به گزارش ایرنا، اینجا بوشهر، سرزمین مهربانی و مهارت که صنایع دستی‌اش همچون گبه، گلیم، قالی، عبا و دیگر هنرهای کهن آن، قصه‌گوی ریشه‌های فرهنگی است که از نسل‌های دور به امروز رسیده‌اند، هر گره در فرش‌های این دیار، روایتگر صبوری و هر نخ نشانی از ذوق و ذکاوت زنانی است که میان رنگ و نقش، زندگی را می‌نگارند.
گره‌هایی که یادآور یک عمر دستان پینه بسته و زخمی زنان این دیار است که پابه‌پای مردان خانه کار کرده‌اند و سوی چشمانشان در راه ریسمان و نخ و ابریشم و گره به خاموشی رفته است، اما دهلیز به دهلیز، دالان به دالان، پود به پود این نخ و گره‌ها را از حفظند و شبانه روز کمر همت بستند تا زندگی را بچرخانند و چه شیر زنانی که خود سرپرست خانواده‌اند و برای چرخاندن زندگی قدم در این وادی نهادند و هم هنر خلق کردند و هم نان بر سر سفره فرزندانشان نهادند.
صنایع دستی بوشهر نه فقط کالا بلکه آیینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و زیباییِ نهفته در جنوب ایران است که همچون گوهری درخشان، منتظر دیده شدن و پاسداری است.
در این گزارش با انواع بافته‌های داری شامخ و دستبافت استان بوشهر و دغدغه صنعتگران و هنرمندان این حوزه آشنا خواهیم شد.
از بیمه تا مواد اولیه، بازاریابی و واسطه‌ها، گره‌های کار خالقان گره
هنرمندانی که زندگی‌شان را با گره‌هایی ظریف و دقیق می‌آفرینند، خود با گره‌هایی بزرگتر از جنس بیمه، مواد اولیه، سرمایه در گردش، تسهیلات بانکی، بازار فروش، تامین معیشت و بی‌مهری گرفتارند.
اما با وجود همه علاقه، خلاقیت، ذوق و زحمت فراوانی که بافندگان بوشهری برای آفرینش این آثار هنر - صنعت بکار می‌گیرند و متحمل می‌شوند، سود چندانی نصیبشان نشده و تنها رنج و فرسودگی ساعت‌ها نشستن و گره زدن برای سال‌ها برتن و جسم، پا و دست و چشمانشان می‌ماند که باید تا آخر همراهشان باشد.
این درحالی است که بیشتر آنها از هیچ بیمه‌ای برخوردار نیستند، برای تامین مواد اولیه با مشکل سرمایه روبرو هستند و در زمینه فروش محصولاتشان نیز بازار خاصی ندارند و به ناچار تولیدات و حاصل دسترنج خود را به ثمن بخس به واسطه‌هایی می‌فروشند که مواد اولیه و مکان و وسایل کار آنها را فراهم کرده باشند.
رویداد ملی فرش بتازگی در بوشهر برگزار شد و شماری از بافندگان از نقاط مختلف این استان در این نمایشگاه شرکت کرده بودند که هر کدام در گفت وگو با خبرنگار ایرنا مسائل و مشکلاتی را از حوزه کاری خود مطرح کردند.
یکی از آنها که نام خود را بتول نامید، مشکل اصلی بیشتر بافندگان در استان بوشهر را موضوع بیمه عنوان کرد و گفت: چند سال پیش سازمان تامین اجتماعی فعالان حوزه تولید زیرانداز دستبافت را با شرایط پرداخت ۳۰ درصد حق بیمه توسط بافنده و ۷۰ درصد از سوی دولت بیمه می‌کرد و در پایان که بیمه شده باز نشسته می‌شود، ماهانه مستمری قابل قبولی دریافت می‌کند که هم‌اکنون نیز شماری از بافندگان از این بیمه تامین اجتماعی برخوردار هستند، اما در سال‌های اخیر تصمیم تامین اجتماعی براین شده که بیمه فرش بافان از طریق سازمان بیمه خدمات درمانی روستایی و عشایری انجام شود و با توجه به اینکه میزان حق بیمه این سازمان پایین است، در زمان بازنشستگی نیز مستمری ناچیزی به بیمه شده پرداخت می‌شود که پاسخگوی معیشت آنها نیست.
