اینوتکس ۲۰۲۵، بازاری داغ با قلبی نیمه‌تپنده

اقتصادآنلاین، مهرین نظری: پنجشنبه ظهر بود و نمایشگاه به نسبت خلوت. آمده بودم پای صحبت یکی از سخنران‌ها بنشینم که بعد از صدای ساز بی‌نظیر بهرنگ اجرا می‌شود، که ناگهان فهمیدم استیج اینوتکس خاموش است.

نه صدایی، نه تصویری و نه جمعیتی. فقط مانیتوری روشن و تعدادی صندلی خالی. این خالی بودن استیج، فقط یک بار اتفاق نیفتاد؛ در فواصل سخنرانی‌ها، گاه تا نیم‌ساعت سکوت کامل بر فضا حاکم می‌شد. در سال‌هایی که اینوتکس گاه حتی فضای ایستادن نداشت، امسال جای خالی ایده، محتوا و برنامه‌ریزی بیشتر از هر زمان دیگری حس می‌شد.

از آنجا به هاب رسانه رفتم. جایی که در سال‌های گذشته میزبان رسانه‌های مهم، خبرنگاران تاثیرگذار، تحلیلگران و... بود؛ اما امسال فقط یک اتاق کوچک، چند لپ‌تاپ و رسانه‌هایی کوچک که در غرفه خود نیز نمانده بودند، به چشم می‌خورد؛ انگار طی دو روز گذشته هاب را به امید یافتن سوژه زیر و رو کرده بودند و ناامید، روز سوم زحمت آمدن را به خود نداده بودند.

طبق اعلام رسمی، در اینوتکس ۲۰۲۵، ۹۴ تفاهم‌نامه به ارزش ۳۷۰۰ میلیارد تومان امضا شد. عددی که در نگاه اول خیره‌کننده است. اما وقتی پای صحبت صاحبان غرفه‌ها و استارتاپ‌ها می‌نشستی، بسیاری گلایه داشتند که نه خبری از سرمایه‌گذار بود، نه توجهی به نیاز واقعی. تعداد جلسات B2B امسال حدود ۲۸۰ مورد اعلام شد، اما آنچه در عمل دیده می‌شد بیشتر گفت‌وگوهای کوتاه و بدون خروجی مشخص بود. برخی حتی این تفاهم‌نامه‌ها را تکراری دانسته و گفتند بعضی از آن‌ها پیش‌تر نیز با عناوین مشابه ثبت شده بودند.

یکی از تلخ‌ترین تصاویر اینوتکس امسال، پاویون منتورها بود. غرفه‌هایی ساکت، منتورهایی کم‌شمار و تیم‌هایی که بیشتر از مشورت، دنبال جلب توجه بودند. منتورینگ به‌جای اینکه به نقطه اتصال بین تجربه و نوآوری تبدیل شود، به حاشیه‌ای خسته‌کننده تقلیل یافته بود.

بخش «معرکه» یکی از نقاط پُرتردد اینوتکس بود، اما نه به‌خاطر خلاقیت، بلکه چون از معدود استیج‌هایی بود که برنامه داشت. در چهار روز، ۶۵ ارائه انجام شد و ایده‌هایی از جوان ۱۹ ساله گرفته تا شرکت‌های بزرگ ارائه شدند. اما فرم اجرا جدید بود و اجازه صحبت‌هایی بی‌فیلتر را به افراد می‌داد.

«اینوتکس‌پیچ» هم به‌رغم حمایت‌های مالی، امسال فاقد نوآوری بود و بیشتر به بازخوانی کلیشه‌های گذشته شباهت داشت.

گفته شد ۳۵۰ جلسه سرمایه‌گذاری، ۳۴۰ میلیون یورو صادرات، ۷۰ میلیون یورو صرفه‌جویی ارزی، حضور ۳۵۰۰ دانشجو در ۱۳۱ تور دانشگاهی در اینوتکس امسال اجرا شد. این‌ها اعداد رسمی بودند. اما وقتی قدم می‌زدی، می‌دیدی برندهای مهم اکوسیستم غایب‌اند. نه خبری از دیجی‌کالا بود، نه کافه‌بازار، نه تپسی، نه علی‌بابا با اینکه اسپانسر هم بودند.

