به گزارش رکنا، غذای ایمن به خوراکی‌هایی اطلاق می‌شود که از نظر میکروبی، شیمیایی و فیزیکی سالم بوده و مصرف آن‌ها برای انسان خطرناک نیست و بیماری‌زا نیست.
غذا یکی از اصلی‌ترین نیازهای انسان برای حفظ سلامت و ادامه زندگی است، اما همین عنصر حیاتی در صورت آلوده یا ناایمن بودن می‌تواند به مشکلات جدی و بیماری‌های مرگبار منجر شود. عوامل آسیب‌زا نظیر باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و مواد شیمیایی مضری که ممکن است به غذا اضافه شوند، تهدیدی جدی برای ایمنی خوراکی‌ها محسوب می‌شوند.
بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود ۶۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل مصرف غذای آلوده دچار بیماری می‌شوند و حدود ۴۲۰ هزار نفر نیز جان خود را از دست می‌دهند. این آمار نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده عصری ایمنی غذا و تلاش جهانی برای پیشگیری از بروز این مشکلات است.
چرا غذا ممکن است بیماری‌زا شود؟
در هفدهم خرداد ماه که با روز جهانی ایمنی غذا مصادف است، هدف اصلی توجه به نقش حیاتی غذای سالم در حفظ سلامت افراد و جلوگیری از بیماری‌ها است. غذاهای آلوده یا ناایمن، غذاهایی هستند که محتوی عوامل بیماری‌زا، مواد مضر شیمیایی، سموم و همچنین باکتری، ویروس و قارچ هستند که می‌توانند در مراحل مختلفی وارد غذا شوند.
از جمله عوامل کلیدی که غذا را ناایمن می‌کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آلودگی میکروبی: این نوع آلودگی، بیشترین دلیل مسمومیت غذایی است. وجود باکتری‌هایی مانند سالمونلا، در غذا می‌تواند به مشکلات جدی مثل اسهال، تب یا حتی مرگ منجر شود. جدای از این، نگهداری غذا به مدت طولانی بیرون یخچال منجر به رشد سریع میکروب‌ها می‌شود. غذاهایی مانند برنج، مرغ، گوشت و ماکارونی از جمله خوراکی‌هایی هستند که بهتر است بعد از پخت بیش از ۲ ساعت بیرون از یخچال باقی نمانند.
باقی‌مانده سموم و مواد شیمیایی : مصرف آفت‌کش‌ها، هورمون‌ها و ترکیبات شیمیایی در تولید مواد غذایی ممکن است باقی‌ماندن این مواد خطرناک در محصولات را به دنبال داشته باشد.
آلودگی فلزات سنگین: فلزاتی نظیر سرب و جیوه با ورود به چرخه غذایی اثرات مخربی بر سلامت انسان دارند.
سموم قارچی: قارچ‌های کپکی نظیر آفلاتوکسین‌ها در محصولات فاسد ممکن است موجب سرطان شوند.
نگهداری و مصرف اشتباه: نگهداری مواد غذایی در دماهای نامناسب یا مصرف غذاهای نیم‌پز یا استفاده از روغن‌های بارها گرم‌شده نیز عامل خطرزا برای سلامت هستند.
بیماری‌هایی که از غذاهای آلوده ناشی می‌شوند
بیش از ۲۵۰ نوع بیماری از طریق غذا منتقل می‌شود. این بیماری‌ها شامل اسهال، استفراغ، دل درد‌های شدید، و همچنین بیماری‌های خطرناک‌تر نظیر هپاتیت نوع A یا حتی سرطان کبد هستند. گروه‌های آسیب‌پذیری مانند کودکان، سالمندان، زنان باردار و افرادی با سیستم ایمنی ناقص بیشتر در معرض خطر هستند.
نکات کاربردی برای انتخاب و مصرف غذای ایمن
زهرا امیراولاد، کارشناس تغذیه، در گفت‌وگو با همشهری آنلاین، نکاتی مهم برای داشتن غذای سالم عنوان کرده است:
خرید از مکان‌های معتبر: از خرید خوراکی‌ها از مراکز غیرایمن و دستفروش‌ها خودداری کنید و برچسب مواد غذایی حتما بررسی شود.
شست‌وشوی صحیح: باید مواد غذایی از جمله میوه‌ها قبل از مصرف به درستی شسته شوند. شستن گوشت خام نیز نیازمند اصول ویژه‌ای است.
تفکیک مواد غذایی خام و پخته: هیچ‌گاه ابزار آشپزی مشترک برای مواد خام و پخته به کار نبرید.
پخت کامل: غذاهایی نظیر گوشت و مرغ باید کاملا پخته شوند.
نگهداری درست: خوراکی‌ها را پس از پخت ظرف دو ساعت در یخچال نگهداری کرده و بر دمای یخچال نظارت کنید.
اجتناب از غذاهای فاسد: از مصرف خوراکی‌های کپک‌زده جلوگیری کنید، حتی اگر بخش کپک‌زده جدا شود.
ایمنی غذا در ایران و چالش‌های پیش رو
در ایران، ایمنی غذا با چالش‌هایی نظیر ضعف نظارت بر زنجیره تأمین، کاربرد نادرست کودهای شیمیایی و اثرات تحریم‌های اقتصادی مواجه است. تغییرات اقلیمی و خشکسالی نیز تأثیرات منفی بر کیفیت محصولات غذایی دارد.
چنین چالش‌هایی اهمیت انتخاب هوشمندانه غذا توسط مردم را دوچندان می‌سازد. مصارف مسئولانه و رعایت اصول بهداشتی توسط همه افراد می‌تواند گامی بلند برای پیشگیری از بیماری‌های خطرناک و حفاظت از سلامت جامعه باشد.
