دمشقِ امروز از نگاه سفیر سابق ترکیه- بخش اول
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها بسیاری از رسانه‌ها و جراید ترکیه به این موضوع می‌پردازند که پس از تحولات چند ماه اخیر، حالا سوریه قدم در مسیر بازسازی گذاشته و کشورهای مختلف در این زمینه، به دنبال نقش آفرینی هستند.
عبدالقادر اورال اوغلو وزیر حمل و نقل و زیرساخت‌های ترکیه اعلام کرده که سفرهای هوایی بین استانبول و آنکارا به دمشق رسماً آغاز شده و از این دو شهر ترکیه، هر هفته سه پرواز به مقصد دمشق انجام می‌شود. متقابلاً پس یک وقفه دوازده ساله، برای اولین بار، یک هواپیمای سوری هم از دمشق به فرودگاه استانبول پرواز کرد.
شبکه رادیویی و تلویزیونی دولتی تی.آر.تی ترکیه، می‌خواهد در گزارش‌های روزانه خود، همه چیز را در سوریه عادی نشان دهد. اما مشاهدات یک دیپلمات مشهور و با تجربه ترکیه، نشان می‌دهد که شمار معضلات بسیارند و دولت جدید هم به خاطر فقدان دانش و تجربه، نتوانسته شرایط عادی برقرار کند.
عمر اونهون که تا آغاز تحولات سال 2011 میلادی، به عنوان سفیر ترکیه در دمشق فعالیت می‌کرد، در این سالها، کتاب مفصلی درباره مشاهدات خود از اوضاع و احوال سیاسی و امنیتی سوریه نوشته و در مصاحبه با رسانه‌های داخلی و خارجی، نام خود را به عنوان یک سوریه‌شناس توانمند ثبت کرده است.
او تحصیلات خود را در دانشگاه کینگستون به پایان رسانده و به عنوان دبیر سفارت در ریاض، عنوان کنسول در نیویورک، نماینده دائم در سازمان امنیت و همکاری اروپا، نماینده دائم در ناتو، سفیر در مادرید و سفیر در دمشق، فعالیت کرده و آخرین سمت او، معاون وزیر امور خارجه ترکیه در امور خاورمیانه و آسیا و مدیر کل روابط امنیت بین‌الملل بود.
اونهون نویسنده کتاب «سوریه از نگاه سفیر» است که توسط انتشارات رمزی در سال 2021 منتشر شده است.
اونهون حالا دیگر سفیر نیست و بازنشسته شده اما همچنان در حال پیگیری مسائل سوریه است. به همین خاطر یک کوله پشتی بر دوش انداخته و راهی سوریه شده تا فضای کنونی این کشور را به شکل مشاهدات میدانی درک و ارزیابی کند.
او بر این باور است که احمد الشرع می‌خواهد خود را به عنوان یک رهبر سیاسی روشنفکر و کثرت گرا به منطقه و جهان معرفی کند. ولی مشخص نیست که او تا چه اندازه صادق خواهد بود.
بخش‌هایی از وقایع نگاری اونهون در سفر یک هفته‌ای اخیر او به سوریه را با هم مرور می‌کنیم:
معضلات، سرجایشان مانده اند
اگر چه رژیم اسد سقوط کرده و یک مرحله نوین آغاز شده، اما بحران در این کشور هنوز هم پایان نیافته است. به وضوح می‌توان دید ریشه‌های اصلی مسائلی که منجر به جنگ شدند، عمدتاً باقی مانده‌اند و علاوه بر معضلات قدیمی، حالا مشکلات جدیدی نیز اضافه شده است.
هفته اول خرداد، بعد از 13 سال دوری از سوریه، مجدداً برای چند روز به دمشق رفتم. جمعیت دمشق که زمانی حدود 4 میلیون نفر بود، اکنون حدود 5.5 میلیون نفر است. می‌توان دید که آوارگان و مهاجرینی که از مناطق روستایی دمشق، دیرالزور، حسکه و رقه آمده‌اند، چهره انسانی پایتخت را تغییر داده‌اند. جنگ تمام شده اما این افراد به دلیل تخریب خانه‌هایشان، مشکلات اقتصادی و نگرانی‌های امنیتی به مناطق اصلی خود باز نمی‌گردند.
امنیت دمشق توسط نیروهای امنیتی دولت جدید سوریه، یعنی شبه‌نظامیان هیئت تحریر الشام (HTS) یا آنطور که جدیداً تعریف شده، سربازان ارتش سوریه، تأمین می‌شود. ولی آنها اهل دمشق نیستند و همگی از ادلب آمده‌اند.
دولت جدید هیئت تحریر الشام ضوابط پوشش زنان را تعریف یا محدود نکرده است. اگر چه مقرراتی در مورد فروش الکل وجود دارد، اما ممنوع نیست. مسیحیان مورد ستم قرار نمی‌گیرند و کلیساها وظایف عادی خود را انجام می‌دهند. ولی دوستان سوری من گفتند که وضعیت در ادلب، حومه حلب، حمص و حما طور دیگری است و در آن شهرها سبک زندگی محافظه‌کارانه‌تری وجود دارد.
درباره وضعیت کنونی نظام اداری سوریه باید گفت، ساختار دولت در سوریه فروپاشیده نشده اما بیشتر بوروکرات‌های قدیمی برکنار شده‌اند. هیئت تحریر الشام در تلاش است تا یک بوروکراسی جدید ایجاد کند، اما از آنجایی که بی‌تجربگی و کمبود نیرو اثرات منفی خود را نشان داده، الشرع ناچار شده بسیاری از مدیران و کارشناسان اخراجی را دوباره به کار دعوت کند.