وی ادامه داد: بافنده‌ای که سال‌ها بخش عمده ای از وقت شبانه روز خود را روی دار قالی سپری می‌کند، در زمان بازنشستگی به انواع بیماری‌های دست، پا، کمر و چشم مبتلا می‌شود و باید علاوه براینکه در زمان فعالیت از بیمه درمانی با تعرفه‌های بالا مورد پذیرش مراکز درمانی برخوردار باشد، در زمان بازنشستگی نیز پرداخت مستمری کافی به وی ضروری و حق مسلم اوست.
بافنده دیگری که خود را اسماء معرفی کرد بیمه بافندگان یکی از چالش‌های مهم این قشر را خواند و گفت: سال به سال با محدودیت بیشتری در زمینه بیمه مواجه می‌شویم حتی کسانی که پیشتر بیمه بوده‌اند، در زمان حاضر با قطع آن مواجه شده‌اند و دهک‌بندی‌های جدید نیز هزینه بیمه را برای برخی بافندگان سنگین کرده‌است.
وی اظهارکرد: در زمینه پرداخت وام مشاغل خانگی نیز درحوزه بافندگان مشکلات و تاخیرهایی وجود دارند که مسئولان ذیربط باید با هماهنگی و هم‌افزایی برای برطرف کردن این تنگناها تلاش کنند تا فعالان این رشته در زمینه تامین سرمایه درگردش و مواد اولیه و وسایل و تجهیزات مورد نیاز این حرفه با گرفتاری‌های کمتری روبرو باشند.
پروانه خدابنده، نماینده اتحادیه فرش دشتستان و مسئول شرکت تعاونی روشن‌بافت، ضمن اشاره به ظرفیت‌های بالای این حوزه در این شهرستان گفت: در این رویداد، بسیاری از مشکلات حوزه فرش در استان بوشهر شناسایی شد که یکی از دغدغه‌های مهم، کمبود کارگاه‌های رنگرزی و مواد اولیه است؛ از سرمایه‌گذاران دعوت می‌کنیم در این حوزه وارد عمل شوند و زیرساخت‌های لازم را در این استان ایجاد کنند.
مسئول فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر، با اشاره به معضل واسطه‌گری در بخش فرش گفت: نبود مواد اولیه باکیفیت و ارزان در این استان باعث شده بافندگان به خرید از سایر استان‌ها روی بیاورند که این موضوع هزینه زیادی به آنها تحمیل می‌کند.
سعادت اسرافیل افزود: از سوی دیگر، بافندگان به دلیل نبود سامانه‌های فروش مؤثر، ناچارند محصولات خود را با قیمت پایین به واسطه‌هایی بفروشند که سود اصلی را به جیب آنها می‌رود.
ایجاد بانک اطلاعات هنر- صنعت بوشهر برنامه امسال
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان بوشهر گفت: اگر تولیدات صنایع‌دستی این استان را دسته‌بندی کنیم، ۴۵ درصد از آنها در حوزه گلیم و دگیر بافت‌های داری قرار می‌گیرد و سایر محصولات مانند حصیربافی، گرگوربافی، سفال و دیگر صنایع‌دستی نیز درصدهای دیگری را به خود اختصاص می‌دهند.
خلیل رازه افزود: بیشترین سهم تولید در شهرستان‌های دشتی، تنگ‌فاریاب، بوشکان و دشتستان (سنا و شنبه) است و این دو شهرستان بیشترین تولیدات را دارند، همچنین شهرستان جم نیز در حوزه بافت‌های داری فعال است و بوشهر در جایگاه چهارم قرار دارد.
وی بیان کرد: براساس سامانه ثبت اطلاعات و آمار موجود درباره تولیدکنندگان، صنعتگران و هنرمندان، تعداد مجوزهای صادرشده هشت هزار و ۳۰۰ نفر است.
رازِه گفت: در زمان حاضر سامانه یا اطلاعات مشخصی در خصوص تولیدات رشته‌های مختلف بومی صنایع‌دستی نداریم اما بر اساس اظهارات خود صنعتگران و هنرمندان می‌توان آمارهای جزئی ارائه کرد.
وی اظهار کرد: یکی از برنامه‌های سال جاری، تشکیل بانک اطلاعاتی صنعتگران در حوزه آموزش، تولید، صادرات و سایر موارد است. همه فعالیت‌های ما در راستای حمایت از صنعتگران و هنرمندان انجام می‌شود.