غرفه‌ها با شرکت‌های کوچک و متوسط پر شده بود و بزرگان یا اصلاً نیامده بودند یا حضوری نمادین داشتند. انگار نمایشگاه برای خودنمایی بعضی سازمان‌های دولتی و نیمه‌دولتی برگزار شده بود، نه برای رشد اکوسیستم واقعی.

کسب‌وکارهای کوچک هم مثل چند سال گذشته به کانترهایی میان غرفه‌های بزرگ مراکز نوآوری بسنده کرده بودند.

در مقایسه با سال‌های قبل، میزان بازدیدکننده چشمگیر نبود. به‌ویژه در دو روز اول، فضای نمایشگاه بیشتر شبیه محوطه‌ای نیمه‌فعال بود تا یک رویداد فناورانه پویا. غیبت بسیاری از بازیگران مؤثر باعث شد مخاطبان حرفه‌ای هم تمایلی به حضور گسترده نداشته باشند.

در حاشیه نمایشگاه، رونمایی از سه محصول دانش‌بنیان انجام شد: بالون کاردیووسکولار NC، نمک سدیم آلژینات و شبیه‌ساز احیای قلبی‌ریوی. هر سه محصول از منظر فناوری بومی و کارکرد پزشکی قابل تقدیر بودند، اما نمایشگاه نتوانسته بود نورافکن رسانه‌ای و توجه عمومی را روی این رونمایی‌ها متمرکز کند. محصولات مهمی در سایه کم‌توجهی گم شدند، بی‌آنکه فرصت دیده‌شدن واقعی پیدا کنند.

حسین افشین، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، نیز در نمایشگاه حاضر شد. اما جز چند دیدار رسمی و چند جمله‌ حمایتی، خبری از تعامل عمیق او با فضای نمایشگاه نبود. حضور مقامات عالی‌رتبه برای عکس و نشست خبری خوب است، اما آنچه اکوسیستم نیاز دارد گفت‌وگوی واقعی، حضور دردل تیم‌های نوپا و فهم چالش‌های آن‌هاست.

در مراسم اختتامیه، از پوستر نمایشگاه ۲۰۲۶ رونمایی شد و تیم «اکیپا» از تهران و «نوا گلایس» از اراک جوایز استارتاپی اینوتکس پیچ را دریافت کردند. تفاهم‌نامه با بانک ملی، تقدیر از فن‌بازارها و حضور مهمان روس هم در برنامه بود. اما برخلاف ظاهر رسمی، محتوای جدید و الهام‌بخش خاصی ارائه نشد. همان افراد، همان سبک اجرا و همان کلمات تکراری.

افسوسی به وسعت پارک فناوری پردیسپارک فناوری پردیس امروز به‌درستی بزرگ‌ترین منطقه فناوری غرب آسیا نامیده می‌شود، با ۴۷۰ هکتار وسعت و میلیاردها تومان سرمایه‌گذاری. اما این فضا اگر قرار است به قلب تپنده نوآوری ایران تبدیل شود، باید از خودنمایی فاصله بگیرد و به خلاقیت، تعامل، نقد و صدای جوانان توجه کند.امسال اینوتکس اگرچه آمارهایی درخشان داشت، اما حس عمومی آن، ترکیبی از خستگی، بی‌برنامگی و بی‌اعتمادی بود.و در پایان...در واپسین ساعات نمایشگاه، در راهروی سمت غربی پارک ایستاده بودم. باران به آرامی می‌بارید و غرفه‌دارها وسایلشان را جمع می‌کردند. یکی از آن‌ها زیر لب گفت: «سال دیگه نمیام، فایده‌ای نداشت.»و من با خودم فکر کردم: اگر اینوتکس همین‌طور ادامه دهد، شاید سال بعد، دیگر چیزی برای آمدن نمانده باشد.