آیت الله خسروشاهی؛ متفکری مجاهد و دیپلماتی مهجور

به گزارش ایرنا، این متفکر و اسلام شناسی شهیر با تالیف بیش از ۱۵۰ جلد کتاب به سال ۱۳۱۷ شمسی و در خاندان دین مدار ، علم پرور و فقاهت در تبریز به دنیا آمد و به واقع میراث دار افزون بر سه قرن حیات و کوشش علمی و فقهی اجداد خود که تماما" از علمای بزرگ و فقهای نامدار ایران و عراق در دوران خود بوده اند، آثار بدیع و بی مانندی از خود به یادگار گذاشت که شاید سال ها طول بکشد تا آذربایجان فرزندی همچون او به خود ببیند.

تالیف، گردآوری و ترجمه های بسیار وزین آیت الله خسروشاهی از کتب اندیشمندان و مبارزان اسلامی نشان دهنده عمق باور این متفکر به تقریب ادیان و مذاهب است؛ پژوهشی درباره انجیل و مسیح اثر کاشف الغطا، عدالت اجتماعی در اسلام مباحثی در زمینه های جامعه، اقتصاد، سیاست و حکومت از سید قطب، ما چه می گوییم اثر سید قطب، ۲ مذهب و مذهبی عامل ارتجاع و امپریالیسم، مذهب دیگری در راه ملت ها و توده ها، سیاست حسینی اثر کاشف الغطا، اخوان المسلمین؛ بزرگترین جنبش اسلامی معاصر اثر اسحق موسی حسینی، مبانی فقهی فکری مبارزات فدائیان اسلام، اهل البیت فی مصر، امام خمینی و جمال عبدالناصر، الجزایر سرزمین قهرمانان اسلامی، حرکت های اسلامی معاصر، بین الشیعه و اهل السنه، یادنامه امام موسی صدر، اسلام یا مارکسیسم و ده ها عنوان دیگر نمونه ای از آثار آیت الله سید محمدهادی خسروشاهی است.

جایگاه علمی، سیاسی و فقهی این متفکر به حدی است که رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۱۰ اسفند ماه سال ۱۳۹۸ در پیامی به مناسبت درگذشت وی، ضمن تمجید از آثار قلمی ایشان، از آیت الله خسروشاهی به عنوان مجاهد و رفیق دیرین یاد کردند.

متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

"درگذشت عالم مجاهد مرحوم حجةالاسلام والمسلمین آقای حاج سیدهادی خسروشاهی رحمةالله‌علیه را به خاندان محترم و بازماندگان و ارادتمندان و علاقمندان به آثار قلمی ایشان تسلیت عرض می کنم.

ایشان عنصری خستگی‌ناپذیر در تبلیغ معارف اسلامی به‌وسیله‌ نگارش مقالات و ترجمه‌ها و کتاب های متعدد در مدت ۶۰ سال از زندگی خویش بودند و انگیزه و همتی کم‌نظیر در تلاش برای تقریب مذاهب اسلامی و اتحاد مسلمین به کار می‌بردند.

تلاش های دیپلماسی در دوران جمهوری اسلامی در واتیکان و قاهره نیز بخش دیگری از مجاهدت این رفیق دیرین اینجانب بود. از خداوند متعال رحمت و مغفرت و حشر با اجداد طاهرین را برای ایشان مسألت می‌کنم."

هر چند جایگاه علمی، فقهی، سیاسی و فرهنگی استاد سیدهادی خسروشاهی بسیار رفیع بوده و تا ابد در تاریخ آذربایجان و ایران اسلامی همچون گوهری درخشان خواهد درخشید، اما پس از گذشت پنج سال از وفات این عالم مجاهد تاکنون هیچ بزرگداشت و یادبودی برای این افتخار فرهنگی برگزار نشده است. افسوس و صد افسوس...

بنیاد ایران شناسی شعبه آذربایجان شرقی شامگاه چهارشنبه به مناسبت پنجمین سالگرد درگذشت استاد فقید سیدهادی خسروشاهی با همکاری کتابخانه مرکز بررسی های اسلامی (کتابخانه استاد سید هادی خسروشاهی) نشست نکوداشتی برگزار کرد که هرچند محفلی کوچک بود، اما می تواند بستر و منشایی برای متولیان امور فرهنگی و سیاسی کشور و استان باشد که آیین های باشکوه تری برای این متفکر نامی آذربایجان تدارک ببینند.

