آخرین جزئیات سهمیه لاستیک دولتی | شرایط جدید دریافت و ثبت‌نام در سال ۱۴۰۴

در شرایطی که افزایش قیمت تایر و نوسانات ارزی، فشار مضاعفی بر حمل‌ونقل جاده‌ای و خودروهای شخصی وارد کرده، موضوع «سهمیه لاستیک دولتی» همچنان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های رانندگان وسایل نقلیه سنگین و حتی سواری‌های پرتردد محسوب می‌شود. در سال ۱۴۰۴ نیز دولت با تداوم این طرح، به دنبال ایجاد تعادل در بازار لاستیک، جلوگیری از قاچاق و حمایت از اقشار فعال در حوزه حمل‌ونقل عمومی است. اما این سهمیه دقیقاً به چه کسانی تعلق می‌گیرد، چگونه باید برای آن اقدام کرد و واقعاً چقدر در بهبود وضعیت بازار تایر کشور مؤثر بوده است؟

سهمیه لاستیک دولتی چیست و چرا اجرا شد؟

با توجه به نوسانات شدید قیمت ارز و کاهش واردات تایر در سال‌های اخیر، بازار لاستیک به یکی از پرتلاطم‌ترین حوزه‌های لوازم یدکی خودرو تبدیل شد. افزایش قیمت‌ها، کمبود تایر باکیفیت و ورود محصولات قاچاق، دولت را بر آن داشت تا با اجرای سیاست تخصیص «سهمیه لاستیک دولتی»، بخشی از نیاز بازار را از طریق واردات یا تولید داخلی با قیمت‌گذاری مصوب تأمین کند.

این طرح بیشتر متوجه رانندگان ناوگان سنگین از جمله کامیون‌داران، اتوبوس‌ها، تاکسی‌های بین‌شهری و خودروهای خدماتی بود. اما به مرور برخی خودروهای سبک نیز به دلیل میزان کارکرد بالا، مشمول این سهمیه شدند.

گروه‌های مشمول دریافت سهمیه در سال ۱۴۰۴

طبق آخرین اطلاعیه منتشرشده از سوی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، مشمولان سهمیه لاستیک دولتی به شرح زیر هستند:

• کامیون‌داران و رانندگان وسایل نقلیه سنگین ثبت‌شده در سامانه کارت هوشمند ناوگان
• تاکسی‌های بین‌شهری و برخی تاکسی‌های درون‌شهری فعال با کارکرد بالا
• وانت‌بارهای ثبت‌شده در اتحادیه‌های رسمی
• خودروهای خدماتی سازمان‌های عمومی
• در برخی استان‌ها، سهمیه محدود برای خودروهای شخصی با کارکرد بالا نیز در نظر گرفته شده است

نکته مهم اینکه، برای استفاده از این سهمیه باید خودرو در سامانه‌های مربوطه از جمله سامانه جامع تجارت، سازمان راهداری یا سامانه سوخت ثبت شده باشد و مالک خودرو مدارک مربوط به فعالیت و کارکرد وسیله نقلیه را ارائه دهد.

مدارک لازم برای ثبت‌نام

برای ثبت‌نام و دریافت سهمیه تایر دولتی، ارائه مدارک زیر الزامی است:

• کارت ملی و کارت هوشمند راننده
• کارت شناسایی خودرو
• برگه معاینه فنی معتبر
• فاکتورهای کارکرد (در صورت نیاز)
• ثبت‌نام در سامانه سازمان راهداری یا سامانه جامع تجارت
• داشتن سابقه فعال بودن در سیستم حمل‌ونقل (برای ناوگان سنگین)

برخی از رانندگان خودروهای سواری نیز با داشتن سابقه تردد بالا و اثبات فعالیت شغلی در حوزه‌هایی مانند پخش کالا یا مسافربری شخصی، توانسته‌اند برای لاستیک کوییک یا تایر سایر خودروهای مشابه سهمیه دریافت کنند. 

برای ثبت نام سهمیه لاستیک، می‌توانید وارد سامانه تخصیص تایر و روغن موتور صمت به آدرس kala.ntsw.ir مراجعه کنید تا بتوانید اطلاعات خود را وارد کرده و درصورت تایید لاستیک دولتی خریداری کنید.

نحوه دریافت تایر از مراکز توزیع

پس از ثبت درخواست، در صورتی که تأییدیه لازم صادر شود، راننده یا مالک خودرو به نمایندگی‌های مشخص‌شده در استان خود معرفی می‌شود. در این مراکز، تایرهای تولید داخل یا وارداتی با قیمت مصوب عرضه می‌شود.این قیمت معمولاً ۳۰ تا ۵۰ درصد پایین‌تر از بازار آزاد است. برای مثال، در سال گذشته، یک جفت تایر ایرانی برای کامیون با نرخ حدود ۶ میلیون تومان توزیع شد، در حالی که همان کالا در بازار آزاد بیش از ۹ میلیون تومان قیمت داشت.

برای تایر خودروهای سواری نیز، برخی نمایندگی‌های رسمی مانند بارز، گلدستون یا یزد تایر اقدام به ارائه لاستیک‌هایی با قیمت‌های پایین‌تر کرده‌اند، مشروط بر اینکه خریدار در لیست تأییدشده سازمان باشد.

