به گزارش روز پنجشنبه گروه علمی ایرنا از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، استاد دانشگاه صنعتی شریف و عضو تیم سکوی ملی هوش مصنوعی، در نشست بررسی قراردادهای مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان در پروژه سکوی ملی هوش مصنوعی، با اشاره به برگزاری جلسات فشرده ارزیابی با شرکت‌های دانش‌بنیان، هدف اصلی از انتخاب پروژه‌ها را کمک مؤثر به توسعه سکو عنوان کرد.
حمیدرضا ربیعی گفت: در این جلسات، تمرکز ما نه بر فعالیت‌های جاری شرکت‌ها، بلکه بر این بود که هر تیم چگونه می‌تواند به بهبود سکو چه در قالب توسعه ابزار عمومی، چه در قالب خدمات تخصصی یا بهینه‌سازی زیرساخت کمک کند. همچنین پروژه‌هایی را انتخاب کردیم که انجام آنها در بستر سکو، از نظر زمان و هزینه، به‌صرفه‌تر از انجام مستقل آنها باشد.
وی تأکید کرد: اگر تفاوت معناداری میان انجام پروژه با یا بدون سکو وجود نداشته باشد، اصلا وجود سکو بی‌فایده است و باید در انتخاب آن پروژه تجدیدنظر کنیم.
عضو تیم سکوی ملی هوش مصنوعی با بیان اینکه «آویر» متعلق به شریف نیست و نباید به‌عنوان «سکوی شریف» معرفی شود، افزود: هدف نهایی ما این است که این سکو پس از بلوغ فنی، به بخش خصوصی واگذار شود و به یک کسب‌وکار مقیاس‌پذیر ملی تبدیل شود. نقش دانشگاه در این مسیر، تنها توسعه فناوری و انتقال دانش و نه ارائه دائم خدمات است.
ربیعی همچنین خاطرنشان کرد: نسخه اولیه سکو تا شهریور، نسخه کامل تا اسفندماه و انتشار عمومی خدمات برای شرکت‌ها و دانشگاه‌ها در تیرماه آینده برنامه‌ریزی شده است.
وی افزود: شرکت‌ها باید با ما همراه باشند تا بتوانیم قابلیت‌های سکو را ارزیابی، تکمیل و آماده بهره‌برداری کنیم. هم‌اکنون ۲ شرکت کلیدی نیز در حال طراحی مدل‌های کسب‌وکار برای خروج این فناوری به بازار هستند.
ربیعی گفت: این پروژه باید با مشارکت جمعی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی پیش برود تا بتواند به یک بستر ملی موفق برای توسعه و استقرار هوش مصنوعی در کشور تبدیل شود.
انتخاب ۱۳ شرکت برای توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی
همچنین نماینده دانشگاه شریف در حوزه هوش مصنوعی از دیگر حاضرین در این نشست، با اشاره به فراخوان معاونت علمی از شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی، گفت: پس از بررسی دقیق توانمندی‌های ۳۸ شرکت متقاضی، تیمی فنی در دانشگاه شریف تشکیل شد و پس از برگزاری جلسات متعدد، ۱۲ شرکت و یک شرکت به عنوان کنسرسیوم برای همکاری در این پروژه انتخاب شدند.
حسین اسدی با اشاره به برگزاری جلسات جداگانه‌ای با شرکت‌های منتخب، افزود: هدف از این جلسات، ارزیابی دقیق توانمندی‌ها و علاقه‌مندی‌های شرکت‌ها و تطبیق آنها با نیازهای سکوی ملی هوش مصنوعی بود. از سوی دیگر، پازل‌های خالی سکو و ماژول‌هایی که نیاز به توسعه داشتند، شناسایی شد. بر اساس این ارزیابی، شرح خدمات هر شرکت به طور مشخص تعیین شد.
وی با تاکید بر نقش کلیدی این شرکت‌ها در توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی، اظهار کرد: این شرکت‌ها در توسعه ابزارها، استودیوها و لایه‌های برنامه‌نویسی سکو مشارکت خواهند داشت و انتظار می‌رود در ۳ تا ۴ ماه آینده، تعداد شرکت‌های همکار در این زیست‌بوم به ۲ برابر افزایش یابد.
اسدی گفت: بیشتر شرکت‌ها شرح خدمات نهایی خود را ارائه کرده‌اند و انتظار می‌رود قراردادها تا هفته آینده به امضا برسند تا کار به صورت رسمی آغاز شود.
ارائه LLMدر صنعت و حوزه‌های فروشگاهی
در ادامه مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «دادماتک» و شرکت‌های دانش‌بنیان منتخب برای همکاری در توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی هم گفت: شرکت ما از سال ۹۸ دانش‌بنیان شد و از آن زمان به بعد عمده فعالیت‌مان را بر حوزه هوش مصنوعی متمرکز و محصولات متنوعی را تولید کرده‌ایم.
