مکتب امام خمینی باید به متن زندگی نسل جوان وارد شود

به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، در تقویم ملت ایران، چهاردهم خرداد نه فقط یک روز تاریخی، بلکه تجلیگاه پیوند عاطفی و اعتقادی مردمی است که با امام خود، نه بهعنوان یک رهبر سیاسی، بلکه بهعنوان احیاگر دین و هویتشان بیعت بستند. در این روز، قلب امت اسلام داغدار مردی میشود که نهفقط انقلاب را رهبری کرد، بلکه تفسیری نو از دین، سیاست، مقاومت و حکمرانی را در قالب «مکتب امام» بنیان نهاد. امروز با گذشت بیش از سه دهه از آن وداع تاریخی، اندیشههای امام خمینی(ره) همچنان در متن تحولات جهان اسلام جاری است. از ایران تا فراتر از مرزهای جغرافیایی، مکتب امام الهامبخش نسلهایی است که در جستوجوی عدالت، عزت، استقلال و مبارزه با استکبارند. این مکتب، بهزعم رهبر معظم انقلاب، تنها متعلق به گذشته نیست؛ بلکه چراغ راه آینده و نقشهای برای تمدنسازی اسلامی است.
در همین باره، نقش نهادهای فرهنگی و انقلابی در تبیین و انتقال این میراث عظیم فکری و معنوی بیش از پیش برجسته شده است. همزمان با چهاردهم خرداد، گفتوگویی با سردار حسین زارعکمالی، فرمانده سپاه الغدیر استان یزد، ترتیب دادیم تا از دریچه نگاه وی، ابعاد گوناگون مکتب امام، وظایف امروز نسل انقلابی، چالشهای پیشرو و رسالت فرهنگی سپاه را بررسی کنیم.
تسنیم: در آستانه چهاردهم خرداد، سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره)، اگر بخواهید امام را برای نسل امروز معرفی کنید، ایشان را چگونه توصیف میکنید؟
امام خمینی(ره) را نمیتوان تنها در قامت یک شخصیت سیاسی یا فقهی تعریف کرد؛ ایشان یک مکتب فکری و عملی بود که جامعیت در اندیشه و اخلاص در عمل را با هم تلفیق کرد. برای نسل امروز، امام یک الگوی الهامبخش است از ایمان، عقلانیت، شجاعت و معنویت توأمان. رهبری که در سختترین شرایط، از جنگ گرفته تا تحریم، نهتنها خم به ابرو نیاورد، بلکه با تکیه بر مردم و باور عمیق به وعدههای الهی، ایران را از دل طاغوت به سمت عزت و استقلال هدایت کرد.
اگر امروز جوانان ما در جستوجوی هویت و افق روشن برای آینده هستند، باید امام را نه در کتابهای تاریخ بلکه در سلوک فکری و روحی او بشناسند. امام به ما یاد داد که میتوان در دل دنیا بود، اما دلبسته آن نبود؛ میتوان قدرت را در اختیار داشت، اما آن را در مسیر خدمت به خلق بهکار گرفت. امام خمینی نماد اتصال زمین به آسمان بود، فقیهی زمانشناس و انقلابیای عارفمسلک که همه حرکتش برای خدا بود.
تسنیم: از نظر شما امام خمینی(ره) چه ویژگیهایی داشت که توانست به نماد اسلام ناب و پرچمدار مبارزه با طاغوتهای زمان تبدیل شود؟
مهمترین ویژگی امام خمینی(ره)، خلوص نیت و توکل حقیقی او به خداوند بود. ایشان در هیچ مرحلهای از مسیر مبارزه و انقلاب، به محاسبات مادی و ظاهری بسنده نکرد. نگاهش همواره به وعدههای الهی بود و همین اعتماد، قدرتی فوقتصور به او بخشیده بود. وقتی همه دنیا با او مخالف بودند، با آرامش و اطمینان قدم برمیداشت، چون بهدرستی میدانست اگر برای خدا برخیزد، خدای متعال نیز وعده نصرت خود را محقق خواهد کرد.
