درگیری اخیر میان هند و پاکستان، یکی از شدیدترین تنش‌های این دو قدرت هسته‌ای در سال‌های اخیر بود و اگر چه دو طرف به یک توافق آتش‌بس فوری دست یافته‌اند، اما این آتش‌بس به خاطر پابرجایی ریشه‌های بحران میان دو طرف، شکننده باقی خواهد ماند.
فارغ از این مساله، آنچه در این منازعه و زورآزمایی نظامی مورد توجه قرار گرفت، نبرد موشکی و هوایی میان دو ارتش پرقدرت جهانی بود؛ جایی که برای اولین بار درگیری مستقیم بین جنگنده‌های نسل ۴.۵، مانند« J۱۰C » و «رافال»، در میدان نبرد واقعی رخ داد.
از سوی دیگر، استفاده هم‌زمان از تسلیحات شرقی و غربی از جانب هر دو طرف، این نبرد را به عرصه‌ای برای آزمایش تسلیحاتی تبدیل کرد؛ تسلیحاتی که شاید سازندگانشان منتظر بودند عملکرد آنها را در یک میدان نبرد واقعی مورد امتحان قرار دهند. با گذشت چند روز از شروع جنگ، کارشناسان نظامی و تحلیلگران در حال بررسی این مساله هستند که هند و پاکستان در حملات خود به خاک یکدیگر از چه تسلیحات و تجهیزاتی استفاده کرده‌اند و میزان موفقیت و عملکرد کدام طرف بهتر و موثرتر بوده است.
پاکستان از چه تجهیزات نظامی استفاده کرد؟
طبق گزارش‌های رسانه‌ای و اظهارات مقام‌های محلی، در جریان درگیری نظامی اخیر، ارتش پاکستان از مجموعه‌ای از تسلیحات پیشرفته چینی و همچنین برخی تجهیزات غربی استفاده کرد. این درگیری‌ها که با حملات هوایی و پهپادی زیادی همراه بود، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین نبردهای هوایی در دهه‌های اخیر شناخته می‌شود .
بر اساس گزارش «آسوشیتدپرس»، پاکستان برای نخستین بار به‌صورت رسمی از جنگنده‌های J۱۰C یا «اژدهای پرتوان» ساخت چین در عملیات‌های رزمی خود استفاده کرد. پاکستان همچنین از جنگنده‌های « JF۱۷ » تندر که تولید مشترک این کشور با چین است استفاده کرده است. نیروهای هوایی پاکستان جنگنده‌های اف-۱۶ آمریکایی و نوعی از هواپیماهای میراژ قدیمی که ساخت فرانسه است نیز در اختیار دارد که استفاده از آنها در این جنگ مورد تایید رسمی قرار نگرفته است.
گزارش «دیفنس سکیوریتی» مدعی است ارتش پاکستان در این نبرد از موشکهای دور برد هوا به هوای « PL-۱۲» و « PL-۱۵ » در جنگ هوایی خود با نیروهای هوایی هند بهره برده است.
به نوشته «ایندیا اکسپرس» ارتش پاکستان در حمله به اهداف خود در هند از پهپادهای «سونگار» ساخت ترکیه و یک نوع پهپاد ناشناخته هم استفاده کرده است. در گزارش این رسانه اشاره شده پهپادهای سونگار که در سال ۲۰۱۹ عملیاتی شدند، در شرکت صنایع دفاعی «آسیسگوارد» ترکیه ساخته می‌شود.
تسلیحاتی که هند به کار برد
طبق گزارش روزنامه «واشنگتن پست»، ارتش هند در جنگ دو روزه خود با پاکستان از جنگنده‌های چند منظوره «داسو رافال» فرانسوی مجهز به موشکهای انگلیسی-فرانسوی «سایه طوفان» و موشکهای هوا به زمین «هامر» ساخت فرانسه استفاده کرده است. ارتش هند همچنین مجهز به هواپیمای میگ و سوخوی روسی است.
بر مبنای گزارش‌های رسانه‌ای، ارتش هند همچنین از پهپادهای انتحاری «اسکای استرایکر» برای حمله به خاک پاکستان یا به قول خودش حمله به پناهگاه‌های تروریستی در کشمیر بهره برده است. ایندیا اکسپرس با اشاره به این موضوع در گزارشی نوشته، پهپادهای اسکای استرایکر طراحی شده و ساخت اسرائیل هستند و در بنگلور هند مونتاژ می‌شوند. این خبرگزاری هندی مدعی شده که این پهپادها نقش زیادی در حملات هند به خاک پاکستان داشته است.