اقتصاد بحرانی
سوری‌ها می‌گویند که نیاز مبرمی به راه‌اندازی اقتصاد و بهبود زندگی روزمره مردم وجود دارد. می‌توانیم دشواری‌های زندگی در محیطی را تصور کنیم که حقوق ماهیانه بالاترین مقام دولتی حدود 100 دلار است.
حالا سوریه در انتظار سرمایه‌گذاران خارجی است. ورود محدود سرمایه‌گذارانی از آمریکا، امارات متحده عربی، فرانسه و ترکیه و انجام پروژه‌هایی توسط آنها در چند هفته گذشته، تحولات امیدوار کننده‌ای است. اگر چه اعلام تصمیم ترامپ مبنی بر لغو تحریم‌ها گام بسیار مهمی بود، اما روند اداری آن هنوز تکمیل نشده است.
یکی از اولویت‌های اصلی دمشق، ایجاد سیستم بانکی در سوریه و ادغام آن در سیستم بین‌المللی است. گفته می‌شود مقامات دولت قبلی در حال حاضر میلیاردها دلار در بانک‌های سراسر جهان دارند و مبلغ آن بین 20 تا 40 میلیارد دلار است. الشرع به دنبال بازگرداندن این مبالغ است. اما چنین کاری در عمل، بسیار دشوار خواهد بود.
سیمای واقعی الشرع
احمد الشرع که به عنوان رئیس جمهور انتقالی تعیین شده، ایدئولوژی سلفی دارد. اما نظر عمومی این است که او فعلاً یک مدیر عملگرا و واقع‌بین است. با این حال، دو سوال اساسی در ذهن هر شهروندی که با او صحبت کردم این است:
1.الشرع در بیان دیدگاه‌های سیاسی و تصمیمات خود، دروغگو و ریاکار است، یا صادق؟
2.در پایان فرآیند گذار، آیا یک سیستم کثرت‌گرا که در آن همه سوری‌ها برابر باشند، ایجاد خواهد شد یا یک رژیم دیکتاتوری تک‌نفره جدید؟
به نظرم فعلاً پاسخ این دو سوال روشن نیست و گذر زمان پاسخ را مشخص خواهد کرد.
بازیگری به نام آمریکا
به وضوح می‌توان گفت، در بسیاری از مسائل سوریه، از جمله لغو تحریم‌ها، بهبود اقتصاد، مهار اسرائیل و دستیابی به توافق دمشق با شبه نظامیان کُرد قسد و ی.پ.گ، این آمریکاست که کلید اصلی را در دست دارد. دولت دمشق نیز از این موضوع آگاه است و ابایی از این ندارد که کنار آمریکا بایستد و ژست بگیرد.
در بسیاری از خیابان‌ها و میادین دمشق از جمله میدان اموی و میدان مرزه، بنرهای بزرگی دیدم که به انگلیسی و عربی، از قول الشرع نوشته شده است: «از رئیس جمهور ترامپ، به خاطر امید بخشیدن به سوریه و شروعی تازه، متشکریم.»
بنر دیگری هم دیدم که نوشته بود: «ممنون پرزیدنت ترامپ، با حمایت شما می‌توانیم سوریه را دوباره بزرگ کنیم»
اگر چه سفارت آمریکا در دمشق هنوز افتتاح نشده، اما تام باراک فرستاده ویژه ترامپ در امور سوریه و سفیر آمریکا در آنکارا، پرچم کشورش را بر فراز محل قبلی اقامت سفیر برافراشت و احتمالاً سفارت به زودی رسماً فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.
سوریه و اسراییل
پیداست که اسراییل سوریه را به حال خود رها نمی‌کند و می‌خواهد سوریه کشوری ضعیف و در صورت امکان، تجزیه شده باشد.
خیلی‌ها می‌گویند: احمد الشرع در برابر اسراییل صبور است و همچنان پیام‌های سازنده می‌دهد. یکی نیست بگوید، اگر صبور نبود چه می‌کرد؟ آیا قدرتش را داشت که رویارویی کند؟
او در مصاحبه‌ای با یک مجله یهودی که در لس‌آنجلس منتشر می‌شود، با اشاره به عملیات نظامی اسرائیل علیه سوریه گفت: «دوران بمباران‌های بی‌پایان باید خاتمه یابد. ما می‌توانیم نقش مهمی در امنیت منطقه‌ای علیه دشمنان مشترک خود ایفا کنیم. ما آماده‌ایم با هم زندگی کنیم.»
اینها اظهارات مهمی هستند، اما اسراییل همچنان به بمباران سوریه ادامه می‌دهد. الشرع، چالش‌های زیادی پیش رو دارد. اما به نظر من یکی از بزرگترین خطرات، واکنش‌هایی است که ممکن است در درون سازمان خودش مشاهده کند. زیرا آنچه تا حالا انجام داده، با پایگاه ایدئولوژیک خود و دوستانش سازگار نیست. افراطی‌ترین گروه‌های درون هیئت تحریر الشام ممکن است بالاخره در برابر او واکنش نشان دهند و این واکنش را به یک قیام تبدیل کنند.
مردم دمشق، ترکیه و رئیس جمهور اردوغان را دوست دارند. بسیاری از مردم، به ویژه گروه‌های مخالف که از ادلب و شمال می‌آیند، اکنون به زبان ترکی صحبت می‌کنند. این یک مزیت بزرگ برای ترک‌ها است.
در بخش پایانی گزارش، به موضوع نحوه تعامل الشرع با اقلیت‌ها، نگرش آنکارا به موقعیت کردهای سوری، آوارگان و افزایش صادرات ترکیه به سوریه پرداخته خواهد شد.
ادامه دارد...
انتهای پیام/