سید محمدباقر سجادی ادامه داد: در حال حاضر تمرکز ما در زمینه پردازش متن است و می‌کوشیم تا به زبان فارسی محصولاتی را به مشتریان و سکوی ملی هوش مصنوعی ارائه کنیم و قرار است یک LLM خاص منظوره‌ای در حوزه صنعت و حوزه‌های فروشگاهی تدوین کنیم.
سجادی افزود: هوش مصنوعی الان بیشتر در فصل سرمایه‌گذاری است و میزان سرمایه‌گذاری که در این حوزه شده، کمتر از میزان برداشت آن بوده‌است و همه به آن به چشم قدرت نگاه می‌کنند. لذا سرمایه‌گذاری‌های زیادی هم طبیعتا در این حوزه صورت گرفته است، کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست.
این فعال فناور در خصوص جزئیات حمایت‌هایی که معاونت علمی ریاست‌جمهوری در حوزه هوش مصنوعی از شرکت‌های فعال این حوزه داشته‌است، گفت: معاونت علمی به عنوان یکی از محورهای اصلی در حوزه فناوری می‌کوشد که از شرکت‌های فعال در حوزه هوش‌مصنوعی برای عرضه محصولات‌شان به بازار حمایت کند.
وی با بیان اینکه حمایت‌های معاونت علمی در سال های گذشته عمدتا از جنس وام و گرنت بود، خاطرنشان کرد: الان حمایت‌ها به صورت صد درصدی است و معاونت برای کمک به توسعه محصول، خود به عنوان خرید اول، محصول را از ما خریداری کرده و کل هزینه ساخت را پوشش می‌دهد تا محصول و شرکت به بلوغ کامل برسد و مسیر توسعه و پیشرفت خود را پیدا کند.
توسعه محصولات بومی در حوزه تشخیص و بازشناسی چهره
در ادامه مدیرعامل متین راهکارهای ژینو هم در سخنانی اعلام کرد: این شرکت با همکاری معاونت علمی، خدمات تشخیص و بازشناسی چهره، شناسایی پلاک و بازشناسی و سامانه‌های ایمنی محیط کار را در راستای پیشبرد در بخش استودیوهای پروژه هوش مصنوعی ارائه خواهد داد.
محمد صادقی قاسمی با اشاره به نقش حمایتی معاونت علمی در تسهیل توسعه هوش مصنوعی، اظهار کرد: این حمایت از ۲ منظر قابل بررسی است؛ اول اینکه، به شرکت‌های خصوصی مانند ما که محصولات خود را توسعه می‌دهند، کمک شایانی می‌کند. دوم اینکه، یکپارچگی در سطح خدمات هوش مصنوعی، از هدر رفت بودجه در سطح کشور جلوگیری می‌کند و محصولات جعلی و نامرغوب کمتری در کشور ارائه خواهد شد.
این فعال فناور با تاکید بر اهمیت سکوی ملی هوش مصنوعی، افزود: کسب و کارهایی که نیاز به خدمات ما دارند، می‌توانند از خدمات این سکو استفاده کنند و خدمات شرکت‌های خصوصی در گستره بیشتری ارائه پیدا می‌کند.
قاسمی همچنین با اشاره به ظرفیت صادرات خدمات هوش مصنوعی به کشورهای در حال توسعه، تصریح کرد: کشورهای درحال توسعه زیادی اطراف کشور خود داریم که به چنین سرویس‌های نیازمند هستند. تامین دلاری نیازها برای آنها مقرون به صرفه نیست و می‌توانند این خدمات را از طریق منطقه‌ای، از شرکت‌های ایرانی خریداری کنند.
به گفته وی، معاون علمی رئیس‌جمهور، نیز در این زمینه تعاملاتی با کشورهای مختلف داشته و زمینه را برای ارائه خدمات شرکت‌های ایرانی به این کشورها فراهم کرده است.
کمک به تجاری‌سازی سکوی ملی هوش مصنوعی
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان ترگمان از ورود این شرکت به حوزه تجاری‌سازی سکوی ملی هوش مصنوعی خبر داد و گفت: تمرکز ما در این مسیر، کمک به عملیاتی شدن پروژه‌ها و تبدیل آنها به قراردادهای پایدار با مشتریان نهایی است؛ تا سکو از سطح آزمایشگاهی عبور کند و به مرحله واقعی بهره‌برداری برسد.