در کنار این روحیه توحیدی، ویژگی ممتاز دیگر امام، شناخت عمیق از اسلام ناب محمدی(ص) و مرزبندی صریح با اسلام آمریکایی بود. ایشان نهتنها بهدرستی دشمن را میشناخت، بلکه انحرافات فکری و التقاطی را با صراحت افشا میکرد. همین شفافیت، صلابت و صداقت در موضعگیریها بود که باعث شد مردم به او اعتماد کامل پیدا کنند و نام امام، به نماد مقاومت، بیداری اسلامی و پرچمدار مبارزه با ظلم در سراسر جهان اسلام تبدیل شود.
تسنیم:به تعبیر شما، امام تنها یک رهبر سیاسی نبود، بلکه یک مکتب تمدنی و فکری پایهگذاری کرد. منظورتان از این مکتب چیست؟
مکتب امام خمینی(ره) فراتر از یک چارچوب سیاسی یا حکمرانی صرف بود. این مکتب بر پایه توحید، کرامت انسان، عدالت اجتماعی، استقلال ملتها و استکبارستیزی استوار شده و توانست الگویی نوین برای حکمرانی اسلامی در دوران مدرن ارائه دهد. در این مکتب، فقه و عرفان، عقلانیت و انقلابیگری، و ایمان و عمل بهصورت متوازن در کنار هم قرار میگیرند؛ بهگونهای که نه به ورطه تحجر میافتد و نه به دام التقاط و انفعال.
این مکتب، تنها نسخهای برای اداره حکومت نیست، بلکه نقشه راهی برای ساخت تمدن اسلامی در دوران معاصر است. از همین رو امام، انقلاب اسلامی را نقطه شروعی برای بیداری جهانی مسلمانان و زمینهسازی برای تمدن نوین اسلامی معرفی میکرد. اگر مکتب امام را بهدرستی بشناسیم، درمییابیم که هر عنصر آن قابلیت تبدیل شدن به نظامهای اجرایی در عرصههای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را دارد.
تسنیم: رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که امام، معیار انقلاب و تجسم اسلام ناب است. چگونه میتوان این اندیشهها را از حالت شعاری به متن زندگی مردم وارد کرد؟
نخستین گام برای وارد کردن اندیشه امام به بطن زندگی مردم، بازشناسی صحیح و دقیق افکار و سلوک عملی ایشان است. متأسفانه گاهی امام بهصورت گزینشی یا سطحی معرفی میشود و همین باعث میشود که مفاهیم بلند مکتب ایشان در حد شعار باقی بماند. باید امام را از لابهلای وصیتنامه سیاسی-الهی، بیانات کلیدی، سلوک شخصی و سبک مدیریتشان استخراج و برای نسل جدید بازخوانی و تبیین کرد.
در مرحله بعد، باید سازوکارهای اجراییکردن این اندیشهها در نظام اداری، آموزشی، رسانهای و حتی سبک زندگی مردم تعریف شود. مثلاً وقتی میگوییم امام طرفدار عدالت بود، باید سازوکار تحقق عدالت در سیاستگذاریها، بودجهریزی، مدیریت منابع و نظارتهای مردمی را تقویت کنیم. یا وقتی میگوییم امام سادهزیست بود، این سادهزیستی باید در رفتار مسئولان نهادینه شود، نه آنکه در کلام گفته شود اما در عمل خلاف آن دیده شود.
در نهایت، خود مردم نقش اصلی را دارند. مردمی که با شناخت عمیق از امام، به آرمانهای او باور پیدا کنند، خودشان بهترین حافظان و مجریان این مکتب خواهند بود. اینجاست که شعار به شعور و سپس به شعور عملی تبدیل میشود. نقش مساجد، حوزهها، دانشگاهها، خانوادهها و رسانهها در این فرآیند تربیتی بسیار کلیدی است و اگر این نهادها با همافزایی حرکت کنند، میتوانیم اندیشه امام را از قاب تاریخ به متن حیات اجتماعی برگردانیم.
