قرق‌شکنی در مراتع بندپی شرقی/ آیینی دیرینه در دل طبیعت
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بابل، در دل کوهستان‌های سرسبز مازندران، جایی که مه با نغمه‌های چوپانی درهم می‌آمیزد و صدای زنگ دام‌ها با تپش طبیعت هم‌آوا می‌شود، سنتی دیرینه هر ساله جان تازه می‌گیرد؛ سنتی که نه‌تنها نشانی از پیوند عمیق انسان و طبیعت است، بلکه راز ماندگاری مردمانی است که قرن‌ها در سایه مرتع و دام، زندگی را معنا کرده‌اند. آیین «قرق‌شکنی» در بندپی شرقی بابل، یکی از مهم‌ترین جلوه‌های این فرهنگ کهن است؛ رسمی که در دل خود دانش بومی مدیریت منابع، همبستگی اجتماعی، شکرگزاری و حفظ طبیعت را توأمان دارد. این آیین کهن، نمادی است از درک عمیق جامعه عشایری از نظم طبیعت و تعادل زیستی؛ سنتی زنده که با حضور دامداران، مسئولان و مردمان محلی، همچنان پرشکوه برگزار می‌شود تا نشان دهد فرهنگ، اگر با طبیعت همدل باشد، نه‌تنها فراموش نمی‌شود، بلکه می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر را نیز رقم بزند.
هر ساله با آغاز فصل گرما و رشد کافی پوشش گیاهی در مراتع ییلاقی، دامداران بخش بندپی شرقی بابل آیین سنتی «قرق‌شکنی» را برگزار می‌کنند؛ آیینی که از دیرباز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سنت‌های عشایری منطقه مازندران شناخته می‌شود و نقشی حیاتی در مدیریت مراتع و تأمین امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند.
در این مراسم که با حضور گسترده دامداران، مسئولان محلی و علاقه‌مندان به فرهنگ بومی برگزار می‌شود، بازگشایی مراتع پس از ماه‌ها قرق، امکان چرای دام‌ها را فراهم کرده و به حفظ تعادل اکوسیستم مراتع کمک می‌کند. این رویداد فرهنگی با آیین‌های سنتی همراه است؛ از جمله پخت غذاهای محلی، کشتی لوچو و بازی‌های بومی که با هدف پاسداشت فرهنگ منطقه اجرا می‌شوند.
بندپی شرقی یکی از مهم‌ترین مناطق ییلاق‌نشین استان مازندران و شهرستان بابل است که آیین قرق‌شکنی هر ساله در اواخر خردادماه و با آغاز فصل گرما و کوچ دامداران به مراتع، با شکوه خاصی برگزار می‌شود.
در مناطق ییلاقی، یکی از اصول اساسی، حفظ تعادل میان زمین به‌عنوان مرتع و دام به‌عنوان مصرف‌کننده این منابع طبیعی است. این تعادل ضروری است تا نه مرتع از بین برود و دچار فرسایش و خشکی شود، و نه دام با کمبود تغذیه مواجه شود. از این‌رو، در پایان تابستان و اواسط فصل پاییز، به‌منظور جلوگیری از تخریب مراتع، ورود دام‌ها به مراتع ممنوع می‌شود که به این اقدام سنتی «قرق» گفته می‌شود.
با آغاز فصل بهار و رشد مجدد گیاهان در جنگل‌ها و مراتع بالادست، مراسم «قرق‌شکنی» برگزار شده و مراتع ییلاقی دوباره بر روی دام‌ها گشوده می‌شود. این آیین در بندپی شرقی بابل همراه با سنت‌هایی نظیر پخت غذاهای بومی و محلی مانند «بِشت‌زیک»، «بودانه»، «کُماج»، «آش دوغ» و غذاهای دیگر به شکرانه نعمت الهی اجرا می‌شود.
درخواست توجه بیشتر به عشایر؛ ستون‌های امنیت غذایی
در جریان این مراسم، شعبانی حاجی رئیس اداره عشایر مازندران در جلسه شورای عشایری شهرستان بابل با تأکید بر نقش عشایر در تولید غذا و امنیت غذایی کشور، خواستار توجه بیشتر نهادهای اجرایی به این قشر زحمت‌کش شد. وی با تقدیر از حمایت‌های فرمانداری بابل، اظهار کرد: فرماندار بابل از جمله حامیان ویژه جامعه عشایری است.
شعبانی همچنین با اشاره به ثبت ملی آیین «قرق‌شکنی» و مراحل نهایی ثبت معنوی آن، بر اهمیت حفظ و ترویج آیین‌های بومی عشایری تأکید کرد و افزود: «قرق‌شکنی» و «دعوتین» از مهم‌ترین مراسم‌های اصیل بومی منطقه هستند که باید به‌درستی مستندسازی و ترویج شوند.
وی تأمین امنیت در ایام کوچ، راه‌اندازی خانه‌های بهداشت سیار، و شناسنامه‌دار کردن ورزش‌های بومی و محلی را از اولویت‌های اداره عشایر مازندران در خدمت‌رسانی به عشایر عنوان کرد.
حمایت فرمانداری بابل از جامعه عشایری
در ادامه این نشست، سید مصطفی میرتبار فرماندار بابل نیز آیین «قرق‌شکنی» را نیازی واقعی برای ساماندهی چرای دام و میراثی زنده در حوزه مدیریت منابع طبیعی دانست. وی با تأکید بر نقش اساسی این مراسم در حفظ نظم چرا و تعادل محیطی، خواستار نظارت جدی بخشداری‌ها بر وضعیت راه‌های عشایری شد.
میرتبار از تأمین سوخت مورد نیاز عشایر با همکاری شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی خبر داد و از تخصیص یک کانکس برای راه‌اندازی خانه بهداشت در مناطق عشایری با مشارکت خیرین و پیگیری بخشداری‌ها خبر داد.
فرماندار بابل با اشاره به نقش مهم عشایر در تولید غذا و امنیت غذایی کشور، رویکرد حمایتی فرمانداری از این جامعه را مورد تأکید قرار داد.
آیین قرق‌شکنی؛ سنتی برای امروز و آینده
به گزارش تسنیم، آیین «قرق‌شکنی» نه‌تنها یک سنت دیرینه بلکه رویدادی تأثیرگذار در حفظ منابع طبیعی و تأمین معیشت دامداران عشایری است. ادامه حمایت‌های دولتی، مستندسازی و ثبت معنوی این مراسم می‌تواند گامی مهم در حفظ فرهنگ بومی و تقویت جایگاه عشایر در امنیت غذایی کشور باشد.
انتهای پیام/
