به گزارش تجارت نیوز، با آغاز اجرای توافقنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در میز اقتصاد شبکه خبر با حضور محمدعلی دهقان دهنوی (رئیس سازمان توسعه تجارت)، محمد لاهوتی (رئیس کنفدراسیون صادرات ایران) و محمدعلی بهپوری (مدیرکل دفتر واردات گمرک)، ابعاد این توافقنامه بررسی شد.
* این توافقنامه از امروز اجرایی شده است. منظور از تجارت آزاد چیست و چه تغییری در روابط تجاری ایران با پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا ایجاد خواهد شد؟
دهقان دهنوی: تجارت آزاد به معنای کاهش یا حذف کامل تعرفه‌های گمرکی میان کشورهای عضو توافق است. در قالب این توافقنامه، حدود 87 درصد کالاهای مبادله‌ای میان ایران و پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان) از امروز با تعرفه صفر مبادله می‌شود. این توافق گامی مهم برای تسهیل صادرات، کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در این بازارها است.
* این کاهش تعرفه چه تأثیری برای فعالان اقتصادی، صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان دارد؟
لاهوتی: با صفر شدن تعرفه‌ها برای بیش از 4700 ردیف کالا، قدرت رقابتی صادرکنندگان ایرانی در بازارهای اوراسیا افزایش می‌یابد. این توافق اولین گام برای پیوستن ایران به زنجیره تجارت جهانی است. از سوی دیگر، تولیدکنندگان می‌توانند مواد اولیه مورد نیاز خود را با هزینه کمتر وارد کنند. البته باید توجه داشت که فقط 13 درصد کالاها مانند خودرو مشمول این تعرفه صفر نمی‌شود.
* آیا نگرانی‌هایی هم درخصوص آسیب به تولید داخل وجود دارد؟
دهقان دهنوی: بله، همان‌طور که فرصت‌هایی برای صادرات و سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود، تهدیدهایی نیز وجود دارد. ممکن است برخی تولیدکنندگان داخلی که توان رقابت ندارند، تحت فشار قرار گیرند. اما برای این موارد، در توافقنامه سازوکارهایی برای حمایت از تولید داخل از جمله امکان افزایش موقت تعرفه یا سهمیه‌بندی واردات برای کالاهای خاص پیش‌بینی شده است.
*آیا این توافق فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری مشترک هم فراهم می‌کند؟
دهقان دهنوی: قطعاً. یکی از مهم‌ترین مزایای توسعه تجارت، افزایش تعاملات اقتصادی و سرمایه‌گذاری مشترک است. این همکاری‌ها می‌توانند منجر به ارتقاء فناوری، بهره‌وری و توسعه بازارهای صادراتی جدید برای ایران شود.
* گمرک به عنوان یکی از نهادهای کلیدی در اجرای این توافقنامه، چه اقداماتی انجام داده است؟
بهپوری: گمرک ایران پیش از آغاز رسمی توافق، اقدامات متعددی انجام داده است؛ از جمله تشکیل کارگروه‌های ملی و داخلی برای هماهنگی بین دستگاه‌ها و گمرکات و همچنین آغاز تبادل الکترونیکی اطلاعات با کشورهای عضو اوراسیا. صدور گواهی مبدأ به صورت الکترونیکی (فرم CDT) و دریافت نمونه مهر و امضاها از سفارت ایران در روسیه نیز در دست اجراست تا کالاهای مشمول این توافق، با نرخ صفر ترخیص شوند.
* آیا تعداد اقلام مشمول این توافقنامه در مقایسه با توافق ترجیحی قبلی افزایش یافته است؟
بهپوری: بله. در توافق ترجیحی قبلی، فقط حدود 400 ردیف تعرفه‌ای مشمول کاهش تعرفه بودند، اما در توافق تجارت آزاد، این تعداد به حدود 4700 ردیف کالا افزایش یافته ایت و با احتساب کدهای هشت رقمی، به بیش از 7 هزار قلم کالا می‌رسد.
