افخمی: امام به عنوان مبلغی بزرگ ارتباط با مردم را به خوبی می‌دانست
بهروز افخمی تهیه‌کننده و کارگردان سینما گفت: ساختن برنامه‌های سرگرم‌کننده و پر کردن اوقات فراغت مردم هیچ‌گونه شرمندگی ندارد و حتی می‌توان گفت که ثواب هم دارد.
به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ افخمی در برنامه تلویزیونی جام‌جم، افزود: اینکه توقع داشته باشیم یا بخواهیم فیلم‌سازان را تبدیل کنیم به معلمان فرهنگی مردم، بدون اینکه کارشان سفارشی باشد، بی‌فایده است. نمی‌توان با زور کسی را به یک متفکر فرهنگی تبدیل کرد.
این کارگردان گفت: یکی از اشتباهات بزرگ در ۳۰ تا ۴۰ سال اخیر این بود که به برنامه‌سازان سرگرمی تلقین کردیم که کارشان بسیار جدی و مهم است، تا جایی که خودشان هم باورشان شد. در نتیجه، برخی از آنها در بزنگاه‌های سیاسی و اجتماعی حرکات خجالت‌آوری انجام دادند، چون احساس کرده بودند باید در این حوزه‌ها صاحب‌نظر باشند.
وی ادامه داد: بسیاری از نظراتی که از این توهم صاحب‌نظر بودن نشأت گرفت، باعث شد که حتی شأن سرگرمی‌ساز بودن‌شان را هم از دست بدهند و دیگر مورد توجه مردم قرار نگیرند. چرا که راه رفتن خودشان را کنار گذاشته بودند و تلاش داشتند به شکلی دیگر راه بروند.
این کارگردان تأکید کرد: سینما در همه‌جای دنیا با سرگرمی شروع شد. در آمریکا و فرانسه، سینما در گوشه‌ای از سیرک‌ها جای داشت؛ فیلمبردارها از حرکت‌ها فیلم می‌گرفتند و مردم بین دیدن فیلم و نمایش‌های دیگر سیرک انتخاب می‌کردند. سینما با نمایش تصاویر متحرک و جلب توجه مخاطب آغاز شد.
وی افزود: اینکه اکنون سینمای آمریکا یا فرانسه هنوز همین مسیر را می‌روند یا نه، جای بحث دارد. آنها زمانی تصور می‌کردند که در حال تبلیغ و تحمیل یک سبک زندگی به جهان هستند؛ در حالی که در دهه ۵۰ میلادی، مردم آمریکا هنوز از عوارض نظام سرمایه‌داری بی‌خبر بودند و رویای آمریکایی برایشان زنده بود.
وی ادامه داد: جشنواره کن زمانی ممکن بود گسترش‌دهنده فرهنگ فرانسه باشد، اما دست‌کم در ۲۰ سال اخیر، اعتبارش را از دست داده است. درباره اسکار هم از حدود سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵، همین روند آغاز شد و رویکرد سیاسی، سفارشی و تبلیغاتی جای رویکرد هنری را گرفت.
افخمی گفت: جشنواره‌ها به جای توجه به ارزش‌های سینمایی، به محتوای دلخواه توجه می‌کنند؛ حتی اگر آن محتوا درباره انحرافات جنسی باشد. امروز دیگر جشنواره‌ها، از جمله کن، با فیلم‌هایی در این زمینه‌ها جایزه می‌دهند و این روند، ارزش سینمایی جشنواره‌ها را زیر سؤال برده است.
این کارگردان و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون گفت: در دوران امام این افتخار را داشتم که به مدت دو سال مدیر گروه فیلم و سریال شبکه یک باشم. در آن دو سال، تقریباً تمام برنامه‌های سرگرم‌کننده تلویزیون را ما تولید می‌کردیم، چرا که شبکه دو اصلاً در این زمینه فعالیتی نداشت.
