سکولاریزه کردن؛ آفت غدیر
خبرگزاری تسنیم ـ یوسف پورجم؛ غدیر، صرفاً یک رویداد تاریخی نیست؛ افقی است از معنا که در آن رسالت پیامبر، به‌جای فرود آمدن بر زمین، به آسمان امامت پیوند می‌خورد. لحظه‌ای که حضرت پیامبر، نه با دلی از سر دلبستگی، بلکه به امر صریح پروردگار، دست علی علیه السلام را بلند کرد و مردم را به پذیرش تداوم هدایت دعوت نمود. آن روز، روزی بود که حقیقت لب به سخن گشود و سیاست معنوی شد. آنچه در غدیر رقم خورد، نه فقط تعیین جانشین، که ترسیم یک الگو بود؛ الگویی برای حکمرانی شایسته، برای انسان‌محوری توأم با خداگرایی، برای اجتماعی مبتنی بر فضیلت. غدیر نه پایان رسالت، بلکه شروعی نو برای خواندن دین در قامت جامعه است.
امروز که مفاهیم به‌شدت مستعمل و فرسوده شده‌اند و افکار با هیاهوی سطحی‌گرایی از معنا تهی گشته‌اند، غدیر بار دیگر ما را به بازنگری در نسبت دین و جامعه، ایمان و سیاست، ولایت و انسان فرامی‌خواند. غدیر را نمی‌توان در قاب سنت‌های آیینی محدود کرد. عظمت آن تنها در نورپردازی صحنه‌ها و آذین‌بندی شهرها نیست. پیام غدیر، نه برای تجلیل موقتی، بلکه برای جهت‌دهی دائمی است. این روز روزی است که باید آن را به تماشا نشست، اما نه با چشم، که با جان. از این رو رسانه‌ای که می‌خواهد صدای غدیر را بازتاب دهد، باید خود بخشی از امتداد آن باشد.
غدیر مسئله‌ای اسلامی است، اما فراتر از یک مناسک دینی؛ موضوعی است انسانی، تمدنی، و برخاسته از عقلانیتی الهی. اگر امروز جهان با بحران مشروعیت، بی‌عدالتی ساختاری، و فروپاشی نظام‌های معرفتی مواجه است، غدیر پاسخی عمیق به این بحران‌ها دارد. در مرکز این پاسخ، مفهومی ایستاده است به نام «ولایت» که پیوند «حق و قدرت» است و «فضیلت و اداره» و «هدایت و حاکمیت». این مفاهیم، تا زمانی که در بستر غدیر فهم نشوند، صرفاً واژه‌اند، نه راه. رسانه باید میان این مفاهیم و نیازهای بشری امروز، پلی از معنا بسازد.
یکی از آفات رایج در بازنمایی غدیر، سکولاریزه‌کردن آن است. وقتی غدیر را به سطح «مراسم» و «جشن» تقلیل می‌دهیم و از بنیان‌های سیاسی، اجتماعی، و تمدنی آن غفلت می‌ورزیم، عملاً آن را به پدیده‌ای بی‌دغدغه و بی‌اثر تبدیل می‌کنیم. حال‌آن‌که حقیقت غدیر، خطرناک برای طاغوت، الهام‌بخش برای محرومان، و جهت‌ساز برای اهل ایمان است. این حقیقت، اگر بدرستی معرفی شود، مرزهای فرهنگی و ذهنی را درمی‌نوردد و جهان را دوباره به تفکر وا‌می‌دارد. غدیر، بازسازی نقشه قدرت است از نگاه دین؛ و این مهم‌ترین پیام آن برای امروز ماست.
