سفر مهم ترامپ به عربستان/ پشت پرده تغییر نام خلیج فارس/ آمریکا به دنبال خریدن ریاض است!
به گزارش خبر فوری، قرار است دونالد ترامپ روز سه شنبه به خاورمیانه سفر کند. هدف اصلی او از این سفر، دیدار از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به خصوص عربستان سعودی است.
سفر او به ریاض که از حالا حولش بحث ها و شایعات مختلفی پخش شده، می تواند تاثیرات منطقه ای و بین المللی زیادی داشته باشد. یکی از تاثیرات احتمالی این سفر تغییر جهت پرونده هسته ای ایران است. همین حالا نیز پرونده هسته ای ایران با گره های مختلفی مواجه است.
آینده مذاکرات ویتکاف – عراقچی مشخص نیست و مسائل فنی گوناگونی، حل نشده رها شده اند. اگر ترامپ در سفر خود به عربستان وعده های سیاسی و امنیتی مختلفی به آل سعود داده و یا طرح تغییر اسم خلیج فارس را کلید بزند، احتمال توقف مذاکرات و خصمانه شدن روابط، بیش از همیشه می شود.
هدف ترامپ از سفر به خاورمیانه/ قاپیدن الماس ریاض از چنگ پکن
برای فهم تاثیرات احتمالی سفر ترامپ به منطقه باید هدف او از این سفر را پیدا کرد. شکی نیست که هدف ترامپ از سفر به عربستان، تحقق اهداف «اقتصادی» از طریق بازگرداندن بازارهای عربستان است. در دور نخست ریاست جمهوری ترامپ یعنی سال 2016 تا 2020، عربستان سعودی یکی از جدی ترین شرکای تجاری ایالات متحده به حساب می آمد. آمریکای ترامپ که شعار خود را صادرات حداکثری کالاهای تولید آمریکا قرار داده بود، توانست عربستان را تبدیل به یکی از بازارهای اصلی خود کند و این معامله به قدری برای ترامپ سودآور بود که او عربستان را «گاو شیرده» آمریکا نامید.
اما چگونه آمریکای ترامپ توانست بازار عربستان را به چنگ آورد؟ ترامپ از طریق «بحران‌سازی» منطقه ای عربستان را به سمت خود جذب کرد. در آن سالها روابط منطقه ای ایران و عربستان به شدت ملتهب بود و جنگ یمن نیز بر اختلافات دو طرف افزوده بود. عربستان سعودی ایران را بزرگترین دشمن منطقه ای خود می دانست و ترامپ نیز بر این آتش اختلاف می دمید. رئیس جمهور وقت آمریکا با خروج از برجام و تهدید دانستن ایران سعی کرد به عربستان نزدیک شود. آمریکایی ها ایران را تهدیدی امنیتی برای عربستان جلوه دادند. این مساله باعث شد ریاض به خرید تسلیحات نظامی آمریکایی روی بیاورد. هنوز هم بسیاری صحنه ای را که ترامپ در حال نشان دادن کاتالوگ تسلیحات آمریکایی به بن سلمان بود، به یاد دارند. ترامپ مانند یک تاجر طماع در حال ترغیب بن سلمان بود و بن سلمان نیز با چشمان برق زده و دهانی باز عکس سلاح های آمریکایی را تماشا می کرد.
بعد از خروج ترامپ از کاخ سفید و آمدن بایدن همه چیز تغییر کرد. بایدن بر خلاف ترامپ، روابط خود با عربستان را به کمترین حد ممکن رساند و علی رغم اصرار عربستان سعودی، به میز مذاکره با ایران بازگشت. همچنین، پرونده جمال خاشقچی در زمان بایدن مجددا باز شد و همین مساله سبب اختلاف و درگیری شدید دموکرات ها و ریاض گردید. عربستان سعودی مایوس و ناامید از تغییرات جدید آمریکا تلاش کرد سیاست خود را تغییر دهد و از میزان وابستگی خود به ایالات متحده کم کند.
به جز طرح های اقتصادی مختلف و توسعه اقتصاد غیرنفتی که در سال 2020 و 2021 شروع شد، نزدیکی عربستان به رقیب تجاری آمریکا یعنی چین نیز مسیر اقتصادی ریاض را تغییر داد. عربستان سعودی به جای آمریکا به چین نزدیک شد و روابط اقتصادی گسترده ای با پکن آغاز کرد.
پکن بر خلاف واشنگتن نه از طریق «بحران‌سازی» بلکه از طریق «آشتی و تفاهم» میان عربستان و رقبای منطقه ای اش تلاش کرد بازار عربستان را به چنگ درآورد. بر خلاف آمریکا، برای چین، عربستان صرفا یک خریدار سلاح نبود. چین بیش از هر چیز به دنبال پیشبرد طرح «ابتکار جاده و کمربند» بود و لازمه این طرح، آشتی و تفاهم کشورهای منطقه بود. به همین دلیل، چین زمینه ساز آشتی نسبی ایران و عربستان شد و با تلاشش توانست وضعیت امنیتی عربستان را تغییر دهد (اینجا و اینجا را بخوانید).
با بازگشت ترامپ به کاخ سفید و آغاز جنگ تجاری با چین، واشنگتن بار دیگر قصد دارد وارد بازار خاورمیانه شود. ترامپ روی بازار عربستان حساب ویژه ای باز کرده است. احتمالا ترامپ الگوی پیشین خود یعنی «بحران‌سازی» را پیش گرفته و تلاش کند بار دیگر منطقه را وارد دو قطبی ایران – عربستان کند تا از این طریق، ضمن نابود کردن طرح امنیتی – اقتصادی چین و به خصوص پروژه «ابتکار جاده و کمربند»، بار دیگر نقش ژئوپلیتیکی سنتی عربستان یعنی «خریدار سلاح غرب» و «حافظ منافع غرب در خاورمیانه» را به آن تحمیل کند.
سفری که ممکن است تنش زا باشد
بنابراین، سفر ترامپ به عربستان تنش زا خواهد بود و ممکن است نگرانی های امنیتی جدیدی ایجاد کند. ممکن است ترامپ از طریق بحث تغییر نام خلیج فارس، اختلافات امنیتی جدیدی میان تهران و ریاض ایجاد کند. همچنین، ممکن است ترامپ از طریق دادن پوئن های سیاسی جدید به عربستان سعودی، این کشور را از حالت دفاعی خارج کرده و مجددا ترغیب به تنش زایی با ایران کند.
احتمالا وزارت امور خارجه ایران نیز به این مساله پی برده است و به همین دلیل، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پیش از سفر ترامپ و قبل از مذاکرات چهارم هسته ای، به ریاض سفر کرد و با مقامات عربستان گفتگو نمود. باید دید نتایج این سفر چه بوده و چه تاثیراتی بر آینده روابط سیاسی ایران و عربستان و مذاکرات هسته ای خواهد گذاشت؟