* تهدیدهای بالقوه این توافقنامه برای اقتصاد کشور چیست؟
لاهوتی: تهدیدها بیشتر در بخش واردات است، نه صادرات. اگر تولیدکنندگان ما نتوانند با کیفیت و قیمت رقابتی محصول ارائه دهند، ممکن است با چالش مواجه شوند. اما این توافق می‌تواند زمینه را برای بهبود کیفیت و مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های مشترک فراهم کند. مزیت‌سنجی دقیق و استفاده از ظرفیت شرکای خارجی برای ارتقاء تولیدات، از راهکارهای مهم پیش روست.
* نقش گمرک در اجرای این توافقنامه چیست و آیا آماده اجرای آن است؟
بهپوری: گمرک ایران با تجربه تجارت ترجیحی با اوراسیا، آماده اجرای این توافق است. کارگروهی برای هماهنگی و تبادل اطلاعات الکترونیکی تشکیل شده و گمرکات کشور با دریافت اسکن گواهی‌های مبدأ، می‌توانند کالاها را با تعرفه صفر ترخیص کنند. اگرچه فرآیند دیجیتال با برخی کشورها مانند قزاقستان زمان‌بر است، اما به‌صورت فیزیکی مشکلی وجود ندارد.
دهقان دهنوی: گمرک همکاری خوبی داشته و اسکن گواهی‌های مبدأ به گمرکات ابلاغ شده است. فرآیند فیزیکی ترخیص آغاز شده است و مشکلات احتمالی به‌سرعت رفع خواهد شد.
* چرا برخی اتاق‌های بازرگانی در ارسال گواهی‌های مبدأ تأخیر دارند؟
دهقان دهنوی: از 25 تا 26 اتاق بازرگانی، پنج اتاق هنوز گواهی‌های خود را ارسال نکرده‌اند که این تأخیر می‌تواند مانع بهره‌مندی از تعرفه صفر برای صادرات ایران شود. اگر تا هفته آینده این مشکل رفع نشود، اسامی این اتاق‌ها اعلام خواهد شد. اتاق‌ها باید وظایف خود را به‌سرعت انجام دهند.
* چه زمانی فرآیند تبادل اطلاعات الکترونیکی صورت می گیرد؟
بهپوری: قزاقستان اعلام کرده که برای تبادل دیجیتال اطلاعات به شش ماه زمان نیاز دارد، اما سایر کشورها آماده‌اند. گمرک ایران با استفاده از آدرس‌های صحت‌سنجی و اسکن گواهی‌ها، فرآیند را مدیریت می‌کند تا تجارت بدون وقفه پیش برود.
* چشم‌انداز تجارت ایران با اوراسیا چیست؟
دهقان دهنوی: پیش‌بینی می‌شود حجم تجارت دوطرفه با این پنج کشور به حداقل 10 میلیارد دلار برسد. این توافق، گامی مهم برای اتصال ایران به اقتصاد جهانی است و با همکاری دولت، بخش خصوصی و گمرک، می‌تواند به توسعه صادرات و جذب سرمایه‌گذاری منجر شود.
لاهوتی: این توافق، تمرینی برای حضور در تجارت جهانی است و با مزیت‌سنجی و سرمایه‌گذاری مشترک، می‌توان تولیدات صادرات‌محور را تقویت کرد.
جمع‌بندی:
توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، با حذف تعرفه‌های 87 درصد کالاها، فرصت بی‌سابقه‌ای برای توسعه تجارت ایران فراهم کرده است. موفقیت این توافق به هماهنگی دستگاه‌ها، آمادگی بخش خصوصی و اجرای دقیق فرآیندها در گمرک بستگی دارد. فعالان اقتصادی باید با رصد بازارها و تطبیق با استانداردها، از این فرصت برای تقویت صادرات و تولید بهره ببرند.
منبع: تسنیم