حمایت‌های دولت از صنایع دستی
معاون صنایع‌دستی استان بوشهر ادامه داد: تسهیلاتی که به‌عنوان مشاغل خانگی در اختیار ما قرار می‌گیرد، در سال جدید هنوز به‌صورت مستقل و پشتیبان ابلاغ نشده اما اعتبار سال گذشته پرداخت شده‌است و این وام‌ها با هماهنگی انجام شده بین دستگاه‌های همکار مانند فرمانداری‌ها، اداره کار و تعاون و رفاه اجتماعی و براساس تقاضاهای دریافت‌شده در کمیته‌ها بررسی و تخصیص داده می‌شود.
وی گفت: حمایت دیگر این اداره کل در سطح منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی برگزاری هر ساله نمایشگاه‌هایی در داخل و خارج کشور است و از فعالان رشته‌های بافته‌های داری برای شرکت دعوت به عمل می‌آید و هزینه‌هایی مانند ایاب و ذهاب، حمل و نقل، اقامت و سایر موارد توسط صنایع‌دستی تامین می‌شود تا این افراد معرفی و امکان فروش محصولات فراهم شود.
رازِه افزود: سومین حمایت دولت در این بخش تسهیل در صدور مجوزهایی است که متقاضیان درخواست می‌کنند که پس از ارزیابی اولیه، سامانه‌های مربوطه فعال و درگاه ملی مجوزها راهنمایی لازم را انجام و ثبت‌نام می‌کند و این فرایند کمتر از ده روز طول می‌کشد.
وی ادامه داد: همچنین هنرمندان برای تشکیل تعاونی‌هایی در زمینه آموزش، تولید، فروش، حضور در نمایشگاه‌ها و سایر فعالیت‌ها تشویق و راهنمایی می‌شوند تا این تعاونی‌ها با همکاری صنایع‌دستی و اداره تعاون تشکیل شود.
صادرات، حلقه مفقوده در بخش صنایع دستی کشور
رازِه گفت: در این بخش یک حلقه مفقوده در کل کشور وجود دارد زیرا صادرات مقوله‌ای خاص است که نیاز به بازاریابی دقیق، بررسی سلیقه بازارهای خارجی و تحلیل محبوبیت محصولات دارد، استان بوشهر بیشترین صادرات را به کشورهای حوزه خلیج فارس دارد که در این بین عمان بیشترین خرید را انجام می‌دهد و پس از آن امارات و قطر در رده‌های بعدی قرار دارند و بیشتر مربوط به گلیم و تولیدات داری است.
وی افزود: میزان صادرات براساس اظهارنامه‌های گمرکی مشخص می‌شود که در سال ۱۴۰۴، در مجموع ۳۰۰ هزار دلار صادرات در حوزه صنایع‌دستی استان بوشهر به خارج از کشور ثبت شده‌است.
رازِه گفت: بازارهای داخلی نیز از اهمیت بالایی برخوردارند و حضور صنعتگران در نمایشگاه‌ها و بازاریابی دیجیتالی و ترکیبی از روش‌های مختلف فروش را شامل می‌شود که نمی‌توان یک گروه را فقط صادرکننده یا فقط تولیدکننده برای بازار داخلی دانست.
وی بیان کرد: علاوه بر فعالیت کنونی تولیدکنندگان، ما از آنها برای جذب نیروی جوان و حفظ اصالت کار حمایت و راهنمایی می‌کنیم که در این ارتباط دو رویداد مهم در این راستا برگزار می‌شود که یکی جشنواره سالانه "سرو سیمین" همزمان با دهه فجر است و دیگری رویداد دوسالانه "مهر اصالت ملی" است.
رازِه افزود: این رویدادها به‌صورت مسابقه‌ای و ارزیابی در همه رشته‌های صنایع‌دستی برگزار می‌شود و هنرمندان می‌توانند مورد ارزیابی قرار گرفته، نشان اصالت و لوح سرو سیمین دریافت کنند و رشته‌های در حال فراموشی را معرفی کنند.