تسنیم: برخی معتقدند پیام امام محدود به نسل گذشته بود. شما در بیاناتتان اشاره داشتید که امام متعلق به آینده است. این نگاه چگونه باید تبیین شود؟
محدود کردن پیام امام خمینی(ره) به یک نسل، ظلم بزرگی به حقیقت تاریخی و فکری ایشان است. امام یک مصلح تمدنی بود که با درک عمیق از تحولات جهانی و نیازهای انسان معاصر، راهی را گشود که هنوز در ابتدای آن هستیم. امام با تکیه بر عقلانیت دینی، از اسلام قرائتی ارائه داد که نهتنها پاسخگوی مسائل دوران خود بود، بلکه افقی گشود برای حل بحرانهای آینده بشر در حوزههایی چون عدالت، معنویت، استقلال و هویت.
امام متعلق به آینده است، زیرا افکار و برنامههای ایشان به گونهای طراحی شدهاند که در فرآیند بلوغ انقلاب، زمینهساز تمدن نوین اسلامی باشند. همچنان که رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کردهاند، انقلاب اسلامی سه مرحله دارد: انقلاب، نظامسازی و تمدنسازی. ما هنوز به مرحله نهایی نرسیدهایم و افکار امام در همین مسیر، راهگشای ادامه حرکت انقلاب است. پیام امام، نهفقط متعلق به دهه 60 بلکه برای پاسخ به نیازهای نسل امروز و فردا نیز معتبر و کارآمد است.
تسنیم: در سخنانتان به "تمدن نوین اسلامی" اشاره کردید. منظورتان از تمدنسازی توسط امام خمینی چیست و چه ویژگیهایی برای آن قائل هستید؟
تمدن نوین اسلامی از نظر امام خمینی(ره) یک ساختار منسجم و چندلایه است که در آن، دین اسلام نه به عنوان صرفاً آیینی فردی، بلکه به عنوان یک نظام تمدنیِ جامع وارد عرصه حیات بشر میشود. این تمدن، مبتنی بر معرفت توحیدی، اخلاق اسلامی، عدالت اجتماعی، استقلال سیاسی و رشد علمی است و در آن، انسان در نسبت با خدا، خود، جامعه و طبیعت به توازن میرسد. امام انقلاب را آغاز این مسیر تمدنی میدانست، نه پایان آن.
یکی از ویژگیهای کلیدی تمدنسازی در نگاه امام، آن است که از دل مردم و فرهنگ اسلامی برخاسته و بر پایه معنویت، مردمسالاری دینی و مقاومت در برابر سلطه شکل میگیرد. این تمدن با سرمایهگذاری بر آموزش، خودسازی، نهادسازی، فرهنگسازی و احیای هویت دینی و تاریخی امت اسلامی بهتدریج شکل میگیرد و الگوهایی بومی برای اقتصاد، سیاست، علم و فرهنگ ارائه میدهد که با فطرت انسانی همخوان است.
در این تمدن، معیار پیشرفت صرفاً شاخصهای مادی غربی نیست، بلکه تعالی روح انسان، کرامت اجتماعی، زیستپاک، عدالت توزیعی، و پیوند عقلانیت با معنویت معیار اصلی رشد محسوب میشود. هدف نهایی آن، رساندن انسان به حیات طیبه و آمادهسازی بستر ظهور است. این همان افقی است که امام برای امت اسلامی ترسیم کرد و امروز وظیفه ماست که آن را در سطح حکمرانی، علم، فرهنگ و سبک زندگی محقق کنیم.
تسنیم: با توجه به چالشهایی که امروز در حوزه امید و خودباوری وجود دارد، چه نقشی میتوان برای گفتمان امام در خنثیسازی جنگ ترکیبی دشمن قائل شد؟
گفتمان امام خمینی(ره) ذاتاً گفتمانی امیدآفرین، عزتمحور و برآمده از باور به توانمندیهای ملت است. در شرایطی که دشمن با ابزارهای جنگ ترکیبی ـ اعم از عملیات روانی، تحریف، ناامیدسازی، ترور شخصیتها و تضعیف اعتماد عمومی ـ بهدنبال فلجسازی اراده ملت است، بازگشت به منظومه فکری امام، بهویژه در حوزه ایمان به وعدههای الهی و تکیه بر ظرفیتهای داخلی، راه مقابله با این هجمههاست. امام ملتی را که احساس ضعف میکرد، به ملتی تبدیل کرد که توانست در برابر قدرتهای بزرگ بایستد، و این روحیه همچنان نیاز امروز ماست.