افخمی گفت: هر روز از بیت امام اخبار و نظراتی درباره برنامه‌ها می‌رسید و ما با نظر کارشناسی‌شده و حرفه‌ای مواجه بودیم. بنابراین من به‌خوبی می‌دانم چه چیزهایی از نظر امام مجاز بود و چه چیزهایی نه.
افخمی با اشاره به واکنش‌ها به سریال «پاییز صحرا» در دهه ۶۰ گفت: این سریال خارج از گروه فیلم و سریال و توسط گروه اجتماعی ساخته شده بود، در حالی که جزو آثاری بود که طبیعتاً باید در گروه فیلم و سریال تصویب و تولید می‌شد. کارگردانی آن را آقای نیک‌نژاد بر عهده داشت و خانم شهلا میربختیار بازیگر آن بود.
وی افزود: پس از پخش سریال، موجی از اعتراض‌ها در قم، بازار و برخی محافل سنتی، نسبت به «تصاویر تحریک‌کننده» و «نماهای درشت از صورت بازیگر زن با آرایش» به راه افتاد. این در حالی بود که امام خمینی (ره) نه تنها این برنامه را تأیید کردند، بلکه در نامه‌ای که در آن زمان نوشتند، نکات مثبتی از سریال را هم برشمردند و صرفاً توصیه کردند که گریم بازیگر زن باید توسط گریمور زن انجام شود.
افخمی ادامه داد: این تأکید امام نشان می‌داد که نه تنها برنامه را دقیق دیده‌اند بلکه گریم و حتی گریم سنگین را هم نفی نکرده‌اند. آنچه برای ایشان مهم بود رعایت چارچوب‌ها و جزئیاتی بود که به‌وضوح از دقت ایشان در خواندن تیتراژ و توجه به جزییات تولید حکایت داشت. در واقع، آن طرف ماجرا مهم‌تر بود؛ یعنی مقابل کسانی که اساساً با حضور تصویر زن در تلویزیون مخالفت داشتند و حتی معتقد بودند که زن‌ها نباید در اخبار هم ظاهر شوند.
وی گفت: همین حالا هم بعضی از همین افراد که به قول آقای طالبی، بچه آخوند هستند و نمی‌خواهند ظاهرشان ضدانقلابی باشد، در عمل به‌دنبال تضعیف جمهوری اسلامی‌اند. بسیاری از این افراد که به‌خاطر موقعیت آقازادگی در حال حاضر فعالیت سیاسی دارند، در شرایط بحران فوری موضعی کاملاً متفاوت اتخاذ خواهند کرد.
وی در ادامه با اشاره به خاطره‌ای از سریال «سربداران» گفت: در یکی از قسمت‌ها، تصویری از یک ساز پخش شده بود. صبح روز بعد، معاون بخش اداری گفت از بیت امام پیام رسیده که “ساز نشان داده‌اید، دیگر نشان ندهید.” من پرسیدم یعنی موسیقی شنیده شود ولی ساز دیده نشود؟ گفت: بله، دقیقاً همین. ما هم فکر کردیم این حکم شرعی است.
افخمی گفت: بعدها از طریق همان معاون که با مرحوم سید احمد خمینی در ارتباط بود، متوجه شدیم که موضوع اصلاً حکمی فقهی نبوده است؛ امام گفته بودند که ساز را نشان ندهید چون ممکن است بعضی‌ها تحریک شوند یا برایتان پاپوش درست کنند. یعنی دغدغه‌ی ایشان جلوگیری از سوءبرداشت بود، نه حرمت شرعی خودِ ساز.
افخمی گفت: در جلسه‌ای با حضور امام، وقتی درباره برنامه‌های تلویزیون نظر می‌دادند، درباره اخبار دو ساعته گلایه کردند و گفتند مردم خسته می‌شوند. سپس گفتند برنامه‌های مبتذل اساسی‌ترند. همه گمان کردند منظور ایشان همان سریال ضعیف است، اما امام مصداق آوردند که «برنامه‌هایی که روی صحنه می‌پرند و با دست ادای باران درمی‌آورند.»