وی تصریح کرد: در کنار این اقدامات، آموزش نقش بسیار مؤثری دارد. در حال حاضر ۱۶ تعاونی فعال در حوزه صنایع‌دستی داریم که نسبت به آموزش، تولید، بسته‌بندی و سایر اقدامات در این حوزه فعال هستند، این تعاونی‌ها با بهره‌گیری از اساتید مجرب و متخصصان حوزه حفظ میراث فرهنگی به‌صورت ماهانه کیفیت کار را نظارت کرده و گواهی و مجوزهای لازم را صادر می‌کنند، علاوه براین آموزش توسط اداره‌کل صنایع‌دستی نیز برگزار می‌شود.
رازِه گفت: جایگاه صنایع‌دستی در کشور روزبه‌روز در حال احیا است و مهمترین چالش در این حوزه، بازاریابی و فروش محصولات است زیرا تولیدات هنوز بازار مشخصی ندارند و صادرات نیاز به بازاریابی دقیق دارد و اتاق بازرگانی، وزارت امور خارجه و بازرگانان خارجی باید در این زمینه کمک کنند.
وی افزود: ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی در استان‌ها بسیار حائز اهمیت است و در استان بوشهر نیز این اقدام در است اجراست که اطلاع‌رسانی درباره کلنگ‌زنی آن انجام خواهد شد و در شهرهای بوشهر، گناوه و دشتستان پیگیر این موضوع هستیم.
شناسایی ۱۰ هزار بافنده در استان بوشهر
رئیس واحد فرش دستباف اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر گفت: هم‌اکنون در مجموع بیش از ۱۰ هزار بافنده در استان بوشهر شناسایی شده‌اند که بیش از هشت هزار بافنده در این استان به‌صورت فعال در زمینه تولید فرش دستباف، گلیم و تابلوفرش مشغول به فعالیت هستند.
سعادت اسرافیل در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: فعالیت اغلب بافندگان به صورت خانگی و در چارچوب مشاغل خرد انجام می‌شود، اما در سال‌های اخیر برخی تولیدکنندگان اقدام به راه‌اندازی کارگاه‌های قالیبافی و توسعه کسب‌وکار خود کرده‌اند که هم‌اکنون ۲۹ کارگاه ثابت و ۳۰ شرکت تعاونی فرش در استان بوشهر فعال هستند.
راهکارهایی برای حل مشکلات بافندگان
رئیس واحد فرش دستباف اداره کل صمت استان بوشهر گفت: بافندگان استان با کمبود جدی مواد اولیه شامل نخ، پشم، ابریشم و رنگ مواجه‌اند و این موضوع روند تولید را با مشکل مواجه کرده‌است.
وی اظهارکرد: از سوی دیگر، نبود زنجیره فروش مستقیم باعث شده تا سود اصلی نصیب واسطه‌ها شود و بافنده از دسترنج خود بهره چندانی نبرد.
اسرافیل با اشاره به مشکلات بیمه‌ای بافندگان افزود: در زمان حاضر تنها حدود دو هزارو نفر تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی و نزدیک به دو هزار و۵۰۰ نفر نیز تحت پوشش بیمه عشایری هستند، اما بیش از پنج هزار بافنده همچنان بدون بیمه فعالیت می‌کنند.
وی ادامه داد: طی سال‌های اخیر، پیگیری‌هایی برای بازگشت بیمه قالیبافان به روال قبل انجام شده و مکاتبات متعددی با مرکز ملی فرش ایران و سازمان تأمین اجتماعی صورت گرفته است، اما این موضوع تاکنون به نتیجه نرسیده و نیازمند حمایت و دستور مستقیم مقامات ملی است.
رئیس واحد فرش دستباف اداره‌کل صمت استان بوشهر گفت: برای بهبود وضعیت فروش و رونق بازار، نمایشگاه‌هایی در داخل کشور از جمله در اصفهان و در کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات برگزار شده و بافندگان توانسته‌اند محصولات خود را مستقیم عرضه کنند.
وی با اشاره به تسهیلات پرداختی به بافندگان افزود: در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۵۰ بافنده در نوبت دریافت تسهیلات بودند و در سال ۱۴۰۲ نیز بیش از دو هزار و ۵۰۰ نفر ثبت‌نام کردند، اما محدودیت منابع موجب شده که اولویت با بانوان سرپرست خانوار و افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی باشد.
اسرافیل تاکید کرد: تلاش می‌شود با جذب منابع جدید، حمایت از تولیدکنندگان مستقل افزایش یابد؛ همچنین برنامه‌هایی برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی از جمله اکسپو دبی، عمان و تاجیکستان در دستور کار قرار دارد.