بر مبنای این گزارش‌ها، در زمینه دفاع هوایی، ارتش هند از سامانه اس-۴۰۰ روسی و دو مدل بومی پدافند «آکاش- ان جی» و «باراک-۸» استفاده می‌کند که اولی برای موشکهای کوتاه برد و ساخت نیروی هوایی هند و شرکت هندی بهارت الکترونیک است و دومی برای موشکهای دوربرد زمین به زمین ساخت مشترک اسرائیل و هند است.
به غیر از این موارد، هند و پاکستان در نبردهای زمینی مرزی خود نیز از سلاح‌های سبک و توپخانه‌ای استفاده کرده‌اند، اما نبرد اصلی میان دو طرف که کانون توجه جهانی قرار داشت جنگ موشکی و جنگ در آسمان بود.
کدام طرف دست بالا را داشت؟
شبکه «ای بی سی نیوز» در تحلیلی در این زمینه نوشته است: هند و پاکستان از زمان رویارویی نظامی این دو همسایه حاضر در جنوب آسیا در سال ۲۰۱۹، قابلیت‌های نظامی خود را به طور قابل توجهی ارتقا داده‌اند و هر دو طرف هواپیماها، موشک‌ها و پهپادهای پیشرفته‌تری به دست آورده‌اند. از آن زمان، هند به طور مدام در حال تقویت زرادخانه تسلیحاتی خود با کمک کشورهای غربی است. در مقابل، ارتش پاکستان برای تقویت بنیه نظامی و دفاعی خود به چین متکی بوده است.
براساس گزارش «فایننشیال اکسپرس»، طبق آمارهای مرکز تحقیقات بین‌المللی صلح استکهلم، ۸۱ درصد تسلیحات و تجهیزات پاکستان عمدتا از چین تامین شده است. طبق آمارها، هند ۹۷۴۳ توپخانه، ۳۷۴۰ تانک، ۷۳۰ جنگنده و ۱۷۲ کلاهک اتمی دارد. در مقابل ارتش پاکستان ۴۶۱۹ توپخانه، ۲۵۳۷ تانک، ۴۵۲ جنگنده و ۱۷۰ کلاهک اتمی در اختیار دارد.
کارشناسان و تحلیلگران نظامی می‌گویند اگرچه ارتش هند در شمارگان نفرات نظامی و همچنین تعداد تجهیزات نظامی متعارف، برتر از ارتش پاکستان است اما توازن قدرت در جنوب غرب آسیا تقریبا برقرار است. علاوه بر این، شواهد و مدارک از جنگ دو روزه اخیر میان هند و پاکستان نشان می‌دهد که هند با وجود برتری در شماره و بهره‌مندی از تجهیزات پیشرفته غربی، ضربات قابل توجهی از ارتش پاکستان با تجهیزات چینی دریافت کرده است.
مقامات پاکستانی می‌گویند که در نبرد اخیر موفق شده اند ۵ جنگنده هندی از جمله ۳ جنگنده فرانسوی رافال را ساقط کنند. هرچند هند این عدد را رد کرده اما خبرگزاری رویترز گزارش داده که مقامات آمریکایی تأیید کرده‌اند که پاکستان با استفاده از جنگنده‌های ساخت چین J۱۰C، حداقل دو هواپیمای نظامی هند را سرنگون کرده است. همچنین منابع محلی در جامو و کشمیر گزارش داده‌اند سه جنگنده در این منطقه سقوط کرده که با ادعاهای پاکستان همخوانی دارد. شبکه بی‌بی‌سی نیز ویدیوهایی از لاشه یک جنگنده رافال در پنجاب هند را تأیید کرده است.
«اسحاق دار» وزیر خارجه پاکستان نیز در گزارشی به پارلمان این کشور از سرنگونی دست کم ۲۵ پهپاد مهاجم ارتش هند خبر داده که بیشتر آنها ساخت اسرائیل بودند.
مساله وقتی جالب‌تر می‌شود که بگوییم ارتش پاکستان در نبرد هوایی خود با هند در سال ۲۰۱۹ به جنگنده‌های آمریکایی اف-۱۶ متکی بود. «لیزا کورتیس» مدیر برنامه امنیت هند-اقیانوسیه در مرکز امنیت آمریکایی جدید با اشاره به اینکه پاکستان در سال ۲۰۱۹ حداقل یک جنگنده هندی را با اف-۱۶ سرنگون کرد گفته جالب است که می‌بینیم پاکستان در کمتر از شش سال از تجهیزات آمریکایی به تجهیزات چینی تغییر مسیر داده است.
پایگاه «اورآسیا تایمز» در گزارشی با عنوان «چگونه برتری پهپادی پاکستان، دفاع هند را به چالش کشید» نوشت: در شب ۹ مه، پاکستان با استفاده از ۴۰۰ تا ۵۰۰ پهپاد در یک عملیات هماهنگ شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات الکترونیکی (SIGINT) به عمق خاک هند نفوذ کرد. هدف از این عملیات، تحریک سامانه‌های دفاع هوایی هند برای فعال‌سازی رادارها و پرتاب موشکهای رهگیر بود تا از این طریق، اطلاعات حیاتی درباره موقعیت و عملکرد این سامانه‌ها جمع‌آوری شود.
