به گزارش ایرنا، با وجود اهمیت بالای دریاچه ها و تالاب ها در حفظ محیط زیست پایدار، این زیست بوم ها در ایران روزگار خوشی ندارند و به مرگی تدریجی دچار شده اند.
تالاب بین‌المللی پریشان نمونه یکی از این تالابهاست که زمانی میزبان فلامینگوهای سرخ‌پا و ماهی‌های کپور بود، اکنون با ۱۵ متر افت سطح آب و یک هزار و ۲۰۰ چاه (۳۰ درصد غیرمجاز) در حاشیه خود، در آستانه نابودی قرار دارد.
خشکی این تالاب اثر ناخوشایندی بر سلامت مردم و جوامع ساکن پیرامون این تالاب دارد و ایجاد ریزگردهای ناشی از خشک شدن این تالاب سلامت مردم را تهدید می کند. هفت شهرستان در همسایگی تالاب بختگان قرار دارند که خشکی این تالاب این شهرستان ها را در معرض ریزگردها قرار می دهد.
تالاب های فارس حال خوشی ندارند
«شینا انصاری» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در سفر اخیر خود به استان فارس، با انتقاد از سیاست‌های متضاد توسعه و مدیریت منابع آب، وضعیت کنونی تالاب‌های فارس را غم‌انگیز، نگران‌کننده و غیرقابل‌تحمل توصیف کرد و گفت: وضعیت فعلی تالاب‌های این استان حاصل چهار دهه غفلت و بی‌توجهی به حق‌آبه‌های محیط‌زیستی است.
وضعیت کنونی تالاب‌های این استان را نمونه‌ای از شرایط مشابه در بسیاری از تالاب‌های کشور دانست و گفت: بدون درک محدودیت منابع آبی و اتخاذ تصمیم‌های سخت، احیای تالاب‌ها ممکن نخواهد بود.
در طی چهار دهه گذشته، حق‌آبه‌های زیست‌محیطی تالاب‌ها به فراموشی سپرده شده‌اند؛ به‌طوری‌که از وضعیت نسبتاً مطلوب تالاب بختگان در سال ۱۳۵۵، اکنون به وضعیتی بحرانی رسیده‌ایم.
انصاری به تناقض‌های موجود در اسناد بالادستی، به‌ویژه برنامه هفتم توسعه که از یک‌سو محدودیت منابع آبی را می‌پذیرد و از سوی دیگر گسترش سطح زیر کشت را توصیه می‌کند، اشاره کرد و این سیاست‌ها را عامل سردرگمی در حکمرانی منابع آب معرفی کرد.
به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، تغییرات اقلیمی و مدیریت ناصحیح منابع در گذشته، شرایط خشکسالی در ایران را تشدید کرده است و تداوم این روند می‌تواند به وضعیت نامناسب‌تری در آینده منجر شود.
تالاب پریشان احیا می شود
معاون رئیس جمهور تصریح کرد: وقتی طبیعت را به‌عنوان اولویت آخر نگاه می‌کنیم، نتیجه آن خشکی تالاب‌ها و خالی شدن آبخوان‌ها است که ابتدا کشاورزی و صنعت تأمین می‌شود و اگر چیزی باقی ماند، طبیعت سهمی خواهد داشت اما در واقعیت چیزی باقی نمی‌ماند که به محیط زیست برسد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به ضرورت عبور از مداخلات صرفاً سازه‌ای گفت: نیازمند عبور از نگاه سخت‌افزاری و رسیدن به رویکرد نرم‌افزاری هستیم.
انصاری به وضعیت تالاب پریشان اشاره کرد و گفت: در تالاب پریشان، با کمک برنامه محیط زیست ملل متحد، رویکرد مدیریت زیست‌بومی دنبال می‌شود؛ مدلی که بر مشارکت جوامع محلی، معیشت جایگزین و کشاورزی پایدار تکیه دارد.
وی همچنین از نقش کلیدی تشکل‌های مردمی در حفاظت از طبیعت سخن گفت و افزود: مطالبه‌گری، دیده‌بانی و کنشگری شما برای سازمان حفاظت محیط زیست یک فرصت است، این حرف شعاری نیست، بلکه باوری است که در این دوره در سازمان وجود دارد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور ابراز امیدواری کرد که نقشه راه ترسیم‌شده بتواند مسیر بهبود وضعیت تالاب‌ها را هموار کرده و اقدامات صورت‌گرفته به اطلاع رئیس‌جمهور برسد؛ چرا که میزان تأمین حق‌آبه‌ها در استان‌ها به‌هیچ‌وجه با پیش‌بینی‌های قانونی، به‌ویژه عدد ۱۰.۷ میلیارد متر مکعب در برنامه هفتم، همخوانی ندارد.
