گروه دیپلماتیک – همشهری آنلاین: «آیا اسرائیل می‌تواند هم بر غزه مسلط شود و هم بر آنچه در زیرزمینش می‌گذرد؟» این پرسش را جمال ریان مجری شبکه الجزیره در واکنش به انتشار گزارش‌هایی مبنی بر طرح اشغال کامل نوار غزه توسط ارتش رژیم صهیونیستی مطرح کرده است.
روزنامه انگلیسی تلگراف نوشته ارتش اسرائیل برای نخستین بار درباره جزئیات طرحی برای افزایش کنترل بر نوار غزه از ۴۰ درصد فعلی تا ۷۵ درصد خبر داده است. پیشتر نیز کابینه امنیتی اسرائیل طرحی را برای اشغال کامل نوار غزه تصویب کرده بود که بر اساس آن کل نوار غزه اشغال و ساکنان این منطقه به جنوب منتقل می شوند. اما در شرایطی که مقامات تل‌آویو از نابودی کامل حماس و تسلط کامل بر غزه سخن می‌گویند، بسیاری از تحلیلگران دستیابی به این اهداف را به‌دلایل فنی، انسانی و سیاسی، غیرواقعی و ناممکن می‌دانند.
شرایط جغرافیایی غزه
- تراکم جمعیتی: نوار غزه با بیش از ۲.۳ میلیون نفر ساکن در مساحتی حدود ۳۶۰ کیلومتر مربع یکی از متراکم‌ترین مناطق جهان است. این تراکم بالا باعث می‌شود تفکیک اهداف نظامی از مناطق غیرنظامی بسیار دشوار باشد.
- ساختار پیچیده شهری: اغلب مناطق نوار غزه عمدتاً از ساختمان‌های متراکم، کوچه‌های تنگ و بافت شهری فشرده تشکیل شده است. این نوع محیط برای درگیری‌های خیابانی بسیار دشوار و پرهزینه است. به‌گفته کارشناسان، هرچه ارتش اسرائیل بیشتر در داخل غزه مستقر شود و پایگاه‌های دائمی برپا کند به همان میزان توان و فرصت نیروهای چریکی حماس برای وارد کردن ضربات به نیروهای اسرائیلی افزایش می‌یابد.
- شبکه گسترده تونل‌های غزه: شبکه گسترده تونلی غزه یکی از دلایل کلیدی عدم موفقیت ارتش اسرائیل در دستیابی به هدف اعلام شده خود مبنی بر نابودی حماس است. انهدام تنها ۲۵ درصد از تونل‌های غزه پس از ۱۸ ماه جنگ، نشان دهنده چالش‌های عمیقی است که ارتش اسرائیل در مقابله با شبکه تونلی حماس با آن روبرو است. آوی اشکنازی تحلیلگر اسرائیلی، گفته: عملیات علیه تونل‌های حماس مانند خالی کردن دریا با قاشق چای‌خوری است. تنها در شمال نوار غزه، هر کجا که پا بگذارید، دهانه یک تونل را خواهید یافت.
ساختار گروه‌های مقاومت
- عضوگیری در میانه جنگ: علاوه بر وجود تونل‌ها، عضوگیری موفق به گروه‌های مقاومت از جمله حماس امکان بهتری برای بازسازی واحدهای نظامی خود را داده است. پایگاه خبری عبری‌زبان واللا نوشته، علاوه بر صدها موشک، هنوز ۴۰ هزار نیروی مسلح در نوار غزه حضور دارند.
- حفظ یگان‌های اطلاعاتی: همچنین با وجود بمباران‌های شدید تمام مناطق نوار غزه زیرساخت‌های مقاومت همچنان حفظ شده است، امری که اسرائیلی‌ها خود به آن اذعان کرده‌اند. نیویورک تایمز اخیرا در گزارشی به نقل از منابع امنیتی اسرائیلی نوشته که یگان اطلاعات نظامی حماس بدون خسارات جدی از جنگ نجات پیدا کرده و به نقش آفرینی محوری خود برای حفظ حماس در قدرت ادامه می‌دهد.
نکته دیگری که اشغال کامل نوار غزه را برای ارتش رژیم صهیونیستی اگر نه غیرممکن که بسیار پرهزینه خواهد کرد، تداوم حمایت فلسطینیان از گروه‌های مقاوت پس از ۱۸ ماه جنگ خونین است.