عضو خبرگان رهبری: آیت الله خسروشاهی ابن بطوطه زمان بود

عضو مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه مراغه از آیت الله سیدهادی خسروشاهی با عنوان " ابن بطوطه" ( جهانگرد و متفکر مراکشی) زمان یاد کرد و گفت: بی تردید جهان اسلام، تشیع، ایران و آذربایجان به سختی بتواند متفکر و اندیشمندی فرهنگی و سیاسی همچون آیت الله به خود ببیند و ایشان فخر تبریز و آذربایجان هستند.

آیت الله محمدتقی پورمحمدی به فعالیت های دیپلماتیک آیت الله خسروشاهی در دهه اول جمهوری اسلامی اشاره و اظهار کرد: ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی مدت 2 سال به عنوان نماینده امام خمینی(ره) در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعال بود و سپس به عنوان سفیر ایران در واتیکان انتخاب شد و به مدت پنج سال در این سمت به فعالیت پرداخت که در این سال ها تلاش های بسیار وافر و مثبتی برای نزدیکی بین ادیان انجام داد که تاسیس مرکز فرهنگی اسلامی اروپا در رم و چاپ و انتشار ماهنامه انگلیسی زبان اینکوایری (Inquiry)، هفته نامه عربی العالم در لندن از آثار این دوره است.

وی ترجمه، چاپ و نشر قرآن مجید و نهج البلاغه به زبان ایتالیایی را از دیگر آثار بی مانند آیت الله خسروشاهی در زمان سفارت واتیکان یاد کرد و ادامه داد: وی در این سال ها چندین عنوان مقاله به زبان های عربی، انگلیسی، ایتالیایی و فرانسوی منتشر و در سراسر جهان توزیع کرد.

پورمحمدی ارتباط قوی و نزدیک با جامعه مسیحی واتیکان و حتی پاپ را مورد اشاره قرار داد و یادآور شد: در زمان سفارت مصر نیز تلاش های بسیار مهم و مثبت برای نزدیکی بین شیعه و سنی با برقراری روابط حسنه با دانشمندان الازهر ایجاد کرد.

وی آیت الله العظمی بروجرودی را الهام بخش آیت الله خسروشاهی دانست و افزود: او همچون مرادش معتقد به مرجعیت اهل بیت بود و همین رویه را در مواجهه با سایر مذاهب و ادیان پیگیری می کرد که شاید حاصل همین نگرش ها کتاب بسیار قوی و مهم " اهل بیت فی مصر" باشد.

پورمحمدی تلاش برای تقریب ادیان و مذاهب، وحدت مسلمین و توجه به تاریخ و فرهنگی دینی را از جمله ویژگی های آثار و تالیفات آیت الله خسروشاهی بیان کرد و ادامه داد: این متفکر عالی مقام به واقع کلمه اصلاح گر دینی بود.

وی خصوصیات شخصی آیت الله خسروشاهی را در میان علما کم نظیر دانست و با اشاره به مراودت های خود با ایشان، یادآور شد: حدود ۳۰ سال قبل نشریه ای به نام تاریخ و فرهنگ را ایشان انتشار می داد و هر نسخه ای از آن را برایم می فرستاد، اما مدتی ارسال این نشریه وزین متوقف شد، تماس گرفته و علت را جویا شدم که وی پاسخ داد، امکانات مالی اجازه نشر نمی دهد و انتشار آنرا متوقف کرده ام که در جای خود قابل تامل بود.

پورمحمدی تاسیس کتابخانه مرکز بررسی ای اسلامی را از یادگارهای ماندگار آیت الله خسروشاهی برشمرد و گفت: یکی از برنامه‌های اساسی استاد تاسیس همین کتابخانه جامع بود که با هزینه شخصی مرحوم ساخته و در سال ۱۳۹۴ مصادف با عید سعید غدیر افتتاح شد.

وی به خاطره ای از این واقعه نیز اشاره و اضافه کرد: در آن هنگام تلفنی با حضرت ایشان گفت و گو کردم و گفتند برای راه اندازی این کتابخانه باید منزل شخصی ام را بفروشم که من تعجب کرده و خواستم ایشان را پشیمان کنم که اظهار کردند، عمر ما رو به پایان است و خانه به چه دردی می خورد.

کنشگر فرهنگی: قدردان خوبی برای آیت الله خسروشاهی نبودیم

فعال اجتماعی، کنشگر فرهنگی و رییس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تبریز با بیان اینکه آیت الله سیدهادی خسروشاهی چهره ای بی نظیر فرهنگی، سیاسی و دینی دوران معاصر است، گفت: متاسفانه ما قدردان خوبی برای این اندیشمند فرزانه نبوده ایم و این مساله به دلایل مختلف بوده است که مهمترین آن گسست اصل فرهنگ از مبانی و اصول انقلاب اسلامی است.

