به گزارش ایرنا، شماره اول نشریه سپیدار با مدیرمسئولی معصومه عابدی مقدم و سردبیری محمدعلی مرادزاده انتشار یافته است.
صاحب امتیاز این نشریه که در حوزه ادبیات فارسی قرار می گیرد، انجمن علمی دانشجویی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی است.
در این شماره علاوه بر یادداشت استاد مشاور و سخن سردبیر، خوانندگان با ۱۱ مطلب متفاوت در حوزه تاریخ ادبیات فارسی رو به رو می شوند.
مطالبی که در این شماره گرد آمده، رنگ و بوی علمی دارند و عمدتاً بـه پژوهش های ادبی در حوزه های مختلف می پردازند: از نقد و تفسـیر آثار گرفته تا تحلیل های تاریخی.
به طورکل، بعضی از نوشـته ها بیشـتر جنبه عمومی دارند و به مسـائلی پرداخته اند که برای عموم علاقه مندان ادبیات فارسی جذاب و سودمند است، اما در برخی دیگر، بعد تخصصی غلبـه دارد؛ متن هایـی کـه بیشـتر به کار خواننـدگان پیگیـر و حرفه ای ادبیـات می آید.
دریا چطور اسطوره شد؟
فائزه حسین زاده در مطلب اول با عنوان «دریا چطور اسطوره شد؟» به رابطه اسطوره و رئالیسم جادوئی در کتاب «ترس و لرز» نوشته غلام حسین ساعدی پرداخته است.
نویسنده در بخشی از یادداشت خود می نویسد: بـرای مشـخص کـردن مسـیر رئالیسـم جادویـی در ادبیـات داسـتانی ایـران، اولین سرنخ ها به آثار ساعدی می رسند.
ترس و لرز به عنوان یکی از مهم ترین داستان های رئالیسـم جادویی این نویسـنده، نگاه تازه ای به اسـطوره دارد و توانسته است دریا را به شـخصیتی مسـتقل تبدیل کند.
چنیـن نگاهی پیوند عمیقی با مـردم بومی جنوب و وابسـتگی آن هـا بـه دریـا دارد. دریا غـذای مردم را می دهـد و می توانـد آنها را به دنیـا وصـل کند.
در عیـن حال این دریـا بی انتهاسـت و هیچ معلوم نیسـت در میان موج های سـخاوتمندش قطعه ای چوب با خود داشـته باشـد یا ماهی هایی ترسناک. این نگاه دقیق به عقاید بومی مردم و شـناخت جهان بینی آن ها بهترین راه برای خلق اسطورهای ماندگار است.
نقشه دیوان، سفری به سرشناسی ایرنی
موضوع دوم نشریه سپیدار به مصاحبه کیانا خانلرخانی با مهرک علی صابونچی اختصاص دارد.
مهرک علـی صابونچـی، متولـد ۱۳۶۶ در تهـران، فارغ التحصیـل کارشناسـی زبان و ادبیات فارسـی و کارشناسی ارشـد و دکتری در رشـتۀ فرهنگ و زبان های باسـتانی، پژوهشـگر فعـال حوزۀ فرهنگ ایران اسـت.
او به آموزگارِی ادبیـات، فرهنـگ و همچنیـن قصه گویـی و فعالیت برای آشـنایی کودکان و نوجوانان با اسـاطیر ایرانی پرداخته اسـت. صابونچی با همکاری نشـر چ (بخـش کـودک و نوجوان نشـر چشـمه) مجموعـۀ تار یخ اسـاطیری ایران را منتشـر کرده اسـت.
تألیف های دیگری نیز مانند رسـالۀ عشـق و عاشـقی، رسـالۀ صد دیو، رسـالۀ موش و گربه در کارنامۀ خود دارد. از تازه ترین تألیفات این نویسنده می توان به کتاب هفت خان رسـتم با تصویرگری های علی اکبر صادقـی و کتاب دیواِن ِ دیو اشاره کرد.
دیوان دیو دانشـنامه ای مـدون و جامع برای شـناخت موجـودات اهر یمنی و آفریده های زیـان کار در فرهنگ و باور ایران ّشناسـی اسـت که حاصل بیش از دو دهه پژوهش و کندوکاو در شّر ایرانی است.
مصاحبه با صابونچی بر کتاب دیوان دیو متمرکز است و بر تاریخچه موجودات اهریمنی و آفریده های زیانکار در فرهنگ ما ایرانی ها می پردازد.
