به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در یکی از کالج‌های معتبر لندن، کلاس درسی به‌طور کامل توسط هوش مصنوعی اداره می‌شود؛ بدون حضور فیزیکی یا حتی مجازی هیچ معلمی. این خبر، خبرنگار اجتماعی رکنا را به طرح یک سؤال جدی از آموزش و پرورش ایران واداشت: «آیا ما در ایران نیز به چنین مرحله‌ای خواهیم رسید؟»
علی نصرت، عضو کارگروه هوش مصنوعی و توسعه فناوری‌های نوین در وزارت آموزش‌وپرورش در پاسخ به این سوال که «وقتی هوش مصنوعی با چنین سرعتی پیش می‌رود و ما تازه در حال آموزش مبانی آن به دانش‌آموزان هستیم، چطور می‌توانیم عقب نمانیم؟ در حالی‌که بسیاری از بچه‌ها خودشان استاد استفاده از ابزارهایی مثل ChatGPT شده‌اند. همچنین، با توجه به اینکه گفته می‌شود هوش مصنوعی در حال گرفتن جای معلم‌هاست، آموزش‌وپرورش چه برنامه‌ای برای معلمان دارد؟» می گوید: «برای درک نقش هوش مصنوعی در فرایند تربیت، باید به سه الگوی مطرح‌شده در ادبیات جهانی نگاه کنیم. الگوی اول، حذف کامل معلم است. در این مدل، یک عامل هوشمند (ایجنت) جایگزین معلم می‌شود: درس می‌دهد، تکلیف می‌دهد، آزمون می‌گیرد و همه مراحل آموزش را به‌تنهایی مدیریت می‌کند. این همان مدلی است که در برخی کلاس‌های خارج از کشور مثل کالج دیوید گیم دیده می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «اما الگوی دوم، که در حال حاضر بیشتر در جهان در حال توسعه است، نقش مکملی برای هوش مصنوعی قائل است. یعنی معلم حذف نمی‌شود، بلکه با استفاده از ابزارهای هوشمند و دستیارهای دیجیتال، فرایند آموزش را هوشمندتر و شخصی‌سازی‌شده‌تر پیش می‌برد. نمونه‌اش را می‌توان در "آکادمی خان" دید؛ جایی که هوش مصنوعی مثل یک بات همراه دانش‌آموز است، به سؤالات او پاسخ می‌دهد، اما جای معلم را نمی‌گیرد.»
سناریوی سوم: معلم، رهبر یادگیری است
نصرت سومین مدل را «وضعیت مطلوب» می‌نامد و می‌گوید: «در این الگو، مسئولیت اصلی یادگیری بر عهده دانش‌آموز است و معلم نقش رهبری و هدایت‌گری دارد؛ نه صرفاً کسی که محتوا منتقل می‌کند یا کلاس را کنترل می‌کند. در این مدل، فضای یادگیری انعطاف‌پذیرتر و مشارکتی‌تر است و معلم بسترساز یادگیری می‌شود، نه صرفاً ارائه‌دهنده دانش.»
او تأکید می‌کند: «برای رسیدن به این نقطه، نظام آموزش باید به یک نظام نوآورانه تبدیل شود، جایی که یادگیری عمیق امکان‌پذیر باشد و ابزارهای هوش مصنوعی نه به‌عنوان جایگزین، بلکه به‌عنوان محرک رشد آموزشی عمل کنند.»
جهت‌گیری آموزش‌وپرورش ایران چیست؟
در پایان، نصرت درباره مسیر فعلی وزارت آموزش‌وپرورش توضیح می‌دهد: «در حال حاضر، ما در مرحله دوم هستیم؛ یعنی استفاده از دستیارهای هوشمند کنار معلم و دانش‌آموز، مثل مدلی که در برخی نظام‌های آموزشی دنیا در حال اجراست. این گام اول است. البته در اسناد رسمی و سیاست‌گذاری‌ها، ما به‌سمت گام سوم هم در حال حرکتیم، جایی که یادگیری عمیق اتفاق می‌افتد و معلم‌ها تبدیل به رهبران آموزشی می‌شوند.»
