شریک اول اقتصادی اسرائیل کدام کشور است؟

به گزارش تابناک، داده‌های منتشرشده نشان می‌دهد که چین با صادرات ۱۹.۰۰۷ میلیارد دلار، بزرگ‌ترین شریک تجاری اسرائیل در سال ۲۰۲۴ بوده است. پس از چین، ایالات متحده با ۹.۴۴۳ میلیارد دلار و آلمان با ۵.۶۲۲ میلیارد دلار در جایگاه‌های دوم و سوم قرار دارند. این سه کشور به تنهایی بیش از یک‌سوم کل واردات اسرائیل را تأمین کرده‌اند. فهرست ۱۵ کشور برتر صادرکننده به اسرائیل به شرح زیر است:
چین: ۱۹,۰۰۷.۹۶۲ میلیون دلار
ایالات متحده: ۹,۴۴۳.۶۲۴ میلیون دلار
آلمان: ۵,۶۲۲.۸۸۸ میلیون دلار
ایتالیا: ۳,۶۲۷.۵۴۵ میلیون دلار
ترکیه: ۲,۸۶۸.۱۰۹ میلیون دلار
روسیه: ۲,۳۷۰.۵۶۵ میلیون دلار
فرانسه: ۲,۲۰۵.۸۷۷ میلیون دلار
کره جنوبی: ۲,۱۵۰.۱۸۸ میلیون دلار
هند: ۲,۰۷۷.۱۱۰ میلیون دلار
اسپانیا: ۲,۰۷۴.۴۵۳ میلیون دلار
بریتانیا: ۱,۹۶۷.۰۶۰ میلیون دلار
ژاپن: ۱,۹۴۲.۲۵۳ میلیون دلار
هلند: ۱,۵۳۲.۰۱۰ میلیون دلار
ویتنام: ۱,۴۵۴.۹۷۹ میلیون دلار
سوئیس: ۱,۳۵۵.۷۰۰ میلیون دلار
تحلیل نقش چین: غول اقتصادی در تجارت با اسرائیل

چین با فاصله‌ای چشمگیر نسبت به دیگر کشورها، بزرگ‌ترین صادرکننده به اسرائیل در سال ۲۰۲۴ بوده است. این حجم از تجارت نشان‌دهنده وابستگی قابل توجه اسرائیل به محصولات چینی است. با توجه به تنوع تولیدات چین، می‌توان حدس زد که کالا‌های وارداتی اسرائیل از این کشور شامل محصولات الکترونیکی، قطعات صنعتی، ماشین‌آلات و کالا‌های مصرفی روزمره است. برای مثال، اسرائیل به عنوان یکی از مراکز فناوری پیشرفته جهان، نیاز زیادی به قطعاتی مانند نیمه‌هادی‌ها (semiconductors) و مدار‌های مجتمع دارد که چین یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آنهاست. همچنین، کالا‌های مصرفی ارزان‌قیمت مانند پوشاک، اسباب‌بازی و لوازم خانگی نیز بخش مهمی از این تجارت را تشکیل می‌دهند.

با این حال، روابط تجاری چین و اسرائیل در سال‌های اخیر فراز و نشیب‌هایی داشته است. بر اساس داده‌های موجود، در سال ۲۰۲۳ حجم تجارت بین این دو کشور کاهش یافته بود و به ۱۴.۵ میلیارد دلار (بدون احتساب الماس) رسیده بود که نسبت به ۱۷.۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ کاهش ۱۷ درصدی را نشان می‌داد. اما به نظر می‌رسد در سال ۲۰۲۴ این روند معکوس شده و چین بار دیگر جایگاه خود را به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده به اسرائیل تثبیت کرده است.

ایالات متحده با ۹.۴۴۳ میلیارد دلار، دومین صادرکننده بزرگ به اسرائیل است. این کشور به طور سنتی یکی از نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در زمینه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی بوده است. بخش قابل توجهی از صادرات ایالات متحده به اسرائیل شامل تجهیزات با فناوری پیشرفته، مانند سیستم‌های مخابراتی، نرم‌افزار‌ها و محصولات شیمیایی است. به عنوان مثال، اسرائیل مقدار زیادی الماس خام از ایالات متحده وارد می‌کند که پس از فرآوری و تراش در اسرائیل، به بازار‌های جهانی صادر می‌شود. علاوه بر این، ایالات متحده یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان تسلیحات نظامی اسرائیل است، هرچند این داده‌ها ممکن است در آمار کلی تجارت کالا لحاظ نشده باشند.