وی ادامه داد: ما متوجه شدیم منظور امام نمایش «خانات» از رضا صابری است؛ نمایشی فرمالیستی که بسیار هم مورد تأیید روشنفکران دینی بود. حتی مهندس موسوی از آن دفاع کرده بود. وقتی دیدند امام از آن به عنوان مبتذل یاد کرده، گفتند شاید نمی‌دانند این نمایش چقدر مورد تأیید روشنفکران است.
افخمی در ادامه گفت: اما انگار خود امام متوجه نگاه ما شدند و گفتند که «می‌گویند این برنامه جایزه هم برده، اما شما باور نکنید. چیزی را که من نفهمم، مردم هم نمی‌فهمند.»
این کارگردان و تهیه‌کننده سینما، با اشاره به نگاه امام خمینی (ره) به رسانه‌ها گفت: مورد نظر امام این بود که دوربین از روی ایشان برداشته شود. او همواره بر توجه به مردم تأکید داشت و معتقد بود صاحبان اصلی انقلاب، مردم هستند.
وی افزود: وقتی امام می‌گفت از اینکه من را نشان بدهید بدم می‌آید، در واقع نگران این بود که یک ایده با افراط در بازنمایی و تبلیغ، خراب شود. به باور امام، ذات رسانه‌های امروزی میل به مبتذل کردن موضوعات دارد و بسیاری از مسائل دینی و اخلاقی اگر مستقیماً مطرح شوند، به مرور نخ‌نما و بی‌اثر می‌شوند.
افخمی تصریح کرد: هر چقدر یک موضوع اخلاقی تکرار شود، ممکن است تأثیر اولیه خود را از دست بدهد و حتی باعث دلزدگی شود. تکرار بیش از حد یک مفهوم، ولو مثبت، در رسانه می‌تواند آن را از ارزش تهی کند و حتی نفرت‌انگیز جلوه دهد.
وی ادامه داد: وقتی مدام از امام اسم برده می‌شود یا تصویرش را نشان می‌دهند، ممکن است مفهوم و فکری که ایشان عرضه کرده و مردم از آن استقبال کرده‌اند، زیر سوال برود. ایده‌ای چون امکان تشکیل حکومت دینی و هدایت انقلاب به سمت یک نظام دینی، با این نوع پرداخت رسانه‌ای دچار آسیب می‌شود.
این کارگردان سینما با انتقاد از رویکردهای چاپلوسانه در رسانه‌ها گفت: تکرار بی‌جا و مبالغه‌آمیز درباره شخصیت‌هایی که به‌هرحال دچار کیش شخصیت یا خودشیفتگی می‌شوند، عملاً جنبه‌های منفی را به نمایش می‌گذارد. رسانه بی‌رحم و دقیق است و اشتباهات زبانی و رفتاری افراد را به‌روشنی نشان می‌دهد.
وی تأکید کرد: امام به‌عنوان مبلغی بزرگ و سخنرانی توانمند، به‌خوبی می‌دانست که ارتباط با مردم چگونه باید باشد. او با کلمات ساده و روشن با میلیون‌ها نفر ارتباط برقرار می‌کرد، نه با تبلیغ بی‌محتوا یا نمایش‌های تکراری. همین نگاه باعث می‌شد از رسانه توقع داشته باشد که ایده‌ها را خراب نکند.
افخمی در پایان خاطرنشان کرد: باید مراقب بود که رسانه‌ها به‌جای تبلیغ مفاهیم دینی به شکل تحمیلی، بیشتر به مردم و مسائل واقعی آنها بپردازند؛ چراکه مردم هرگز نخ‌نما نمی‌شوند، ولی پرداخت نادرست به مفاهیم و اشخاص، می‌تواند اصل پیام را از بین ببرد.
انتهای پیام/
