جهان در آستانه رویارویی 2 قدرت هسته‌ای؛ هند برای حمله به پاکستان آماده می‌شود؟

به گزارش اقتصادنیوز، ۲۴ آوریل، نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در ایالت شمالی بیهار در برابر جمعیتی ایستاد و در حرکتی نادر، به‌جای زبان همیشگی‌اش، هندی، هشدار خود را به زبان انگلیسی بیان کرد: «هند تمامی تروریست‌ها و حامیان‌شان را شناسایی و مجازات خواهد کرد. آن‌ها را تا دورترین نقاط زمین دنبال خواهیم کرد. روحیه‌ی هند هرگز با تروریسم شکسته نخواهد شد. تروریسم بدون پاسخ نخواهد ماند.» این پیام که تنها دو روز پس از مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در کشمیر تحت کنترل هند در بیش از دو دهه گذشته بیان شد، صرفاً خطاب به مخاطبان داخلی یا پاکستان، که دهلی نو آن را مسئول این حمله می‌داند، نبود؛ بلکه پیامی به جهان بود مبنی بر اینکه هند در حال آماده‌سازی پاسخی نظامی و قاطع است.این عبارت بخشی از یادداشت فارن افرز است که اقتصادنیوز آن را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.

جهان در آستانه رویارویی دو قدرت هسته ای؟

کشمیر بار دیگر به یکی از خطرناک‌ترین نقاط بحران در جهان بدل شده است. هنوز مشخص نیست چه گروهی مسئول حمله ۲۲ آوریل که در آن ۲۶ گردشگر در پهلگام، یک منطقه‌ کوهستانی و خوش‌منظره در کشمیر، کشته شدند را بر عهده خواهند گرفت، اما این جنایت هند را به یک نقطه‌ آشنا و تلخ رسانده است. در گذشته، هرگاه خشونتی تروریستی در کشمیر رخ داده، هند اقدام به حمله علیه همسایه‌اش پاکستان کرده است؛ کشوری که مقامات هندی همچنان آن را منشأ افراط‌گرایی در این منطقه‌ مورد مناقشه می‌دانند. لحن مودی در این ماه بازتابی از سخنان او در سال ۲۰۱۹ است؛ زمانی که پیش از حمله‌ هوایی هند به پاکستان، یک بمب‌گذار انتحاری با خودروی بمب‌گذاری‌شده، ۴۰ سرباز شبه‌نظامی هندی را در کشمیر کشت. در آن سال، پاکستان واکنش نشان داد، یک جت جنگنده‌ی هندی را سرنگون و خلبان آن را اسیر کرد، و دو کشور مسلح به سلاح هسته‌ای تا آستانه‌ی یک درگیری گسترده پیش رفتند.اما در سال ۲۰۱۹ اوضاع به لطف خوش‌اقبالی آرام شد. جنگنده‌های هندی اهداف خود را از دست دادند و هیچ‌کس در خاک پاکستان کشته نشد؛ خلبان هندی زنده ماند و نیروهای پاکستانی به‌سرعت او را بازگرداندند؛ و هر دو دولت با کنترل رسانه‌های داخلی‌شان اعلام پیروزی کردند. مداخله‌ قوی قدرت‌های خارجی، از جمله ایالات متحده، نیز کاهش تنش را تشویق کرد. «لیسا کرتیس»، که آن زمان در دولت ترامپ فعالیت می‌کرد، در سال ۲۰۲۲ خاطرنشان کرد که مقامات ارشد آمریکایی با هر دو طرف تماس گرفته و «برنامه‌ای برای کاهش تنش و مهار بحران» را پیاده کردند.اما امروز شرایط برای کاهش تنش مساعد نیست. اوضاع در کشمیر بیش از گذشته بی‌ثبات است. سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ مودی و تحمیل حاکمیت مستقیم دولت مرکزی بر کشمیر، باعث ایجاد بیگانگی عمیق در این منطقه‌ی عمدتاً مسلمان‌نشین شده است. قتل‌عام اخیر خصومت‌ها بین هند و پاکستان را از نو شعله‌ور کرده، به‌ویژه در حالی که رهبران و چهره‌های عمومی در هند خواستار انتقام شده‌اند و مقامات پاکستانی سیاست‌های دهلی در کشمیر را محکوم می‌کنند.

دستاورد مودی!