آلمان با ۵.۶۲۲ میلیارد دلار، جایگاه سوم را در این فهرست به خود اختصاص داده است. این کشور به دلیل تولیدات صنعتی باکیفیت و پیشرفته، نقش مهمی در تأمین نیاز‌های اسرائیل دارد. ماشین‌آلات صنعتی، خودرو‌ها و تجهیزات الکتریکی از جمله کالا‌های صادراتی آلمان به اسرائیل هستند. برای نمونه، شرکت‌های آلمانی مانند زیمنس (Siemens) و فولکس‌واگن (Volkswagen) در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در اسرائیل انجام داده‌اند. به عنوان مثال، فولکس‌واگن در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که ۲۳۱ میلیون دلار در یک کارخانه تولید منیزیم در اسرائیل سرمایه‌گذاری خواهد کرد، که نشان‌دهنده عمق روابط اقتصادی بین دو کشور است.

نقش دیگر کشورها: از ترکیه تا ویتنام
ترکیه با ۲.۸۶۸ میلیارد دلار، علی‌رغم تنش‌های سیاسی میان دو کشور، همچنان یکی از صادرکنندگان مهم به اسرائیل است. این موضوع نشان می‌دهد که روابط اقتصادی گاهی از مسائل سیاسی مستقل عمل می‌کنند. ترکیه احتمالاً محصولاتی مانند مواد غذایی، محصولات کشاورزی (مانند میوه و سبزیجات) و منسوجات را به اسرائیل صادر می‌کند.

روسیه با ۲.۳۷۰ میلیارد دلار، به احتمال زیاد سوخت‌های فسیلی، مواد خام و محصولات شیمیایی را به اسرائیل صادر می‌کند. با توجه به منابع غنی انرژی روسیه، این کشور می‌تواند نقش مهمی در تأمین نیاز‌های انرژی اسرائیل داشته باشد.

هند و ویتنام به ترتیب با ۲.۰۷۷ و ۱.۴۵۴ میلیارد دلار، به دلیل هزینه‌های پایین تولید و تنوع محصولات، در این فهرست حضور دارند. برای مثال، هند ممکن است محصولات دارویی و نرم‌افزاری به اسرائیل صادر کند، در حالی که ویتنام احتمالاً پوشاک، کفش و محصولات الکترونیکی ساده را تأمین می‌کند.

سهم پنهان تسلیحات چینی در اسرائیل

نمی‌توان نقش برخی کشور‌ها در تأمین تسلیحات اسرائیل را نادیده گرفت. برای مثال، ایالات متحده به طور تاریخی بزرگ‌ترین تأمین‌کننده تسلیحات اسرائیل بوده است، از جمله هواپیما‌های جنگی اف-۳۵ و موشک‌های دفاعی. آلمان نیز در سال‌های اخیر صادرات تسلیحاتی به اسرائیل را افزایش داده است؛ به طوری که در سال ۲۰۲۳، آلمان ۳۲۶.۵ میلیون یورو (۳۶۱ میلیون دلار) تجهیزات نظامی به اسرائیل صادر کرد که بخش عمده آن پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بود. اما در مورد چین، بعید است که این حجم از تجارت (۱۹ میلیارد دلار) شامل تسلیحات باشد، زیرا چین به طور سنتی در این زمینه با اسرائیل همکاری مستقیمی ندارد و ظاهرا بر اساس آمار و اطلاعات درز داده شده، بیشتر بر کالا‌های صنعتی و مصرفی تمرکز دارد.

تحلیل سیاسی و اقتصادی: چرا این داده‌ها مهم هستند؟
تجارت اسرائیل با کشور‌های مختلف، نه تنها از منظر اقتصادی، بلکه از منظر سیاسی نیز اهمیت دارد. وابستگی اسرائیل به شرکایی مانند چین، ایالات متحده و آلمان، می‌تواند بر سیاست خارجی این کشور تأثیر بگذارد. برای مثال، روابط نزدیک با ایالات متحده، به اسرائیل امکان دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و حمایت سیاسی در مجامع بین‌المللی را می‌دهد. از سوی دیگر، تجارت با چین، علی‌رغم فشار‌های ایالات متحده برای محدود کردن روابط اسرائیل با پکن، نشان‌دهنده اولویت‌های اقتصادی اسرائیل است.

همچنین، حضور کشور‌هایی مانند ترکیه و هند در این فهرست، نشان‌دهنده پیچیدگی روابط اقتصادی در منطقه است. ترکیه، علی‌رغم مواضع ضداسرائیلی در سیاست خارجی، به تجارت با این کشور ادامه می‌دهد، که این موضوع می‌تواند علاوه بر داشتن استانداردهای دوگانه ترکیه به عنوان اهرمی برای مذاکرات سیاسی در آینده مورد استفاده قرار گیرد.