روح الله رشیدی با تاکید بر اینکه شخصیت آیت الله خسروشاهی به معرفی بیشتر و عمیق تر نیاز دارد، اظهار کرد: او چهره ای جریان ساز در تاریخ قبل و بعد از انقلاب بوده است و معرفی و شناساندن چنین شخصیت هایی برای نسل های جدید و جوان باید مورد توجه جدی قرار بگیرد چون این افراد برای آیندگان الگو هستند.

وی از آیت الله خسروشاهی به عنوان مولود زنده و پویایی اندیشه و فرهنگ یاد کرد که آثارش جهان اسلام فارغ از هر مذهب و نگرشی را به هم پیوند می دهد و باید اذعان کرد که ایشان خادم فرهنگ، دین و سیاست بود که متاسفانه در غربت باقی ماند.

رشیدی دلیل مهجوریت آیت الله خسروشاهی را شرایط فرهنگی کشور دانست و با اشاره به اینکه جای خالی ایشان در حوزه های فرهنگی احساس می شود، اضافه کرد: امروز کنش های فرهنگی و فکری به طور کامل به حاشیه رانده شده است و افراد پرهیاهو در این بسترها فعالیت می کنند، در حالی که آیت الله خسروشاهی بدون سر و صدا به کارش ادامه داد، هرچند عمق و وسعت فعالیت های دینی، فرهنگی و تفکری وی بسیار نامحدود بود.

وی ادامه داد: آیت الله خسروشاهی دغدغه فرهنگ و اندیشه داشت چون به خوبی می دانست پایه های دگرگونی از مسیر فرهنگ و اندیشه سرچشمه می گیرد و بر همین اساس تا آخرین ماه های عمر پربرکتش دنبال تولید آثار علمی، فرهنگی و فکری بود.

رشیدی یادآور شد: با توجه به درک زمان پیش و پس از انقلاب اسلامی توسط آیت الله خسروشاهی به خوبی واقف بودند که دلیل اصلی پیروزی انقلاب مسایل فرهنگی بود و بر همین مبنا معتقدم تداوم و تقویت انقلاب اسلامی جز از مسیر فرهنگی میسر نیست و پرداخت به مسایل سیاسی چندان کارآیی نخواهد داشت.

وی با ابراز گلایه از اینکه امروز در کشور کسی سنگ تفکر و فرهنگ به سینه نمی زند، گفت: اکنون همه دنبال آسایش اند و از هر گونه مشقت و ممارست فکری دوری می کنند، این در حالی است که کسانی چون آیت الله خسروشاهی دغدغه داشته و در همین مسیر شاید رکورددار آثار و تالیفات نفیس هستند.

رشیدی بی مرز بودن، شناسایی چهره های تاثیرگذار اسلام و اصلاح گری فرهنگی را خصوصیت های خاص و برجسته آیت الله خسروشاهی بیان کرد.

مدیر بنیاد ایران شناسی شعبه تبریز: خاندان خسروشاهی مروج فضایل انسانی هستند

مدیر بنیاد ایران شناسی شعبه تبریز نیز در این مراسم نکوداشت از خاندان خسروشاهی به عنوان مروجان فضایل انسانی و گسترش دهنده اندیشه شیعی نام برد که حدود سه قرن سابقه خدمت به دین اسلام را در کارنامه پررنگ خود به یادگار گذاشته اند.

محمد طاهری خسروشاهی افزود: حضرت آیت الله سیدهادی خسروشاهی در حوزه های علم، دانش، سیاست، مطبوعات و فرهنگ صاحب سبک و ایده پرداز خاص بود که باید نهادهای فرهنگی، ادبی و فقهی نسبت به تبیین و تشریح شخصیت ایشان و معرفی آثارش وارد عمل شوند.

وی یکی از ماموریت های مهم و اصلی بنیاد ایران شناسی را توجه به شخصیت های مختلف فرهنگی، سیاسی، دینی و علمی و اجتماعی بیان کرد که این نشست نیز بر همین اساس تدارک دیده شده است تا یکی از چهره های تابناک آسمان علم و فرهنگ آذربایجان و تبریز به نوعی معرفی شود.

به گزارش ایرنا، آیت الله سیدمحمدهادی خسروشاهی صبح روز پنجشنبه برابر با هشتم اسفند سال ۱۳۹۸مصادف با سه رجب ۱۴۴۱قمری به دلیل ابتلا به کرونا به دیار باقی شتافت و بنا به وصیتش پیکرش در محل کتابخانه اش به خاک سپرده شد.