در قلب بحران کشمیر، ترکیبی انفجاری از ناسیونالیسم مذهبی، حکومت اقتدارگرا و نارضایتی‌های حل‌نشده‌ سیاسی قرار دارد. دولت مودی مدعی است که در سال ۲۰۱۹ «عادی‌سازی» را به کشمیر بازگردانده، زمانی که مفاد قانون اساسی را که به این منطقه‌ مورد مناقشه نوعی خودمختاری می‌داد، لغو کرد. نخست‌وزیر و متحدانش مدعی بودند که این اقدام، ادغام بخش تحت کنترل هند از کشمیر (که در آن زمان ایالت جامو و کشمیر نام داشت) در بخش های دیگر کشور را تسهیل کرده و به ثبات و رشد سریع‌تر اقتصادی منجر می‌شود. اما ایدئولوژی محرک اصلی سیاست کشمیر دولت بود: حزب ملی‌گرای هندو بهاراتیا جاناتا (BJP) مدت‌ها بود که خواهان حذف وضعیت ویژه‌ تنها ایالت مسلمان‌نشین هند، تحمیل سلطه‌ی بیشتر دهلی بر کشمیر، و تضعیف هویت متمایز کشمیری بود.در سال‌های اخیر، گردشگری در کشمیر افزایش یافته و بسیاری از هندی‌ها جذب مناظر زیبای آن شده‌اند. اما واقعیت موجود بر زمین، ترس و خشونتی فراگیر است. کشمیر همچنان صحنه‌ی حملات مکرر شبه‌نظامیان، از جمله قتل‌عام پهلگام، و همچنین قوانین سرکوبگرانه و استقرار گسترده‌ نیروهای امنیتی است. جمعیت عمدتاً مسلمان این منطقه، که پیش‌تر در نتیجه‌ سه دهه درگیری میان جدایی‌طلبان تحت حمایت پاکستان و نیروهای امنیتی هند به حاشیه رانده شده بود، پس از تغییر ساختار کشمیر در سال ۲۰۱۹ بیش از پیش محروم و بی‌قدرت شده‌اند؛ تغییری که ایالت پیشین را به یک قلمرو تحت مدیریت مستقیم دولت فدرال تبدیل کرد. این تحول همچنین امکان خرید زمین توسط غیرساکنان را فراهم ساخت و نگرانی‌هایی درباره‌ی تغییر بافت جمعیتی و از دست رفتن کنترل محلی به همراه آورد. دولت کنترل تقریباً کامل بر جریان اطلاعات را اعمال کرده، حاکمیت محلی را تضعیف، و فضایی ایجاد کرده است که مخالفت در آن سرکوب می‌شود—و این وضعیت منطقه را ناپایدارتر و غیرقابل‌حکمرانی‌تر ساخته است.این سیاست‌ها، همچون سال‌ها حکومت نظامی، منع آمدوشد، قطع ارتباطات، و بازداشت رهبران سیاسی کشمیری، به حس محاصره دامن زده‌اند. انتخابات محلی به مدت پنج سال تعلیق شده بود. در نتیجه، حمایت محلی از دولت هند تقریباً به‌طور کامل از میان رفته و همین کار جمع‌آوری اطلاعات برای نهادهای امنیتی و اطلاعاتی را دشوارتر ساخته است—اطلاعاتی که شاید می‌توانستند از وقوع حمله‌ی اخیر جلوگیری کنند.

سیاستی تهی اما خطرناک

رویکرد مودی به کشمیر از راهبرد کلی‌تر سیاسی او جدا نیست؛ راهبردی که در آن او خود را به‌عنوان مردی مقتدر با رویکردی ملی‌گرایانه‌ هندو معرفی می‌کند، وعده‌ی انتقام‌گیری خشن از دشمنان می‌دهد، و تلاش می‌کند از لحظات بحرانی امنیت ملی برای جلب حمایت داخلی بهره ببرد. مقامات هندی، چه در حملات هوایی سال ۲۰۱۹ و چه در «حملات جراحی‌وار» سال ۲۰۱۶—که بنا به گفته‌ دهلی، نیروهای هندی پایگاه‌های شبه‌نظامی در مناطق تحت کنترل پاکستان را هدف قرار دادند—این عملیات‌ها را ضرباتی قاطع علیه تروریسم فرامرزی معرفی کرده‌اند. اما واقعیت آن است که این عملیات‌ها بیش از آنکه تأثیر راهبردی داشته باشند، سود سیاسی در پی داشته‌اند.تحلیل‌های منابع آزاد و گزارش‌های بین‌المللی اثربخشی حمله‌ی ۲۰۱۹ را زیر سؤال برده‌اند و شواهد اندکی از تلفات یا خسارت عمده به زیرساخت‌ها به دست داده‌اند. هرچند واکنش تلافی‌جویانه‌ی پاکستان منجر به سرنگونی یک جنگنده‌ هندی و اسارت خلبان آن شد، بحران به لطف خوش‌شانسی و مداخلات خارجی، از جمله ایالات متحده، کاهش یافت. حمله‌ی هند به کسی در خاک پاکستان آسیبی نرساند، و خلبان اسیرشده نیز به سلامت به کشورش بازگشت. هر دو طرف با بهره‌گیری از رسانه‌های داخلی خود، مدعی پیروزی شدند. این عملیات‌ها، به‌ویژه در آستانه‌ی انتخابات پارلمانی ۲۰۱۹ هند، جایگاه مودی را به‌عنوان رهبری قدرتمند که پاکستان را «تنبیه» کرده بود، تقویت کرد.