برندهای مشمول سهمیه لاستیک دولتی در ایران (تا سال ۱۴۰۴)

1. بارز (Barez)
   • بزرگ‌ترین تولیدکننده لاستیک در ایران
   • تایرهای سنگین و سبک
   • توزیع گسترده در اکثر استان‌ها
2. یزد تایر
   • مخصوص خودروهای سواری، وانت و برخی خودروهای نیمه‌سنگین
   • کیفیت مناسب با تاییدیه سازمان استاندارد
3. گلدستون (Goldstone)
   • تولید تایر برای خودروهای سواری، نیمه‌سنگین و سنگین
   • مورد استفاده در خودروهای عمومی
4. کاویان تایر (Kavian Tire)
   • فعال در بخش تایرهای سنگین و نیمه‌سنگین (کامیونت و تریلی)
   • تولید محدودتر نسبت به بارز ولی مشمول طرح
5. ایران تایر (Iran Tire)
   • از برندهای قدیمی تایر خودروهای سواری و نیمه‌سنگین
   • معمولاً در سهمیه‌بندی وانت‌بارها دیده می‌شود
6. پارس تایر
   • تمرکز بر تایر سواری و سبک
   • در برخی استان‌ها در لیست سهمیه قرار دارد
7. تایر نخ‌کاران (تایر خرم‌آباد)
   • فعالیت در تایرهای سنگین و معدنی
   • حضور در استان‌های غربی و جنوب غربی کشور

مشکلات و چالش‌های اجرای طرح

با وجود هدف‌گذاری مناسب طرح سهمیه‌بندی لاستیک دولتی، اجرای آن با مشکلات متعددی همراه بوده است. مهم‌ترین این چالش‌ها عبارتند از:

• عدم شفافیت در تخصیص سهمیه‌ها: بسیاری از رانندگان از عدم اطلاع‌رسانی مناسب و تخصیص ناعادلانه سهمیه گلایه دارند. برخی دریافت سهمیه را منوط به روابط می‌دانند.
• توزیع ناعادلانه در استان‌ها: برخی استان‌ها با کمبود لاستیک روبه‌رو هستند، در حالی که در برخی مناطق توزیع بیشتری انجام شده است.
• سوءاستفاده از کارت‌های هوشمند: در مواردی مشاهده شده که برخی افراد با استفاده از کارت ناوگان دیگران، اقدام به دریافت و فروش لاستیک در بازار آزاد کرده‌اند.
• کندی سامانه‌ها: مشکلات فنی در سامانه جامع تجارت و سامانه راهداری باعث سردرگمی کاربران شده است.

نقش این طرح در کنترل بازار تایر

تحلیل بازار تایر نشان می‌دهد که طرح سهمیه‌بندی تا حدی مانع از انفجار قیمتی در این حوزه شده، اما نتوانسته به‌طور کامل تعادل ایجاد کند. کارشناسان معتقدند دو عامل اصلی مانع موفقیت کامل این طرح شده‌اند:

۱. کمبود تایر وارداتی و داخلی باکیفیت: تولیدکنندگان داخلی هنوز نمی‌توانند به‌طور کامل نیاز بازار را پوشش دهند و واردات نیز با مشکلات ارزی مواجه است.
۲. نظارت ناکافی بر توزیع: تا زمانی که نظارت کامل و یکپارچه بر زنجیره توزیع وجود نداشته باشد، نمی‌توان از قاچاق معکوس یا احتکار جلوگیری کرد.

در کنار سهمیه دولتی، بازار آزاد همچنان تقاضای بالایی برای تایرهای خارجی دارد، به‌ویژه در بخش خودروهای شخصی مانند دارندگان تایرهای وارداتی برای خودروهایی نظیر لاستیک هانکوک، مکسس، رودستون و خیلی برندهای خارجی دیگر.

آینده طرح سهمیه‌بندی تایر دولتی

دولت اعلام کرده است که در سال ۱۴۰۴ تمرکز بیشتری بر شفاف‌سازی، دیجیتال‌سازی فرآیندها و تقویت تولید داخلی خواهد داشت. همچنین قرار است تخصیص سهمیه‌ها هوشمندتر شود و اولویت به خودروهایی داده شود که فعالیت رسمی دارند و مدارک قابل‌راستی‌آزمایی ارائه می‌دهند.

از سوی دیگر، ایجاد شفافیت در قیمت‌گذاری، حمایت از تولیدکنندگان داخلی تایر و تسهیل واردات تایرهای باکیفیت، می‌تواند مکمل مؤثری برای این طرح باشد.

نتیجه‌گیری

طرح «سهمیه لاستیک دولتی» اگرچه با نیت کنترل قیمت و حمایت از رانندگان اجرایی شد، اما در عمل با چالش‌هایی مواجه است که رفع آن‌ها نیازمند اصلاح سازوکارهای تخصیص، تقویت نظارت و افزایش تولید داخلی است. ثبت‌نام برای این سهمیه در سال ۱۴۰۴ همچنان ادامه دارد و متقاضیان باید از طریق سامانه‌های رسمی اقدام کرده و شرایط لازم را احراز کنند.

در کنار استفاده از این سهمیه، رانندگان باید مراقب کلاه‌برداری‌های احتمالی و فروشندگان غیررسمی باشند. تنها از نمایندگی‌های تأییدشده و برندهای معتبر مانند تایرهای داخلی برای خودروهای سواری داخلی مانند کوییک یا تایرهای وارداتی مناسب برای لاستیک آریزو استفاده شود تا هم امنیت جاده‌ای حفظ شود و هم سرمایه‌گذاری آن‌ها در بلندمدت مقرون‌به‌صرفه باشد.