داده‌های تجارت جهانی در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که اسرائیل به شدت به شرکای تجاری بین‌المللی خود وابسته است. چین، ایالات متحده و آلمان به عنوان سه صادرکننده برتر، نقش کلیدی در تأمین نیاز‌های این کشور دارند. با این حال، ابهام در نوع کالا‌های صادراتی و ادعا‌های مطرح‌شده درباره فروش سلاح و مهمات، نیازمند شفافیت بیشتری است. برای تحلیل دقیق‌تر، پیشنهاد می‌شود داده‌های تفکیک‌شده‌تر از منابع رسمی مورد بررسی قرار گیرد.

سابقه روابط اسرائیل و چین

روابط اقتصادی چین و اسرائیل از اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز شد. در سال ۱۹۹۲، زمانی که روابط دیپلماتیک رسمی میان دو کشور برقرار شد، حجم تجارت دوجانبه تنها ۵۰ میلیون دلار بود. اما این رقم به سرعت افزایش یافت و در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۱۰ میلیارد دلار رسید.

بر اساس داده‌های موجود، این روند صعودی ادامه یافت و در سال ۲۰۲۲، حجم تجارت دوجانبه (بدون احتساب الماس) به ۱۷.۶ میلیارد دلار رسید، هرچند در سال ۲۰۲۳ با کاهش ۱۸ درصدی به ۱۴.۵ میلیارد دلار کاهش یافت. با این حال، در سال ۲۰۲۴، چین با صادرات ۱۹.۰۰۷ میلیارد دلار به اسرائیل، بار دیگر جایگاه خود را به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده به این کشور تثبیت کرد.
نوع کالا‌ها و زمینه‌های همکاری اقتصادی
صادرات چین به اسرائیل: چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کالا‌های مصرفی و صنعتی در جهان، محصولات متنوعی به اسرائیل صادر می‌کند. این محصولات شامل قطعات الکترونیکی (مانند نیمه‌هادی‌ها و مدار‌های مجتمع)، ماشین‌آلات صنعتی، محصولات مصرفی (مانند پوشاک و لوازم خانگی) و تجهیزات مخابراتی است. اسرائیل، به عنوان یک مرکز فناوری پیشرفته، به شدت به این قطعات برای توسعه صنایع خود وابسته است.

اسرائیل نیز در مقابل، فناوری‌های پیشرفته، محصولات کشاورزی و تجهیزات پزشکی به چین صادر می‌کند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۸، اسرائیل ۴.۷۷ میلیارد دلار کالا به چین صادر کرد که بخش عمده آن شامل فناوری‌های کشاورزی (مانند سیستم‌های آبیاری قطره‌ای) و نرم‌افزار‌های امنیتی بود.

سرمایه‌گذاری‌ها: چین در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در اسرائیل انجام داده است. به عنوان نمونه، شرکت‌های چینی در پروژه‌های زیرساختی مانند بندر حیفا و خطوط متروی تل‌آویو مشارکت داشته‌اند. این سرمایه‌گذاری‌ها، اگرچه از نظر اقتصادی سودآور هستند، اما نگرانی‌هایی را در میان متحدان اسرائیل، به‌ویژه ایالات متحده، ایجاد کرده است.

با وجود رشد تجارت، روابط اقتصادی میان چین و اسرائیل با چالش‌هایی مواجه است:
ایالات متحده، به عنوان متحد اصلی اسرائیل، از گسترش روابط اقتصادی این کشور با چین نگران است. در سال ۲۰۲۰، ایالات متحده به اسرائیل هشدار داد که همکاری با شرکت‌های چینی مانند هوآوی در حوزه فناوری ۵G می‌تواند به روابط امنیتی دوجانبه آسیب بزند.
بر اساس گزارش INSS، کاهش ۱۸ درصدی تجارت در سال ۲۰۲۳ ناشی از عوامل متعددی بود، از جمله نااطمینانی اقتصادی و سیاسی در اسرائیل، کاهش کلی واردات اسرائیل و افت صادرات چین به کشور‌های غربی.

اسرائیل یکی از اولین کشور‌های خاورمیانه بود که در سال ۱۹۵۰ دولت کمونیستی چین را به رسمیت شناخت. با این حال، روابط دیپلماتیک رسمی تا سال ۱۹۹۲ برقرار نشد. پیش از آن، در دهه ۱۹۸۰، اسرائیل کنسولگری خود را در هنگ‌کنگ (که در آن زمان تحت اداره بریتانیا بود) بازگشایی کرد و از این طریق ارتباطات غیررسمی با چین را آغاز کرد. در سال ۱۹۸۷، شیمون پرز، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، شرکت دولتی Copeco Ltd را برای تقویت روابط تجاری با چین تأسیس کرد که تا زمان برقراری روابط رسمی در سال ۱۹۹۲ فعالیت داشت.