سفرنامه نویسی، باستانی پاریزی و «از پاریز تا پاریس» : باستانی پاریزی در آینه نوشته هایش
همانطور که از عنوان مطلب سوم مشخص است زهرا گلایی زاده در مطلب خود به موضوع سفرنامه نویسی و به طور مشخص مهمترین اثر محمد ابراهیم باستانی پاریزی یعنی از پاریز تا پاریس می پردازد.
در ابتدای این مطلب می خوانیم: سفرنامه به صورت مکتوب، جهانی است که سفر نامه نویس با زبان می آفریند. جهانی که ملموس ساخته می شود و اجزائی شناخته شده و مشخص دارد. سفر نامه نویس بسته به زمانی که در آن سـفرنامۀ خود را به رشـتۀ تحریر درآورده، قادر اسـت خواننده را در افق تاریخی دیگری از جغرافیا قرار دهد. بیان ادبی و زبان خاص نویسنده در سفرنامه می توانند همپای هم یک اثر ادبی خلق کنند.
به اعتقاد نویسنده، مهم تریـن وجـه سـفرنامه های نویسـنده، خاطره گویی هـا و ارتباط هایـی اسـت کـه با ادبیـات و تاریخ در آنچه می شـنود و با آن مواجه می شـود، طرح می کند. خاطره های او نیز اغلب شـخصی نیست و دانسـته ها یی است که او از خزاینش بیرون می کشد؛ خزاینی مملو از علوم تاریخی و ادبی.
دلدادگی در هیاهوی قرن هجدهم: مدخل جین آستن در بریتانیکا
این عنوان نام مطلبی است که برایان ساوتام و ویراستاران دانشنامه بریتانیکا در باره جین آستین نوشته اند و به معرفی آثار این نویسنده می پردازد. سارا غلامی شجاع ترجمه آن را برعهده گرفته است.
جین آستن نویسنده سرشناس انگلیسی است که در ۱۶ دسامبر ۱۷۷۵ در دهکده استیونتون در همپشایر به دنیا آمده است.
جین آسـتن در عمر ۴۱ سـالٔه خـود چهـار رمان منتشـر کرد: عقـل و احسـاس (۱۸۱۱)، غرور و تعصـب (۱۸۱۳)، منسفیلد پارک (۱۸۱۴)و دو رمان ترغیب و صومعٔه شمالی نیـز پس از مرگ او در سـال ۱۸۱۷ به چاپ رسـیدند.
دو سرنوشت: سجده زسیما و سخنان راکیتین
این عنوان به مطلبی اشاره دارد که توسط تاتیانا بوزینا نوشته و به همت محمد علی مرادزاده ترجمه شده و در اولین شماره نشریه سپیدار آمده است.
این نوشته نگاهی به شخصیت پردازی در آثار داستایوفسکی با تمرکز بر دو شخصیت راکیتین و زسیما در رمان برادران کارامازوف می پردازد.
معصوم اول و دوم: بازنمایی تاریخ فراموش شده بت واره
ثمین سجادی در این مطلب به بررسی داستان های «معصوم اول و دوم» از هوشنگ گلشیری می پردازد.
معصوم اول و دوم گلشـیری داسـتان هایی هستند در مورد بشـریت، در مورد نخستین روزهای تمدن بشـری، در مورد نیاز جامعه به بت، خدا مترسـک است، خیر مرده و شر چه مظلومانه از جامعه فرار می کند. از نظر نویسنده داستان معصوم اول و دوم داستان به وجود آمدن دو بت واره است. در این داستان فضائی وجود دارد که در آن ظهور بت واره ممکن می شود.
کوچی به سوی لجن: بازتاب وقایع ۲۸ مرداد در اشعار نصرت رحمانی
کیارش محبی پور در این مطلب به بررسی نقش و اثر رویداد تاریخی سیاسی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در اشعار نصرت رحمانی پور می پردازد.
نویسنده در بخش پایانی نوشته خود در باره رحمانی می نویسد: بـه هـر روی، نصرت رحمانی را شـاعر تیرگی می دانیم و چه بسـا خود او هم این رئالیسم جادویی سیاه را به عنوان چنبر زنجیری برای تبعید روحیۀ شاعرانه اش می دید. رئالیسـمی که در اشـعار دفترهای کوچ و کویـر از دایره دسـترس و عینی شـاعر آغاز شد، در ترمه پلی میان خیال پردازی و واقعیت ساخت که در میعاد در لجن جای خودش را به سوررئالیسمی تیره تر از قبل و استعاره پردازی های چند لایه داد. نه آن قدر چند لایه و اسـتعاری که یاد آور شـاملو باشد و نه آن قدر ساده و بی آلایـش کـه نیما را به یاد بیاورد. در نهایت، هر چند کـه رّد زخم کودتای ۲۸ مرداد بر تن شـعر نصرت رحمانی ماند، اما این زخم همیشـه تازه نبود و گاهی شاید در حد ناخودآگاهی شـکل گرفته از گذشـته در اشـعار سـه دفتر آخر او، مخصوصًا لجن، خود را نمایان می کرد.