مهران ضیابری با اشاره به اینکه نگاه صرفاً آکادمیک به توسعه سکوها، امکان مهندسی و بهره‌برداری مؤثر از آنها را محدود کرده است، افزود: تجربه‌های پیشین ترگمان در ارائه خدمات هوش مصنوعی در مقیاس B۲C، این ظرفیت را ایجاد کرده تا نقش محوری در تجاری‌سازی پروژه‌هایی ایفا کنیم که بر بستر سکوهای ملی توسعه یافته‌اند.
این فعال فناور اظهار کرد: در همکاری با پروژه سکو، مسئولیت ما تمرکز بر مدل‌های تجاری، اتصال به بازار و تسهیل انعقاد قرارداد میان صاحبان پروژه و مشتریان صنعتی است. هدف این است که سکو به جای باقی‌ماندن در فضای پژوهشی، به یک زیست‌بوم سودآور و کاربردی تبدیل شود.
ضیابری در ادامه با اشاره به طرح این شرکت برای توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی گفت: در پروپوزال ارائه‌شده از سوی ترگمان، تمرکز بر کاربردهای صنعتی هوش مصنوعی است؛ حوزه‌ای که به زیرساخت‌های سبک‌تر نیاز دارد و می‌تواند بهره‌وری بسیار بیشتری نسبت به کاربردهای لوکس و پرهزینه ایجاد کند.
وی افزود: این نگاه کاربردمحور نه‌تنها سکو را به درآمدزایی پایدار می‌رساند، بلکه به حکمرانی داده و استفاده از ظرفیت‌های ملی در حوزه‌هایی مانند انرژی، آب، کشاورزی، معدن و صنعت کمک می‌کند. ما در ترگمان تلاش می‌کنیم هوش مصنوعی را از سطح شعار به عرصه واقعیت و اثرگذاری ملموس در زندگی مردم و صنعت برسانیم.
توسعه پلتفرم داده در سکوی ملی هوش مصنوعی
در ادامه مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان آدین با اشاره به تمرکز این شرکت بر توسعه زیرساخت‌های داده و هوش مصنوعی، گفت: شرکت آدین از سال ۱۳۹۸ فعالیت خود را آغاز کرده و تخصص اصلی آن توسعه پلتفرم‌های داده و عملیات یادگیری ماشین است. نخستین پروژه جدی ما با همراه اول در حوزه موتور جست‌وجوی هوشمند «ذره‌بین» بود که همچنان ادامه دارد.
محمدمهدی ارسنجانی ادامه داد: در پروژه سکوی ملی هوش مصنوعی، شرکت آدین ابتدا برای ارائه زیرساخت پردازشی و پلتفرم یادگیری ماشین دعوت به همکاری شد، اما در ادامه و با توجه به تعاملات علمی و فنی شکل‌گرفته، توسعه لایه داده سکو به آدین واگذار شد. این لایه زیرساختی مبتنی بر محصول فعلی دیتاپلتفرم شرکت طراحی شده و پروپوزال آن به تیم سکو ارائه شده است.
این فعال فناور با تأکید بر نقش داده در حکمرانی هوش مصنوعی اظهار کرد: ما در سال ۱۴۰۱ نخستین پلتفرم حکمرانی داده کشور را راه‌اندازی کردیم. به باور ما، حکمرانی داده مقدمه حکمرانی هوش مصنوعی است؛ چراکه مجموعه‌هایی در این حوزه موفق هستند که داده در اختیار دارند و می‌توانند بر بستر آن، خدمات باکیفیت و دقیق ارائه دهند.
دستیار هوشمند تبدیل اسناد دستی به دیجیتال
همچنین مدیرعامل شرکت هوش مصنوعی آویر با اشاره به فعالیت‌های این شرکت در حوزه هوشمندسازی صنایع اظهار کرد: ما در آویر تلاش می‌کنیم با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، مسائل مشخصی را در صنعت حل کنیم. یکی از شاخه‌هایی که به‌طور ویژه روی آن تمرکز کرده‌ایم، «تخمین قیمت» برای شرکت‌هایی است که فعالیت‌های فروش یا خرید دارند و به ابزارهای دقیق در بخش بازرگانی نیاز دارند.
محمدرضا اخائی افزود: حوزه دیگری که در آن فعال هستیم، هوشمندسازی مراکز اسناد است. این مراکز معمولاً با انواع مختلفی از اسناد مواجه‌اند؛ اسنادی که ممکن است بخشی از آنها دست‌نویس باشند، دارای جدول یا هیبل باشند و یا کیفیت اسکن پایینی داشته باشند. سیستم ما این اسناد را خوانده، پردازش کرده و اطلاعات آنها را استخراج و ثبت می‌کند. حتی اگر از سیستم سوالی درباره محتوای این اسناد پرسیده شود، بر اساس داده‌های متنی استخراج‌شده پاسخ خواهد داد.