با وجود روابط اقتصادی رو به رشد، چین و اسرائیل در بسیاری از مسائل سیاسی با یکدیگر اختلاف دارند؛ چین به طور سنتی از آرمان فلسطین حمایت کرده و خواستار تشکیل کشور مستقل فلسطینی شده است. این کشور همچنین با شهرک‌سازی‌های اسرائیل در کرانه باختری و محاصره غزه مخالف است. به عنوان مثال، پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳، چین خواستار آتش‌بس فوری در غزه شد و از اقدامات نظامی اسرائیل انتقاد کرد.
در سال ۲۰۲۴، وزیر امور خارجه چین، وانگ یی، پس از حمله ایران به اسرائیل اعلام کرد که "ایران می‌تواند اوضاع را به خوبی مدیریت کند"، اظهارنظری که نشان‌دهنده حمایت ضمنی چین از ایران بود. این موضوع باعث ایجاد تنش در روابط چین و اسرائیل شده است.

چین به دنبال ایفای نقش بزرگ‌تری در خاورمیانه است و سعی دارد خود را به عنوان جایگزینی برای ایالات متحده معرفی کند. این کشور در سال‌های اخیر روابط خود را با کشور‌های عربی، به‌ویژه عربستان سعودی و دیگر کشور‌های حاشیه خلیج فارس، تقویت کرده است. در عین حال، چین نمی‌خواهد روابط اقتصادی خود با اسرائیل را به طور کامل به خطر بیندازد. این تعادل سیاسی شکننده، یکی از ویژگی‌های اصلی روابط دوجانبه است.

اسرائیل به دلیل فناوری‌های پیشرفته خود، به‌ویژه در حوزه‌های سایبری، هوش مصنوعی و کشاورزی، برای چین جذاب است. به عنوان مثال، شرکت‌های اسرائیلی مانند Mobileye (که در زمینه فناوری خودرو‌های خودران فعالیت می‌کند) با شرکت‌های چینی همکاری دارند.

در دهه ۱۹۹۰، اسرائیل مقادیری تسلیحات به چین فروخت، اما این همکاری تحت فشار ایالات متحده متوقف شد. در سال ۲۰۰۰، ایالات متحده اسرائیل را از فروش رادار‌های هوابرد فالکون به چین منع کرد، زیرا این اقدام می‌توانست توازن نظامی در منطقه را به نفع چین تغییر دهد. از آن زمان، همکاری‌های نظامی مستقیم میان دو کشور به حداقل رسیده است.

گسترش روابط چین و اسرائیل در حوزه فناوری، نگرانی‌های امنیتی را برای ایالات متحده ایجاد کرده است. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۸، زمانی که یک شرکت چینی مدیریت بندر حیفا را بر عهده گرفت، ایالات متحده هشدار داد که این اقدام می‌تواند به حضور ناوگان دریایی آمریکا در منطقه آسیب بزند.
برخی تحلیل‌گران معتقدند که چین ممکن است از روابط اقتصادی خود با اسرائیل برای دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و اطلاعات حساس استفاده کند. این نگرانی‌ها باعث شده است که اسرائیل در سال‌های اخیر مکانیزم‌های نظارتی سخت‌گیرانه‌تری برای همکاری با شرکت‌های چینی اعمال کند.

چین در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا نفوذ خود را در خاورمیانه افزایش دهد. چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، منافع اقتصادی زیادی در منطقه دارد. روابط استراتژیک چین با ایران، عربستان سعودی و دیگر کشور‌های عربی، بخشی از این سیاست است. اسرائیل نیز به دلیل موقعیت استراتژیک خود در منطقه، برای چین اهمیت دارد. با این حال، چین باید میان حمایت از ایران (به عنوان بخشی از "محور مقاومت" علیه غرب) و حفظ روابط اقتصادی با اسرائیل تعادل برقرار کند.

هر دو کشور از روابط اقتصادی سود می‌برند. اسرائیل به کالا‌های ارزان‌قیمت و فناوری‌های چینی نیاز دارد، در حالی که چین از فناوری‌های پیشرفته اسرائیل بهره می‌برد. چین به دنبال رقابت با ایالات متحده در خاورمیانه است و این موضوع می‌تواند روابطش با اسرائیل را تحت تأثیر قرار دهد.

روابط اسرائیل و چین ترکیبی پیچیده از همکاری اقتصادی، اختلافات سیاسی و ملاحظات استراتژیک است. در حالی که تجارت دوجانبه در سال ۲۰۲۴ به اوج خود رسیده و چین بزرگ‌ترین صادرکننده به اسرائیل بوده است، اما اختلافات سیاسی، به‌ویژه در مورد مسئله فلسطین و روابط چین با ایران، سایه‌ای بر این همکاری انداخته است.