محمدجواد بازدرهوا مدیرکل تامین اجتماعی استان بوشهر در باره وضعیت بیمه قالیبافان گفت: با توجه به اینکه موضوع این افراد، کشوری است و نیاز به پیگیری ستاد مرکزی دارد؛ اداره کل تامین اجتماعی استان بوشهر درحال پیگیری آن است و چنانچه نتیجه‌ای حاصل شود به استحضار این خبرگزاری و قالیبافان خواهیم رساند.
ضرورت ایجاد اداره مستقل فرش در استان بوشهر
رئیس واحد فرش دستباف اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر گفت: هم اکنون سالانه ۱۲ هزار متر مربع انواع فرش در این استان تولید می‌شود.
سعادت اسرافیل اظهار کرد: تولیدات استان بوشهر شامل گلیم، گبه، قالی، قالیچه و گلیم شول است که گلیم شول آن ثبت ملی و یونسکو شده و یکی از ارزشمندترین گونه‌های فرش ایرانی محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه تولید فرش در استان بوشهر به‌صورت مداوم در حال انجام است، افزود: استان بوشهر با وجود ظرفیت بالای خود، همچنان اداره مستقل فرش ندارد و این موضوع از دغدغه‌های اصلی است که از طریق استانداری و سازمان برنامه و بودجه پیگیری شده تا در ساختار سازمانی صنعت، معدن و تجارت، اداره فرش فعال شود.
وی بیان کرد: با وجود عملکرد مثبت فرش دستباف در استان بوشهر، نبود ساختار سازمانی مستقل موجب شده بسیاری از ظرفیت‌ها بدرستی دیده نشوند، اگر اداره مستقل فرش در بوشهر تاسیس شود، مسیر توسعه و ساماندهی این هنر-صنعت تسهیل خواهد شد.
ظرفیت بالای فرش دستباف بوشهر برای صادرات
وی گفت: با حمایت مسئولان و تأمین زیرساخت‌های بیمه‌ای و مالی، فرش دستباف بوشهر می‌تواند سهم قابل توجهی در صادرات غیرنفتی کشور داشته باشد.
اسرافیل گفت: صادرات فرش دستباف استان بوشهر بویژه در حوزه گبه نیز به‌طور گسترده انجام می‌شود، اما بخش عمده‌ای از آن به‌صورت غیررسمی و پنهانی است، زیرا با توجه به تحریم‌ها امکان صدور رسمی و ثبت آماری کامل فراهم نیست.
وی ادامه داد: به‌طور تقریبی می‌توان گفت حدود ۵۰ درصد از تولید فرش استان بوشهر به بازارهای خارجی صادر می‌شود و برنامه داریم با ارتقای کیفیت، طراحی مدرن و حمایت از مشاغل خانگی، سهم این استان در بازارهای جهانی را افزایش دهیم.
رئیس واحد فرش دستباف اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر همچنین از تهیه یک گزارش آسیب‌شناسی در زمینه فرش و مشاغل خانگی خبر داد و گفت: این گزارش می‌تواند مبنای برنامه‌ریزی برای مدرن‌سازی، حمایت‌های دولتی و شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی از جمله قطر، عمان، امارات و کانادا باشد.
مهمترین بافته‌های داری بوشهر
گبه، پس از پوست حیوانات به احتمال زیاد گبه‌ها بودند که به عنوان زیرانداز استفاده شدند، یعنی زمانی که انسان‌ها یاد گرفتند پشم حیوانات را بریسند و از آن گلیم یا گبه درست کنند، از جمله کهن‌ترین و مشهورترین صنایع دستی بوشهر می‌توان به گبه بافی اشاره کرد، گبه از محصولات صادراتی و پرطرفدار به شمار می‌رود، این صنعت به روش قالیبافی روی دارهای افقی انجام شده و بیشتر گبه بافان بوشهر نقش‌ها را در ذهن دارند و از نقشه استفاده نمی‌کنند.
گبه بافی بوشهر در دو نوع رنگی و خودرنگ انجام می‌شود، گبه‌های خودرنگ از پشم گوسفندان با همان رنگ طبیعی و گبه‌های رنگی نیز از پشم گوسفند با رنگرزی گیاهی تهیه می‌شوند، طرح گبه‌های بوشهر بیشتر خشتی، چهارفصل و شیری هستند.