اخائی همچنین از پروژه‌ای نوین در این حوزه خبر داد و گفت: قرار است یک پروژه عصیان (OCR هوشمند) مبتنی بر فناوری BLM که یکی از تکنولوژی‌های نوین است، بر روی یک سکوی ملی توسعه پیدا کند. این پروژه می‌تواند بستری برای استفاده گسترده از هوش مصنوعی در سطح کشور باشد.
وی با ساده‌سازی عملکرد سیستم عصیان توضیح داد: فرض کنید تصویری از یک متن دارید؛ این سیستم تصویر را تحلیل کرده و نسخه دیجیتال متن را ارائه می‌دهد. این فرآیند کمک می‌کند تا سازمان‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که حجم زیادی از اسناد کاغذی اسکن‌شده دارند، به محتوای دیجیتال خود دسترسی یابند. در حقیقت، این بخشی از فرآیند مدیریت دانش و تحول دیجیتال در سازمان‌ها است.
این فعال فناور درباره ظرفیت‌های نیروی انسانی این شرکت گفت: تیم ما حدود ۱۷ تا ۱۸ نفر است که از این تعداد، نزدیک به ۱۴ نفر در بخش فنی فعالیت می‌کنند. بیشتر اعضای تیم تخصص‌هایی در حوزه‌های مختلف هوش مصنوعی از جمله پردازش تصویر، صوت و متن دارند.
وی با اشاره به حمایت‌های دولتی گفت: سکوی ملی هوش مصنوعی می‌تواند زیرساختی برای فعال‌سازی شرکت‌ها و تمرکز پروژه‌های مرتبط باشد. همچنین تحریک تقاضا از طریق پروژه‌هایی مانند دستیارهای صوتی یا پلتفرم‌های پردازش زبان می‌تواند صنایع را به استفاده از هوش مصنوعی ترغیب کند. اگر صنایع از این فناوری‌ها نتیجه بگیرند، گام‌های بعدی را با انگیزه بیشتری برخواهند داشت.
توسعه چت‌بات چندرسانه‌ای به زبان کردی
مدیرعامل شرکت فراپیوند کردستان نیز با اشاره به فعالیت مستمر این شرکت در بازار عراق اظهار کرد: حدود یک دهه است که تمرکز ما بر بازار عراق بوده و توانسته‌ایم با کیفیت خدمات بالا و قیمت‌های رقابتی، بیش از هزار کسب‌وکار عراقی از یک سوپرمارکت کوچک تا بیمارستانی در کرکوک تحت پوشش سامانه‌های خود قرار دهیم.
فتح‌الله منصوری افزود: در این مدت، موفق شدیم ۲۵ بسته نرم‌افزاری اختصاصی طراحی کنیم و از هر کدام حداقل پنج نسخه را به فروش برسانیم. در سال ۱۴۰۲، برای محصول هوشمندمان موفق به اخذ تاییدیه دانش‌بنیان شدیم؛ محصولی که شامل یک دستیار صوتی هوشمند به زبان کردی ویژه بازار عراق است.
منصوری در ادامه با اشاره به برنامه‌های توسعه‌ای شرکت گفت: با حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و بهره‌مندی از طرح تانت، توانستیم صادرات خود به عراق را در سال ۱۴۰۳ به‌صورت رسمی ۲۴۰ درصد افزایش دهیم؛ درحالی‌که در شرایط سخت مالی قرار داشتیم و با افزایش هزینه‌ها و تورم مواجه بودیم.
وی افزود: اکنون در حال توسعه یک چت‌بات چندرسانه‌ای به زبان کردی با لهجه سورانی هستیم که می‌تواند به پلتفرم‌های ملی هوش مصنوعی کشور اضافه شود. این چت‌بات شامل چهار ماژول اصلی است و قابلیت ارائه خدمات به سازمان‌ها و شرکت‌هایی را دارد که مایل‌اند با جامعه کردزبان تعامل موثر داشته باشند.
این فعال فناور با اشاره به نیروی انسانی شرکت گفت: در حال حاضر، تیم ما شامل ۲۷ نفر به‌علاوه یک سرباز هیات علمی تحت پوشش معاونت علمی است. این ترکیب انسانی ما را قادر ساخته که به صورت چابک و متناسب با نیاز بازار، پروژه‌های متنوعی را پیش ببریم.
منصوری تصریح کرد: امروز شرکت‌های خصوصی، به‌ویژه دانش‌بنیان‌ها، نقش کلیدی در توسعه فناوری دارند. دولت به‌تنهایی نمی‌تواند با ساختارهای سنتی استخدامی، در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی رقابت کند. اما شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان نیروهای متخصص جذب کنند، محصول توسعه دهند و اشتغال‌زایی واقعی داشته باشند.