این گزارش افزوده «پاکستان با بهره‌گیری از پهپادهای متنوع و تاکتیک‌های نوین، توانسته است در درگیری‌های اخیر با هند، برتری نسبی در حوزه جنگ‌های پهپادی کسب کند.»
«العربی الجدید» با ابراز شگفتی از عملکرد موثر تسلیحات چینی در این نبرد نوشته است: سهام شرکت‌های صنایع دفاعی چین شاهد روند صعودی بود و عامل اصلی این رشد پس از اعلام پاکستان درباره استفاده از جنگنده‌های J۱۰C ساخت چین برای سرنگونی پنج فروند هواپیمای هندی بود.
«هو شیجین» سردبیر سابق روزنامه «گلوبال تایمز» بر این باور است که «اگر حملات پاکستان موفقیت‌آمیز بوده باشد، این نشان می‌دهد که سطح تولیدات نظامی چین به طور کامل از سطح روسیه و فرانسه فراتر رفته است و تایوان باید ترس بیشتری احساس کند.»
اگر عملکرد پهپادهای بیرقدار در جنگ قره باغ منجر به تثبیت عملکرد این پهپاد و افزایش تقاضای فزاینده جهانی از شرکت «بایراکتار» شد، جنگ اخیر میان هند و پاکستان نیز قطعا منجر به افزایش سهم چین از بازارهای جهانی خواهد شد؛ کشورهایی که به دنبال جایگزین‌های ارزان‌تر و منعطف‌تر در زمینه جنگنده‌های نظامی هستند، قطعا به سمت چین سرازیر خواهند شد.
جمع‌بندی
جنگ اخیر میان هند و پاکستان اگر چه پیروز نداشت و ریشه اختلافات را دست نخورده باقی گذاشت، اما نبرد ۴۸ ساعته این دو قدرت نظامی نکات زیادی را درباره رقابت‌های تسلیحاتی میان شرق و غرب برملا کرد. اولین مساله این بود که به باور کارشناسان نظامی، تسلیحات چینی موفق شدند فناوری نظامی پیشرفته غربی را به چالش بکشند.
این نبرد، همچنین افسانه تسلیحات پیشرفته غربی را در هم فروریخت و نشان داد که تجهیزات نظامی شرق چگونه می‌توانند در یک نبرد تمام عیار دست برتر را داشته باشند و به رقیبی سرسخت برای کمپانی‌های تسلیحاتی آمریکا و اروپا و نیز روسیه تبدیل شوند.
این موضوع همچنین می‌تواند یک شوک راهبردی، به ویژه برای کشورهای اروپایی باشد که در صورت فروپاشی ائتلاف ناتو و در غیاب ایالات متحده بسیار ضعیف‌تر از چیزی هستند که قبلا تصور می‌شد. بی اعتمادی به تسلیحات و تجهیزات غربی همچنین می‌تواند یک پیامد دیگر جنگ هند و پاکستان و از سوی دیگر افزایش کشش به تسلیحات ساخت چینی باشد.
منابع:
https://apnews.com/article/pakistan-india-weapons-missiles-rafale-۰۷۳a۶c۴۵۱۴a۵۴۷۹۲۴۲۷۱fe۱a۴۷d۵fabc?utm_source=chatgpt.com
https://defencesecurityasia.com/amp/en/pakistans-j-۱۰c-downs-five-indian-jets-including-three-rafales-in-first-salvo-of-war-claims-foreign-minister/
https://indianexpress.com/article/india/brahmos-likely-used-in-precision-attacks-on-dozen-pakistan-air-bases-۹۹۹۵۴۶۲/?utm_source=chatgpt.com
https://www.washingtonpost.com/world/۲۰۲۵/۰۵/۰۹/fighter-jets-india-pakistan-attack/?utm_source=chatgpt.com
https://www.abc.net.au/news/۲۰۲۵-۰۵-۱۱/indian-pakistan-military-capabilities-weapons-defences-compare/۱۰۵۲۶۵۴۳۴?utm_source=chatgpt.com
https://www.financialexpress.com/policy/economy-cash-strapped-pakistan-leaning-on-chinas-largesse-for-arms-flow-۳۸۳۷۴۱۵/
https://www.eurasiantimes.com/swarm-strike-how-pakistans-drone-superiority/?utm_source=chatgpt.com
https://www.alaraby.co.uk/economy in: B۲n.ir/ex۹۶۴۰