در عصر ما، غدیر تنها در گذشته نمی‌زیَد. انقلاب اسلامی، تبلور دوباره‌ی غدیر در عصر غیبت است. وقتی امام خمینی(ره) نظریه ولایت فقیه را طرح کرد، درواقع روح غدیر را در جان نظام سیاسی جاری ساخت. این ترجمان غدیر، نه تقلید صوری، بلکه تفسیری نو از آن الگوی کهن در شرایط نو بود. ولایت فقیه، یعنی بازگشت قدرت به جایگاه فضیلت، علم و تقوا در غیاب معصوم. این، شاهکار معرفتی و تاریخی انقلاب اسلامی است، که باید همچون شعله‌ای روشن، در پرتو غدیر تفسیر و تقویت شود.
با این همه، غدیر تنها در سطح نخبگانی تعریف نمی‌شود. مردم، تاریخ‌سازان خاموش آن‌اند. سنت دیرینه ملت ایران در بزرگداشت غدیر، چیزی فراتر از عادت‌های آیینی است؛ یک فرهنگ زنده است که نسل به نسل منتقل شده و در کوچه و بازار، خانه و مسجد، میدان و خیابان جاری است. غدیر مردمی، گوهری است که رسانه باید آن را صیقل دهد، روایت کند، و در آن معنا بدمد. وقتی کودکی در جشن خانگی‌اش پرچم امیرالمؤمنین را برمی‌دارد، این نه فقط یک حرکت احساسی، که نشانه‌ای از اتصال نسلی و فرهنگی به میراث علوی است. رسانه باید زبان این حرکت‌ها را بفهمد و قدرت آنها را در تولید امید و هویت تقویت کند.
در حقیقت نه تنها نسل جوان باید مخاطب پیام غدیر باشد، بلکه باید حامل آن شود. غدیر برای آینده است و آینده در دستان نوجوانان و جوانان. حضور آنان در برگزاری جشن‌ها، خلق آثار هنری، راه‌اندازی پویش‌های فرهنگی و ورود به عرصه رسانه‌ای، باید به‌عنوان بخشی از طراحی تمدنی بازخوانی شود. اگر نسل امروز احساس کند که غدیر برای او حرفی برای گفتن ندارد، کوتاهی از ماست، نه از غدیر. این رسالت رسانه است که غدیر را از قاب کهن به قالب معاصر ترجمه کند.
از سوی دیگر، غدیر اگرچه یک رخداد دینی است، اما ظرفیت وحدت‌آفرینی دارد. این وحدت، البته نه وحدت شعاری، بلکه وحدتی مبتنی بر حقیقت است؛ حقیقتی که اگر بی‌طرفانه تبیین شود، می‌تواند قلب‌ها را به‌هم نزدیک کند. غدیر باید زبان گفت‌وگو شود نه مرز ستیز. رسانه باید مراقب باشد که در دام تحریکات فرقه‌ای نیفتد، اما در عین حال حقیقت را هم پنهان نکند.
در نهایت، باید از آنان که غدیر را در قالب‌های نو آفریده‌اند، قدردانی کرد. هنرمندانی که با شعر، تصویر، فیلم، نمایش، موسیقی یا طراحی توانسته‌اند روایت‌های بدیع از غدیر خلق کنند، پیش‌قراولان این کاروان‌اند. رسانه، نباید تنها بازتاب‌دهنده آنان باشد، بلکه باید آنان را تکریم کند، به میدان بیاورد و از تجربه‌هایشان در خلق روایت استفاده کند.
غدیر را باید از سطح واقعه، به عمق واقف بودن ارتقا داد. این ارتقا، بدون رسانه ممکن نیست. رسانه اگر همدل با غدیر باشد، باید مسئولیت خود را در جهت‌دادن به افکار، معنا دادن به مناسک، و آماده‌سازی ذهن‌ها برای ظهور ایفا کند. غدیر اگر پیام ولایت دارد، رسانه هم باید ولایت معنا را بپذیرد و آن اینکه در مسیر حق بایستد، در خدمت نور باشد، و با زبان روایت، راهی به‌سوی آینده بگشاید. غدیر، آینده‌ای است که باید روایتش کنیم.
انتهای پیام/