تاریخ زشتی: مروری بر کتاب تاریخ زشتی نوشته امبرتواکو
عاطفه درستگار در این نوشته به بررسی کتاب تاریخ زشتی پرداخته است. تاریخ زشتی اثری از نویسنده، منتقد ادبی و نشانه شناس ایتالیایی، اومبرتو اکو، است که سـال ۲۰۰۷ منتشـر شـد.
ایـن کتاب در 15 فصل و با اسـتفاده از نقاشـی های هنرمندان گوناگون و ذکر شـاهدمثال های داسـتانی و غیرداسـتانی، بـر تاریخ پیدایش و سـیر تحول مقوله زشـتی در فرهنگ غرب می پردازد. نویسـنده از شـرح تلقی یونانیان از زشـتی و زیبایی شـروع می کند، به بررسی تحول آن در مسیحیت می پردازد و در نهایت، انگارۀ زشت را در عصر حاضر بررسی می کند.
سفر به جهان تاریخ بیهقی
معین مسعودی در نوشته خود به بررسی شیوه روایتگری، اعتبار تاریخی و ویژگی های نثر کتاب تاریخ بیهقی پرداخته است.
تاریخ بیهقی را اثری می دانند که نثر فارسی را به نهایت بلاغت رسانده و گنجینه ای است هم سرشار از اطلاعات دست اول تاریخی، هم بیانگر زیبایی و شیوایی زبان فارسی.
شکستگان سال های سیاه
در این مطلب نیایش قندی به رویدادی فرهنگی در سال ۱۳۵۶ می پردازد که در سفارت آلمان در تهران به وقوع پیوست.
بنا بر درخواست جمعی از شاعران و روشنفکران ۱۰ شب در سفارت آلمان به شعرخوانی و سخنرانی پرداختند. نویسنده بر شب پنجم و ارائه سعید سلطان پور تمرکز دارد.
نویسنده در بخشی از نوشته خود آورده است:شـب پنجِم «ده شـب»، که حالا به میانۀ عمر خود رسـیده بود، نه تنها نقطۀ اوج یک گردهمایی ادبی، بلکه لحظه ای بود که در آن، زبان از بند احتیاط رها شد و به فریادی بی پروا بدل گشـت. سـعید سـلطانپور، با آن حضور پرصلابت و صدایی که از ژرفای سـال های زندان و مبارزه برمی خاسـت، نه فقط شـعر خواند، بلکه تاریخی را بر دوش واژه هایش به باغ سفارت آورد. وقتی گفت: «سالم شکستگان سال های سیاه، تشنگان آزادی»، گویی هر کلمه چون سنگی بود که بر دیوار سکوت کوبیده می شد و ترک هایی عمیق بر آن می انداخت.
و در بخشی دیگر آمده است: آوازۀ آن ده شـب و جمعیتی ده هزار نفری از دانشـجویان و دیگر دوسـتداران ادب، که در شـب های پاییز آن سـال زیر باران، با چترهای گشـوده سـاعت ها ایسـتادند و شـنیدند، از مرزهای ایران فراتر رفت و توجه بسـیاری از روشنفکران را به خود جلب کرد. ژان پل سـارتر، سـیمون دوبووار، موریس کالول، ژان مینگو، لویی آراگون و ... در نامهای حمایت و ستایش خود را به جامعۀ روشنفکر ایران ابراز کردند.
شهرهای کاغذی: جلسه شهر در ادبیات در میان یادداشت های من
این نوشته که آخرین مطلب نشریه سپیدار است حاصل یادداشت ها و برداشت های مارال امیریان فر از جلسه شهرهای کاغذی در زمستان ۱۴۰۳ است که با حضور نوید پور محمدرضا در دانشکده ادبیات فارسی دانشگاه بهشتی برگزار شد.
این نوشته در چهار بخش به بازبینی شهر از رهگذر ادبیات، شهرهای کاغذی و شهرهای واقعی در زندگی مردم، شهرهای کاغذی در دهه ۶۰، زنده ماندن شهر در ادبیات داستانی تقسیم شده است.