گفتمان امام، مردم را از حالت تماشاگر به کنشگر تبدیل کرد و به آنها جرأت داد تا از منافع ملی و ارزشهای خود دفاع کنند. این پیام اگر درست تبیین و به نسل جوان منتقل شود، میتواند امید را بازسازی کند و مردم را از دایره القای بنبست به دایره اراده برای تغییر ببرد. امروز هر مدرسه، دانشگاه، پایگاه فرهنگی و رسانهای باید سنگر تبیین این گفتمان باشد تا مردم بدانند که راه برونرفت از بحران، نه تسلیم در برابر دشمن، بلکه بازگشت به خط امام است.
تسنیم: سپاه پاسداران بهعنوان نهاد انقلابی، در کنار مأموریتهای امنیتی، مسئولیتهای فرهنگی نیز دارد. چه برنامههایی برای تبیین گفتمان امام در دستور کار دارید؟
سپاه همواره خود را ادامه دهنده راه امام و پاسدار ارزشهای انقلاب اسلامی میداند، نهتنها در بُعد امنیتی و دفاعی، بلکه بهویژه در عرصه فرهنگ و گفتمانسازی. ما معتقدیم اگر اندیشههای امام مهجور بماند، هویت انقلاب نیز کمرنگ میشود. به همین دلیل، تبیین ابعاد شخصیتی، فکری، سیاسی، عبادی و اجتماعی امام خمینی(ره) بهصورت ویژه در برنامههای ما قرار دارد. از طریق برگزاری نشستهای اندیشهورزانه، تولید محتوای چندرسانهای، حمایت از گروههای فرهنگی مردمی و استفاده از ظرفیت رسانههای نوین، در تلاش هستیم تا پیام امام را با زبان روز به نسل جوان منتقل کنیم.
در سطح عملیاتی، برنامهریزی کردهایم که در مدارس، دانشگاهها، پایگاههای بسیج و مراکز فرهنگی، آموزشهای منظمی با محوریت اندیشه امام برگزار شود. همچنین تولید آثار هنری مانند نمایشنامه، مستند، کلیپ و پویانمایی از زندگی و پیام امام در دستور کار قرار دارد تا نسل جدید با این چهره نورانی نه صرفاً بهعنوان یک رهبر تاریخی، بلکه بهعنوان یک الگوی زیسته در دنیای معاصر آشنا شود.
ما همچنین به دنبال شبکهسازی فرهنگی با هدف احیای جریان تبیین هستیم؛ بهگونهای که هر فعال فرهنگی، خود یک مروج گفتمان امام باشد. این مسیر، نیازمند عمقبخشی به فهم عمومی و پیوند بین فکر و عمل است که سپاه در کنار دیگر نهادها آن را با جدیت دنبال میکند.
تسنیم: در صحبتهایتان به استفاده از ابزارهای روز برای انتقال پیام امام به نسل جوان اشاره کردید. چه ابزارهایی مدنظر دارید و چه تجربههایی در این زمینه دارید؟
نسل جوان امروز بیش از هر زمان دیگری با ابزارهای نوین ارتباطی خو گرفته است و اگر ما نتوانیم با زبان این نسل سخن بگوییم، حتی پیامهای بلند و اصیل نیز بیاثر خواهند بود. بنابراین استفاده از فضای مجازی، شبکههای اجتماعی، پلتفرمهای صوتی و تصویری، موشنگرافیها، پادکستها، انیمیشنها و حتی بازیهای موبایلی در دستور کار ما قرار گرفته است. ما باور داریم که محتوای غنی اگر با قالبهای جذاب ترکیب نشود، نمیتواند در ذهن مخاطب ماندگار شود.
در تجربههای اخیر، گروههای جوان و خلاق در یزد تولیداتی در قالب ویدیوهای کوتاه، موشنگرافیهای هدفمند، نماهنگها و طرحهای گرافیکی انجام دادهاند که بازخوردهای خوبی از مخاطبان دریافت کردهاند. حتی برخی از این آثار در سطح ملی مورد توجه قرار گرفتهاند. تلاش کردهایم تا در قالب "تبیین نرم"، مفاهیم بنیادین اندیشه امام را در بستر جذاب و روزآمد ارائه دهیم؛ موضوعاتی همچون استقلال، نفی استکبار، کرامت انسان، مردمسالاری دینی و عزت ملی. این مسیر را با قدرت ادامه خواهیم داد.