بر اساس نتایج نظرسنجی مرکز تحقیقات سیاسی فلسطین در فروردین ۱۴۰۴، حماس همچنان در میان افکارعمومی فلسطینیان از بیشترین حمایت برخوردار است. بر اساس این نتایج، علی‌رغم ترور و شهادت رهبران و هدف قرار گرفتن کادرهای حماس در حملات رژیم صهیونیستی، این جنبش همچنان در صدر حمایت افکار عمومی فلسطینیان قرار دارد.
هزینه‌های داخلی و بین‌المللی تداوم جنگ
- تشدید فشارهای داخلی: امروز بسیاری از ساکنان سرزمین‌های اشغالی به این نتیجه رسیده‌اند که دولت نتانیاهو به دنبال توافق برای آزادی اسرا نیست و منافع سیاسی خود را به زندگی اسرا ترجیح داده است. بر این اساس، کشته شدن هر یک اسرائیلی شکاف‌های اجتماعی را در اراضی اشغالی بیشتر کرده و جامعه اسرائیل را بیش از پیش از درون تضعیف می‌کند.
- هزینه‌های سنگین اقتصادی: هزینه اقتصادی هر روز جنگ اسرائیل در غزه به بیش از نیم میلیارد شِکل (حدود ۱۳۹ میلیون دلار آمریکا) می‌رسد. این رقم چهار برابر بیشتر از هزینه رسمی نظامی است. تعطیلی کارخانه‌ها، توقف فعالیت‌های تجاری و غیبت گسترده نیروی کار، از دلایل اصلی این هزینه‌سازی گسترده هستند.
- فشارهای دیپلماتیک: جنگ غزه فشارهای دیپلماتیک قابل‌توجهی را بر اسرائیل وارد کرده است. تعداد زیادی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی اقدامات و واکنش‌هایی در اعتراض به عملیات نظامی اسرائیل در غزه انجام داده‌اند. بولیوی و بلیز روابط دیپلماتیک خود را با تل‌آویو قطع کردند؛ شیلی، کلمبیا، اردن و ترکیه سفیر اسرائیل را فراخوانده‌اند، در انگلیس، استرالیا و اسپانیا اقدامات جدی برای ایجاد کارزار جهانی علیه صهیونیست‌ها صورت گرفته است. علاوه بر قطعنامه سازمان ملل برای برقراری فوری آتش‌بس در غزه، دادگاه کیفری (لاهه) حکم بازداشت نتانیاهو و وزیر جنگ سابق را به اتهام جنایت علیه بشریت صادر کرده است.
تجربه‌های تاریخی شکست در موارد مشابه
- ویتنامی دیگر؛ این بار برای اسرائیل
ناظران تائید می‌کنند جنگ اسرائیل در نوار غزه در مسیر تبدیل شدن به ویتنامی جدید است. آمریکایی‌ها پس از ۲۰سال جنگ ـ از ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۵ـ و ۵۸ هزار کشته دریافتند که هیچ امیدی به پیروزی نیست. با وجود برتری‌های فناورانه و برتری در موازنه قوا، ارتش آمریکا نتوانست پاسخ مناسبی برای جنگ چریکی سرسختانه ویت‌کنگ‌ها بیابد؛ جنگی که عمدتاً از دل تونل‌ها، جنگل‌ها و بوته‌زارها پیش می‌رفت.
- ناکامی اشغال‌های قبلی نوار غزه
رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۰۵ نیز نوار غزه را اشغال کرد اما در نهایت مجبور به عقب‌نشینی از این منطقه شد. در آن زمان به‌دلیل تراکم جمعیتی بالا و مقاومت شدید فلسطینیان، نیروهای ارتش اسرائیل به‌طور مستمر در معرض حملات قرار داشتند و هزینه انسانی و مالی حفظ منطقه بسیار بالا رفته بود. همچنین تل‌آویو در آن زمان برای پیشبرد روند صلح شدیدا تحت فشارهای سیاسی و دیپلماتیک قرار داشت، شرایطی که در نهایت این رژیم را وادار کرد تا از نوار غزه عقب‌نشینی کند.