ستاد استانی احیای تالاب‌ها ضرورتی انکارناپذیر
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور با اشاره به تدوین برنامه‌هایی برای احیای تالاب‌های استان فارس، بر ضرورت اجرای دقیق این طرح‌ها تأکید کرد و گفت: برنامه‌ها باید از سطح کاغذ به مرحله اجرا برسند و تحقق آن‌ها به نظارت مستمر و پایش دقیق نیاز دارد.
وی از استانداری فارس خواست تا ستاد استانی احیای تالاب‌ها را فعال نگه دارد و اجرای برنامه زمان‌بندی احیا را به‌طور مستقیم عهده‌دار شود و همچنین در ادامه بر ارسال گزارش اقدامات پنج‌ساله احیای تالاب‌ها به معاونت دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد.
انصاری در بخش دیگری از سخنان خود به پروژه بین‌المللی احیای تالاب پریشان با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل اشاره کرد و گفت: این پروژه تلاش می‌کند تا جوامع محلی را به‌طور مؤثر در مدیریت زیست‌بومی تالاب‌ها دخیل کند.
گام های استوار برای تثبیت مالکیت ملی و حفاظت از پریشان
رئیس کل دادگستری استان فارس گفت: با پیگیری‌های شورای حفظ حقوق بیت‌المال دادگستری فارس، سند مالکیت تک‌برگ تالاب پریشان به نام دولت و به نمایندگی از سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید صدراله رجایی‌نسب، با اشاره به استفاده از ظرفیت‌های قانونی از جمله «قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» و «قانون جامع حدنگاری اراضی»، افزود: صدور این سند گامی مؤثر برای تثبیت مالکیت ملی و حفاظت از این زیست‌بوم ارزشمند است.
برخورد قانونی با هرگونه تعرض به عرصه‌های طبیعی
رئیس شورای قضایی استان فارس با تأکید بر اینکه روند صدور اسناد برای تمامی تالاب‌ها و عرصه‌های زیست‌محیطی استان در دستور کار جدی دستگاه قضایی قرار دارد، اظهار کرد: حفاظت از حقوق بیت‌المال و انفال، که شامل عرصه‌های محیط زیستی نیز می‌شود، از مسئولیت‌های مهم دستگاه قضایی در حوزه حقوق عامه است.
وی گفت: دستگاه قضایی با رویکرد تخصصی به پرونده‌های زیست‌محیطی ورود کرده و با تشکیل شعب ویژه، این موارد به‌صورت دقیق و سریع رسیدگی می‌شوند.
حجت الاسلام و المسلمین رجایی‌نسب بر ضرورت ایجاد کمربند حفاظتی پیرامون تالاب‌ها تأکید کرد و از سازمان محیط زیست خواست تا نسبت به اجرای این طرح‌ها تسریع کند تا عرصه‌های طبیعی از دست‌اندازی سودجویان مصون بمانند.
وی با اشاره به صدور احکام قاطع در حوزه محیط زیست گفت: قوه قضاییه با پشتوانه قانون، با هرگونه تعرض به عرصه‌های طبیعی و حق حیات جانداران، برخوردی جدی و بازدارنده خواهد داشت.
اهمیت تالاب‌ها در یک نگاه
حدود ۲۲۵ تالاب در کشور شناسایی و ثبت شده است. تالاب ها بالاترین ارزش اقتصادی را از نظر خدمات اکوسیستمی برای هر منطقه به همراه دارند.
طبق اعلام منابع رسمی سازمان محیط زیست کشور، حدود سه میلیون هکتار تالاب در کشور وجود دارد که یک و نیم میلیون هکتار آن در کنوانسیون رامسر ثبت شده است. این میزان ۵۰ درصد مساحت تالاب‌های کشور را شامل می‌شود و از نظر تعداد ۲۶ یا ۲۷ تالاب را در بر می‌گیرد، بنابراین نیاز است که گام بلندی برای بین‌المللی کردن تالاب‌ها برداشته شود.
کنوانسیون 'رامسر' به عنوان قدیمی ترین معاهده های بین المللی با هدف حفاظت از طبیعت در جهان بخصوص حفاظت از تنوع زیستی تالابی، در بهمن ۱۳۴۹ (فوریه ۱۹۷۱ میلادی) در شهر رامسر ایران امضا شد.
زیستگاه های تالابی یکی از با اهمیت ترین اکوسیستم های طبیعی کره زمین است که از دیرباز نقش بسزایی در توسعه جوامع اطراف خود ایفا کرده اند. منافع متعدد تالاب ها برای انسان ها و جوامع بشری سبب شده تا آنان در زمره مهم ترین و ارزشمندترین زیست بوم های جهان برای حفظ تنوع زیستی و فرهنگی قرار گیرند.
تامین غذا، کنترل سیلاب و خشکسالی، جذب آلاینده ها، تامین آب، ارزش های فرهنگی، ذخیره کربن، پاکسازی هوا، تنوع زیستی، تعدیل خرده اقلیم ها و تفرج و گردشگری از خدمات این زیست بوم های باارزش است.
