جابجایی‌هایی که جان گربه‌سانان را به بازی می‌گیرد/ پلنگ دماوند قربانی جابجایی‌ها شد؟!
نجات و انتقال حیوانات بیمار به ویژه گوشت‌خواران وحشی ازجمله گربه‌سانان در سال‌های اخیر به یکی از رویه‌های رایج در اقدامات زیست‌محیطی و دامپزشکی تبدیل شده؛ این انتقال‌ها همیشه به نفع حیوان تمام می‌شود؟ یا ممکن است فرآیند جابجایی به خودی خود عاملی برای تشدید بیماری یا حتی مرگ خاموش حیوان باشد؟
پیش از این پلنگی ابتدا به باغ وحش ارم و پس از آن که صدای فعالان محیط زیست بلند شد؛ به مرکز نگهداری پارک پردیسان انتقال یافت؛ بعد از این که این حیوان زبان بسته در مرکز نگهداری پارک پردیسان مستقر شد تشخیص کرونای گربه سانان، ماحصل برگزاری جلسات متعدد با حضور ۱۶ دامپزشک بود. در این مرحله کسی نمی‌دانست که این پلنگ از کجا و چرا به این بیماری مبتلا شده و از آن مهم‌تر آیا جابجایی از باغ وحش ارم به پارک پردیسان در تشدید بیماری یا سایر مشکلات حیوان، نقش دارد؟
برای بررسی این موضوع، با امیر مسلمی بیدهندی فعال محیط زیست به گفت‌و‌گو نشستیم تا از زوایای کمتر دیده‌شده ماجرا باخبر شویم:
مسلمی با اشاره به آثار جابجایی بر روند بهبودی حیوانات بیمار به‌خصوص گربه‌سانان می‌گوید: خیلی‌ها تصور می‌کنند که بردن حیوان به یک مرکز درمانی یا جای امن‌تر همیشه به معنی کمک به حیوان است. درحالی که حیوانات به‌خصوص گونه‌های وحشی مثل گربه‌سانان به شدت به محیط، بوها، صدا‌ها و قلمرویی که دارند؛ وابسته هستند. از همین رو جدا شدن از این محیط در زمان بیماری، بار اضطراب زیادی به همراه دارد.
مسلمی با اشاره به ترشح کورتیزول (هورمون استرس) در بدن حیوان هنگام جابجایی ادامه می‌دهد: این هورمون سیستم ایمنی را سرکوب کرده، اشتها را کاهش می‌دهد، ضربان قلب را بالا می‌برد و در حیوان بیمار می‌تواند باعث بدتر شدن علائم یا حتی مرگ شود.
گربه‌سانان نسبت به جابجایی حساسیت بیشتری دارند
مسلمی با اشاره به بیماری‌هایی که در زمان جابجایی تشدید می‌شوند یا ممکن است ناگهان عود کنند می‌گوید: به طور معمول ۳ گروه از بیماری‌ها هستند که تحت تأثیر استرس ناشی از جابجایی، وضعیت بدتری پیدا می‌کنند. ویروس هرپس از جمله این بیماری‌ها برشمرده می‌شود. بیماری‌های تنفسی در گربه‌سانان یا بیماری‌های ریوی در پرندگان نیز ممکن است به صورت نهفته در بدن وجود داشته باشند و در شرایط استرس‌زا فعال شوند.
این فعال محیط زیست با اشاره به بیماری‌های قلبی حیوانات ادامه می‌دهد: استرس و افزایش ضربان قلب در بیماری‌هایی از قبیل کاردیومیوپاتی می‌تواند حمله قلبی را در حیوان تسریع کند. عفونت‌های گوارشی و باکتریایی نیز از دیگر بیماری‌های این فهرست است که جابجایی ممکن است با تغییر رژیم غذایی، کم‌آبی یا اختلال در فلور گوارشی باعث اسهال‌های شدید، کاهش جذب غذا و ضعف شدید شود.
وی با اشاره به تأثیر چشمگیر جابجایی در گونه‌های جانوری تشریح می‌کند: جابجایی ناگهانی در پرندگان ممکن است باعث شوک عصبی و مرگ آنی شود، مخصوصاً اگر دما یا نور محیط جدید نامناسب باشد. با این حال با توجه به این که گونه‌هایی مثل یوز، پلنگ و گربه‌وحشی انفرادی، گوشه‌گیر و قلمروطلب هستند از همین رو نسبت به جابجایی حساسیت بیشتری نشان می‌دهند. در مقابل، سگ‌سانان با رفتاری اجتماعی‌تر راحت‌تر با جابجایی کنار می‌آیند. پرندگان وحشی و جوندگان نیز علیرغم حساسیت بیش از حدی که دارند ولی آسیب‌پذیری‌شان بیشتر عصبی و متابولیکی است.
جابجایی در زمان بیماری خطرناک است
این فعال محیط زیست با بیان این که دام‌های اهلی اگر با انسان آشنا باشند؛ ممکن است استرس کمتری تجربه کنند، اما باز هم جابجایی در زمان بیماری خطرناک است ادامه می‌دهد: این که چه زمانی انتقال حیوان بیمار لازم است و چه زمانی باید از آن پرهیز کرد باید بر پایه‌ی یک ارزیابی دقیق دامپزشکی و زیست‌محیطی انجام شود. به عبارت دیگر اگر حیوان وضعیت بحرانی داشته باشد و در محل فعلی هیچ امکانی برای درمان یا نظارت نباشد؛ یا اگر در معرض خطرات محیطی (مثلاً شکارچی، سیل، گرسنگی شدید) باشد با رعایت تمام اصول جابجایی ضروری است.
مسلمی بی‌حرکت‌سازی، حمل با وسایل استاندارد، کاهش صدا، پوشاندن قفس برای حذف محرک‌های بصری و کنترل دما را از جمله نکات قابل توجه در انتقال حیوان می‌داند و می‌گوید: در مقابل، اگر امکان درمان در محل وجود داشته باشد یا خطرات محیطی در سطح قابل‌قبول باشد، ترجیح با درمان غیرمنتقل است چرا که حضور در محیط آشنا برای حیوان استرس کمتری ایجاد می‌کند.
نیت خوب برای جابجایی کافی نیست
مسلمی خطاب به مسئولان و گروه‌های مردمی فعال در امداد حیات‌وحش می‌گوید: نیت خوب کافی نیست؛ اگر بدون دانش کافی جابجایی حیوان بیمار حتی با بهترین نیت انجام شود؛ ممکن است به مرگ جانور منجر شود. مشورت با متخصص، حفظ آرامش محیط و طرح این سوال که: «آیا حیوان در این شرایط توان جابجایی را دارد؟» از نکات حیاتی این پروسه به حساب می‌آیند.
مسلمی جابجایی حیوانات بیمار را اقدامی بسیار تخصصی و حساس می‌داند و خاطر نشان می‌کند: اگرچه گاهی جابجایی تنها راه نجات است؛ در عین حال می‌تواند بزرگ‌ترین خطری باشد که یک حیوان را تهدید می‌کند. از همین رو شناخت درست، تصمیم آگاهانه، و همراهی دامپزشکان مجرب می‌تواند تفاوت بین زندگی و مرگ را رقم بزند.
انتهای پیام/