تسنیم: مراسمهای چهاردهم خرداد امسال در استان یزد چگونه برگزار خواهد شد و سپاه الغدیر چه نقشی در آن دارد؟
امسال نیز همزمان با سراسر کشور، مراسم گرامیداشت سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره) در استان یزد با محوریت مردمی برگزار خواهد شد. رویکرد ما در برگزاری این مراسم، مشارکت دادن اقشار مختلف مردم، نخبگان فرهنگی، طلاب، دانشآموزان، بسیجیان و خانوادههای شهداست تا ابعاد شخصیتی امام را با حضور خود زنده نگه دارند. در سطح مرکز استان و شهرستانها، برنامههایی نظیر محافل خاطرهگویی، سخنرانیهای تبیینی، نشستهای اندیشهورزانه و پخش مستندهای ویژه در نظر گرفته شده است.
سپاه الغدیر بهعنوان نهاد پشتیبان و تسهیلگر فرهنگی، نقش فعالی در هماهنگی، پشتیبانی و اجرای این برنامهها دارد. برنامهریزی ما بر این بوده که صرفاً به اجرای آیینهای تشریفاتی بسنده نکنیم، بلکه با رویکرد تربیتی، نسل جوان را مخاطب اصلی قرار دهیم. بخشی از فعالیتها نیز به تولید محتوا در فضای مجازی اختصاص دارد که با هشتگهای محوری، پیامهای امام را به فضای رسانهای تزریق کنیم. همچنین اعزام کاروانهای فرهنگی و بسیجی به مرقد امام در تهران از دیگر برنامههایی است که با مشارکت سپاه اجرایی میشود.
تسنیم: برخی کارشناسان معتقدند امام با احیای گفتمان “امت واحده” خط بطلانی بر اسلام آمریکایی کشید. نظر شما در این باره چیست؟
امام خمینی(ره) بهدرستی دریافته بود که یکی از ابزارهای اصلی استعمار و استکبار برای تضعیف اسلام، ایجاد تفرقه و پراکندگی میان مسلمانان است. ایشان با نگاهی جامع و عمیق، مفهوم امت اسلامی را بار دیگر احیا کرد و این پیام را به جهان اسلام منتقل نمود که همه مسلمانان فارغ از ملیت، زبان و قومیت، در برابر ظلم و استکبار باید یکپارچه و متحد باشند. گفتمان “امت واحده” امام توانست هویت واقعی اسلام را که فراگیر و جهانی است برجسته کند و برخلاف آنچه اسلام آمریکایی بهعنوان نسخهای دستساز و محدود ارائه میکرد، اسلام را بهعنوان مکتبی مستقل، انقلابی و مردمی معرفی نماید.
این اتحاد معنوی و سیاسی که امام پایهگذاری کرد، هنوز هم بهعنوان یک راهبرد حیاتی برای مقابله با پروژههای تفرقهافکن استکباری مطرح است. امام نشان داد که وحدت مسلمانان نه تنها یک ضرورت دینی، بلکه راهی است برای حفظ استقلال، کرامت و حاکمیت واقعی امت اسلامی. بنابراین، این گفتمان نه فقط یک شعار، بلکه منشوری برای مقابله با نفوذ و تحمیل فرهنگ و سیاستهای غربی در کشورهای مسلمان است.
تسنیم: رهبر انقلاب میفرمایند عقبنشینی از آرمانهای امام، به معنای اسلامزدایی است. این هشدار چه ابعادی دارد و چگونه باید نسبت به آن هوشیار بود؟
این هشدار حضرت آیتالله خامنهای نشاندهنده حساسیت بینظیر نسبت به حفظ هویت و اصالت انقلاب اسلامی است. عقبنشینی از آرمانهای امام یعنی کنار گذاشتن اصول و مبانی محوری اسلام ناب؛ اصولی همچون عدالت اجتماعی، مبارزه با ظلم، استقلال ملی، نفی استکبار و مردمسالاری دینی. وقتی این آرمانها به فراموشی سپرده شود، در واقع کل نظام ارزشی و اعتقادی که انقلاب بر پایه آن شکل گرفته، به خطر میافتد و این همان معنای اسلامزدایی است؛ یعنی کاسته شدن از حضور و نقش اسلام در سیاست، فرهنگ و اجتماع.