گلیم، زیبایی منحصر به فرد خود را دارد، طرح‌های سنتی و ترکیب‌های رنگی که چشم هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند، گلیم که بیشتر از پشم حیوانات بافته می‌شود جایگزینی برای فرش‌ها هستند.
در گذشته، گلیم‌ها کاربردهای مختلفی داشته‌اند؛ جایگزینی برای زیرانداز بودند، روی دیوار نصب می‌شدند یا روی حیوانات باربر می‌گذاشتند، امروز، این محصول به خانه‌های مردم راه پیدا کرده و رنگ و لعاب دیگری به آن می‌بخشند.
پس از گبه مشهورترین صنایع دستی بوشهر گلیم به شمار می‌رود، گلیم بوشهر به نقش‌های متنوع هندسی و رنگ‌های شاد معروف است و در بیشتر روستاها و شهرستان‌های این استان این محصول را می‌توانید بخرید، طسوج، سرمک، حناشور، جم، تلخ آباد، خیرک و شکرک از جمله این مناطق است. گلیم‌های هر منطقه نقش منحصر به فرد خود را دارد، نقش‌های مشهور گلیم‌های بوشهر نقش حوض، آیینه گل، نقش خراسانی، تهرانی و چنگ است.
قالی، فرش بوشهر ریشه در سنت‌های قبیله‌ای و عشایری دارد، عشایر کوچ‌نشین منطقه، بویژه ایل قشقایی که در بخش‌هایی از استان بویژه در منطقه دشتی و دشتستان سکونت دارند، نقشی اساسی در شکل‌گیری این هنر داشته‌اند. قالی‌های بوشهر تحت تأثیر طرح‌ها و سبک‌های عشایری بافته می‌شوند و انعکاسی از فرهنگ، زندگی روزمره و طبیعت منطقه هستند.
فرش‌های بوشهر دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که آنها را از فرش‌های مناطق دیگر متمایز می‌کند، از جمله مواد اولیه باکیفیت که از پشم گوسفندان محلی استفاده می‌شود و به‌دلیل آب‌وهوای گرم و خشک منطقه، دارای کیفیت و دوام بالا، نرم و مناسب برای بافت فرش‌های دستباف هستند.
رنگ‌های طبیعی و گرم مورد استفاده در فرش‌های بوشهر از مواد طبیعی مانند پوست انار، نیل، و گل‌های محلی تهیه می‌شوند، این رنگ‌ها، طیف‌های گرمی از قرمز، قهوه‌ای، کرم، و آبی را ایجاد می‌کنند که به فرش‌های این منطقه جلوه‌ای طبیعی و دلپذیر می‌بخشند.
طرح‌های ساده و الهام‌گرفته از طبیعت فرش بوشهر شامل نقوش هندسی، گل و گیاه، و اشکال ساده هستند که به سبک عشایری نزدیک است، برخلاف فرش‌های مناطق مرکزی ایران که پیچیدگی زیادی در طرح دارند، فرش‌های بوشهر با سادگی و زیبایی طبیعی خود شناخته می‌شوند.
هرچند بافت فرش‌های بوشهر به ظرافت فرش‌های ابریشمی قم یا اصفهان نیست، اما گره‌های محکم و متراکم آنها نشان‌دهنده دوام و استحکام بالای این فرش‌هاست.
بوشهر دیار گرما، شرجی، نخل، خرما و خارک، دیار تش، افتو و دریا، دیار هنر و نقش و نگار، دیاری که با تمام محرومیت ها گلیم خود را از آب گرفته است و هنرمندانی پرورش داده چون زلالی خلیج فارس.
صنایع دستی استان بوشهر تنها در این موارد محدود نمی‌شود؛ سراسر استان بوشهر از هنرهای زنان و مردان این دیار سرریز است و اما اگر به درمان زخم های صنایع دستی این استان مرحمی گذاشته نشود دیر یا زود این زخم چرکین سربازکرده و عفونت می‌کند.
مطالبات هنرمندان و صنعتگران این استان به شکلی نیست که حل آن مشکل باشد امیدواریم مسئولان امر به مسائل و مشکلات هنرمندان توجه ویژه داشته باشند.
