تا ۵۰ درصد، برخی دیگر ۳۰ درصد و حتی در مواردی اجاره‌بها را به‌صورت کامل برای یک ماه بخشیده‌اند.»
حسنلو تأکید کرد که این اقدامات در صورت تداوم شرایط، محدود به تیرماه نخواهد بود و تکرار آن در ماه‌های آینده نیز پیش‌بینی شده است.
رایزنی برای کاهش هزینه‌های جاری مراکز گردشگری
معاون گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش با اشاره به سایر محورهای بسته حمایتی در دست تدوین، افزود: «کسب‌وکارهای جزیره افزون بر اجاره‌بها با هزینه‌های جاری متعددی مواجه‌اند؛ از جمله مالیات، حق بیمه تأمین اجتماعی و حقوق کارکنان. سازمان منطقه آزاد کیش در حال انجام مذاکراتی با سازمان امور مالیاتی و سازمان تأمین اجتماعی است تا از ظرفیت‌های قانونی برای تعویق یا کاهش این هزینه‌ها استفاده شود.»
وی همچنین خاطرنشان کرد: «یک بسته جامع حمایتی در دست تهیه است که دربرگیرنده مواردی همچون کمک‌هزینه حقوق بیکاری و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط خواهد بود. هدف اصلی این بسته، کاهش فشارهای مالی و کمک به استمرار فعالیت اقتصادی در شرایط بحرانی کنونی است.»
تخفیف در قبوض خدماتی؛ گامی در راستای کاهش هزینه‌های عملیاتی
یکی دیگر از محورهای حمایتی مورد اشاره حسنلو، کاهش هزینه‌های خدمات عمومی از جمله آب و برق و سایر خدمات شهری بود. وی در این زمینه عنوان کرد: «در حال حاضر مذاکراتی برای اعمال تخفیف در قبوض خدماتی کسب‌وکارها در حال انجام است. با وجود آن‌که این هزینه‌ها ممکن است در نگاه اول محدود به نظر برسند، اما در مجموع تأثیر قابل توجهی بر هزینه‌های عملیاتی واحدهای اقتصادی دارند.»
سیاست پایدارسازی فعالیت اقتصادی در شرایط ناپایدار
علی حسنلو در پایان با تأکید بر اینکه بخش عمده‌ای از عوامل تعیین‌کننده در وضعیت گردشگری کشور خارج از حیطه اختیارات سازمان منطقه آزاد کیش است، گفت: «اگرچه امکان مداخله مستقیم در تعیین سیاست‌های کلان ورود گردشگر وجود ندارد، اما ما موظف هستیم در حوزه‌هایی که تحت مدیریت خودمان قرار دارد، شرایط را برای ادامه فعالیت کسب‌وکارها تسهیل کنیم. هدف اصلی، حفظ پویایی نسبی اقتصاد جزیره در دوران بحران و افزایش ظرفیت تاب‌آوری فعالان اقتصادی است. ما با همفکری خود بخش خصوصی دنبال عبور از این بحران هستیم و امیدواریم با کمترین آسیب بتوانیم از آن عبور کنیم.»