برای هوشیاری نسبت به این موضوع، باید مراقب باشیم که تحریفها، سادهسازیها یا انحرافات فرهنگی و سیاسی بهتدریج جایگزین گفتمان اصیل انقلاب نشود. آموزش صحیح، تبیین مستمر و تعامل فرهنگی و سیاسی با نسل جوان از مهمترین راهکارهای حفظ این آرمانهاست. باید فهم عمیق از اهداف و مسیر امام در جامعه نهادینه شود تا هرگونه انحراف و تضعیف روحیه انقلابی بهموقع شناسایی و اصلاح گردد.
تسنیم: در پایان، اگر بخواهید پیام شما به نسل جوان درباره شناخت و ادامه راه امام خمینی(ره) خلاصه شود، آن پیام چیست؟
پیام من به جوانان این است که راه امام خمینی(ره) نه یک مسیر صرفاً سیاسی، بلکه یک سبک زندگی و اندیشه است که بر پایه ایمان، عدالت، استقلال و مسئولیتپذیری شکل گرفته است. شناخت عمیق از افکار و رفتار امام یعنی فهم اینکه چگونه میتوان در هر شرایطی پایبند به ارزشها بود و برای پیشرفت و تعالی جامعه تلاش کرد. امام به ما آموخت که هرکس باید در جایگاه خود، با تکیه بر آموزههای اسلام ناب، نقش خود را بهخوبی ایفا کند و از خمودگی و ناامیدی فاصله بگیرد.
ادامه راه امام یعنی حفظ روحیه انقلابی و تحولخواهی در عین پایبندی به اصول؛ یعنی مسئولیتپذیری در قبال مشکلات کشور و جامعه و تلاش برای رفع آنها با همت، دانش و اخلاق. جوانان باید بدانند که آینده این کشور و تحقق آرمانهای انقلاب در دستان آنهاست و با ایمان به مسیر امام میتوانند به قلههای پیشرفت و عزت دست یابند.
راه امام، الگویی زنده برای ساخت تمدن نوین اسلامی
به گزارش خبرنگار تسنیم از یزد، در این گفتوگو، زارع کمالی تصویری جامع و عمیق از شخصیت و اندیشههای امام خمینی(ره) ارائه داد که فراتر از یک رهبر سیاسی، ایشان را بنیانگذار مکتبی تمدنی و فکری خواند. ایشان تأکید کرد که گفتمان امام، الگویی برای وحدت امت اسلامی و مقابله با نفوذ استکبار است و همچنان برای نسلهای امروز و فردا الهامبخش است. اهمیت حفظ و انتقال این اندیشهها به نسل جوان نیز بهعنوان یکی از اصلیترین راهکارهای مقابله با چالشهای فرهنگی و سیاسی امروز مطرح شد.
زارع کمالی در تحلیل خود بر ضرورت هوشیاری نسبت به عقبنشینی از آرمانهای امام تأکید کرد و این عقبنشینی را معادل با اسلامزدایی دانست. او معتقد است که حفظ روحیه انقلابی و پایبندی به اصول عدالت، استقلال و مقاومت از جمله مهمترین وظایف نسل کنونی است. همچنین نقش نهادها و برنامههای فرهنگی در تبیین صحیح گفتمان امام برای جلوگیری از تحریف و انحرافات احتمالی برجسته شد.
در پایان، پیام اصلی به نسل جوان این بود که راه امام خمینی(ره) تنها یک مسیر سیاسی نیست بلکه یک سبک زندگی است که بر ایمان، مسئولیتپذیری و تلاش مستمر برای پیشرفت جامعه مبتنی است. نسل جدید باید با شناخت عمیق از آرمانها و مکتب امام، با روحیه انقلابی و امید به آینده، مسئولیت خود را در حفظ و توسعه انقلاب اسلامی بهخوبی ایفا کند و نقشآفرین واقعی در مسیر تعالی ایران اسلامی باشد.
انتهای پیام/781