گرجستان و معمای اروپا؛ لفاظی الحاق، واقعیت انسداد

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ایراکلی کوباخیدزه، نخست‌وزیر گرجستان، بار دیگر اعلام کرد که همگرایی اروپایی همچنان «اولویت اصلی سیاست خارجی» این کشور است و گرجستان تا سال 2030 «بیش از همه کشورهای نامزد دیگر» برای عضویت در اتحادیه اروپا آماده خواهد بود؛ آن هم «از نظر تمام پارامترها» اعم از دموکراسی، حقوق بشر، حاکمیت قانون و اقتصاد.

این اظهارات خوش‌بینانه در حالی بیان می‌شود که دولت «رویای گرجستان» در پاییز 2024 تصمیم گرفت آغاز مذاکرات رسمی برای پیوستن به اتحادیه اروپا را تا سال 2028 به تعویق اندازد.

کوباخیدزه همچنین پیشتر گفته بود که اعطای وضعیت نامزدی به گرجستان از سوی اتحادیه اروپا، ابزاری برای «باج‌خواهی» بود که دولت او تسلیم آن نشد.

چرا گرجستان از اتحادیه اروپا دست نمی‌کشد؟

پتره مامرادزه، رئیس موسسه استراتژی مدیریت گرجستان، به تحلیل این تناقض ظاهری پرداخته است.

او معتقد است که اصرار دولت بر هدف اروپایی، ریشه در خواست عمیق و تاریخی مردم گرجستان دارد: «اکثریت قاطع گرجی‌ها می‌خواهند کشورشان جایگاه شایسته‌ای در جامعه اروپایی، چه ناتو و چه اتحادیه اروپا، داشته باشد. این رؤیای گرجی حتی به قرن چهارم میلادی و سخنان پادشاه واختانگ گرگاسالی بازمی‌گردد.»

اما مامرادزه تأکید می‌کند که این تمایل، با حفظ «شأن و حاکمیت ملی» همراه است. 

او به برخورد تند ایراکلی غاریباشویلی، نخست‌وزیر وقت، با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اشاره می‌کند که در تفلیس گفته بود گرجستان باید مانند دانشجو تکالیف استاد (اروپا) را بدون چون و چرا انجام دهد.

غاریباشویلی در پاسخ گفته بود که دولت تنها کاری را می‌کند که به نفع منافع ملی گرجستان باشد.

به گفته مامرادزه، موضع کنونی کوباخیدزه نیز در همین نقطه تلاقی قرار دارد: «تمایل به اروپا» در کنار «عدم معامله بر سر حاکمیت ملی».

از سوی دیگر، تکرار مداوم تعهد به مسیر اروپایی، یک ضرورت سیاسی داخلی برای دولت «رویای گرجستان» است. اعلام تعویق مذاکرات تا 2028 در سال گذشته، اعتراضات گسترده‌ای را با این اتهام که دولت «مسیر اروپایی را رها کرده» به دنبال داشت و به یکی از پایه‌های ناآرامی‌های اواخر سال تبدیل شد. بنابراین، دولت برای جلوگیری از تکرار این اعتراضات، نیازمند اطمینان‌بخشی مداوم به جامعه است.

گرجستان چه زمانی به اتحادیه اروپا خواهد پیوست؟

با وجود این لفاظی‌ها، پتره مامرادزه چشم‌انداز واقعی پیوستن گرجستان به اتحادیه اروپا را «صفر» می‌داند و معتقد است سیاستمداران اروپایی صرفاً از این موضوع برای اعمال فشار بر تفلیس سوء استفاده می‌کنند.

دلیل اصلی این بدبینی، مسئله تمامیت ارضی گرجستان است: «اتحادیه اروپا هرگز عضویت کشوری را که تمامیت ارضی آن رعایت نشده باشد، بررسی نخواهد کرد. آنها حتی بدون تعیین حدود کامل مرزها و کنترل قابل اطمینان مرزی نیز عضویت را بررسی نمی‌کنند، در حالی که ما پس از ماجراجویی خونین ساکاشویلی، تانک‌های روسی را در 30 کیلومتری تفلیس داریم. روسیه در آبخازیا پایگاه نظامی دارد و این مناطق را به عنوان کشورهای مستقل به رسمیت می‌شناسد. اما آنها همچنان به ما می‌گویند که همگرایی واقعی است!»

مامرادزه با انتقاد شدید از مقامات اروپایی می‌افزاید: «متأسفانه مردم، به‌ویژه جوانان، متوجه نمی‌شوند که گرجستان هرگز به اتحادیه اروپا پذیرفته نخواهد شد. نمایندگان غربی نه تنها این حقیقت را پنهان نمی‌کنند، بلکه آن را انکار کرده و با آن بازی می‌کنند.»

او پاول هرچینسکی، رئیس نمایندگی اتحادیه اروپا در گرجستان را به «فریبکاری سیاسی» متهم می‌کند: «او می‌گوید دو قانون طرفدار روسیه (شفافیت و ارزش‌های خانوادگی) را لغو کنید و همین حالا وارد اتحادیه شوید! ما به زودی گسترش می‌یابیم، با شما یا بدون شما! من بارها علناً از او پرسیده‌ام: با پایگاه‌های نظامی روسیه چه کنیم؟ اما سیاستمداران اروپایی هرگز پاسخی نمی‌دهند، زیرا آنها برای دستکاری افکار عمومی گرجستان بلوف می‌زنند.»

در نهایت، به نظر می‌رسد گرجستان در وضعیتی پیچیده گرفتار شده است؛ از یک سو، تمایل تاریخی و خواست عمومی برای پیوستن به اروپا وجود دارد و دولت نیز برای مدیریت افکار عمومی و حفظ برخی اهرم‌ها، این هدف را در بیان حفظ می‌کند.از سوی دیگر، واقعیت‌های سخت ژئوپلیتیکی، به‌ویژه تداوم اشغال بخشی از خاک این کشور توسط روسیه، مانعی غیرقابل عبور بر سر راه تحقق این رؤیا قرار داده است؛ مانعی که به گفته منتقدان، اتحادیه اروپا نه تنها علاقه‌ای به کمک برای رفع آن ندارد، بلکه از آن به عنوان ابزاری برای فشار سیاسی بر تفلیس استفاده می‌کند.

انتهای پیام/