خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها، حبیبه احسنی: اوتیسم یکی از اختلالات رشدی عصبی است که بر تعاملات اجتماعی، مهارت‌های ارتباطی و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد.
این اختلال که با عنوان «اختلال طیف اوتیسم» نیز شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر با افزایش آمار شناسایی، توجه بیشتری از سوی متخصصان و خانواده‌ها به خود جلب کرده است. باوجود آگاهی روبه رشد همچنان چالش‌های زیادی در مسیر شناسایی، درمان و پذیرش اجتماعی این افراد وجود دارد.
کودکان دارای اختلال اوتیسم معمولاً با مشکلاتی در برقراری ارتباط، درک احساسات دیگران و واکنش به محرک‌های محیطی مواجه‌اند که این تفاوت‌ها اگر در محیطی ناآشنا یا ناآگاه مدیریت نشود، می‌تواند نه‌تنها برای کودک بلکه برای خانواده او نیز منبعی از اضطراب، خستگی و انزوای اجتماعی باشد.
در این میان، آموزش صحیح و تخصصی به‌عنوان یکی از مؤثرترین ابزارها برای کاهش چالش‌های این اختلال شناخته می‌شود. آموزش‌هایی که متناسب با سطح و نیاز کودک طراحی‌شده باشند، می‌توانند موجب افزایش توانمندی‌های فردی، رشد مهارت‌های ارتباطی و کاهش رفتارهای ناسازگار شوند. این آموزش‌ها نه‌تنها کیفیت زندگی کودکان طیف اوتیسم را ارتقا می‌دهند بلکه موجب آرامش نسبی خانواده‌ها و افزایش امید به آینده می‌شوند.
با توجه به نقش حیاتی آموزش در توانمندسازی کودکان اوتیسم، راه‌اندازی مراکز تخصصی و مدارس ویژه، به‌ویژه در شهرهای کوچک، می‌تواند نقشی کلیدی در حمایت از این قشر و خانواده‌های آنان ایفا کند. تجربه موفق شهر قوچان در راه‌اندازی مدرسه اوتیسم یکی از نمونه‌های قابل‌توجه در این زمینه است.
با مداخلات به‌موقع برخی از کودکان اوتیسم به استقلال می‌رسند
سمیه رجب پور، یک روانشناس حوزه کودک در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت تأمین نیازهای آموزشی کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم گفت: کودکان اوتیسمی به‌طورکلی در سه سطح طبقه‌بندی می‌شوند. کودکانی که در سطح یک قرار دارند، ازنظر هوشی و گفتاری وضعیت خوبی دارند، اما در مهارت‌های اجتماعی دچار مشکل هستند.
این روانشناس حوزه کودک افزود: متأسفانه بسیاری از این کودکان در مدارس عادی ثبت‌نام می‌شوند، درحالی‌که این محیط‌ها برای آن‌ها مناسب نیست و حتی ممکن است منجر به پسرفت تحصیلی‌شان شود.
وی یادآور شد: به‌عنوان‌مثال، کودکی باهوش ممکن است به دلیل حساسیت به صداهای بلند یا محیط‌های شلوغ نتواند در کلاس دوام بیاورد و در واکنش به آن، رفتارهایی مانند جیغ زدن از خود بروز دهد.
رجب پور با تأکید بر لزوم افزایش آگاهی عمومی نسبت به اختلال اوتیسم بیان کرد: یکی از باورهای اشتباه این است که والدین علائم اولیه اوتیسم را نادیده می‌گیرند. به‌عنوان‌مثال، اگر کودک در ۱۸ ماهگی چند کلمه بگوید و سپس گفتار خود را از دست بدهد، برخی اطرافیان می‌گویند پسرها دیر زبان‌باز می‌کنند و این طرز فکر موجب می‌شود زمان طلایی مداخله که بین ۲ تا ۵ سالگی است از دست برود.
این روانشناس حوزه کودک ادامه داد: برخی تصور می‌کنند اوتیسم درمان‌ناپذیر است، اما با مداخلات به‌موقع مثل گفتاردرمانی و کاردرمانی بسیاری از کودکان می‌توانند به سطحی از استقلال برسند.
وی همچنین به مشکلات خانواده‌های دارای فرزند اوتیسم اشاره کرد و گفت: درمان این اختلال فرایندی طولانی، پرهزینه و فرساینده است که خانواده‌ها باید بین جلسات متعدد درمانی، ازجمله گفتاردرمانی و کاردرمانی، تردد کنند. در شهرهای کوچکی مانند قوچان، کمبود مراکز تخصصی این مسیر را دشوارتر کرده و برخی خانواده‌ها ناچار به مهاجرت به شهرهای بزرگ‌تر می‌شوند.
رجب پور با اشاره به افتتاح مدرسه اوتیسم در قوچان گفت: ایجاد این مدرسه تحول بزرگی برای این شهر بوده که باوجود معلمان آموزش‌دیده، کتاب‌های ویژه و محیط مناسب، شاهد پیشرفت بسیاری از دانش‌آموزان، حتی در سطوح دو و سه اوتیسم خواهیم بود.
این روانشناس حوزه کودک تصریح کرد: یکی از نگرانی‌های اصلی والدین، آینده فرزندانشان است و اینکه پس از مرگ چه کسی مسئول نگهداری از این کودکان خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه تغییر نگاه جامعه نسبت به کودکان اوتیسم، نیازمند آموزش همگانی است، افزود: وقتی مردم توانمندی‌های این کودکان را ببینند، مثلاً کودکانی که قرآن می‌خوانند یا در زمینه‌های هنری استعداد دارند، نگرش‌ها تغییر می‌کند. همچنین طراحی فضاهای عمومی مناسب و ایجاد فرصت‌های اشتغال حمایت‌شده می‌تواند مسیر استقلال اجتماعی این افراد را هموارتر کند.
نخستین گام برای آگاه‌سازی اوتیسم در قوچان برداشته شد
اکرم خلیلی، مسئول انجمن حمایت از کودکان شهرستان قوچان، از برگزاری نخستین برنامه آگاه‌سازی اوتیسم در سال جاری خبر داد و گفت: هدف اصلی این کارگاه، آشنا کردن کارشناسان و مسئولان حوزه سلامت، به‌ویژه مراقبین سلامت و ماماهای مراکز بهداشت شهری با نشانه‌های اولیه اوتیسم بود.
مسئول انجمن حمایت از کودکان شهرستان قوچان با تأکید بر اینکه این افراد بیشترین ارتباط را با خانواده‌ها و کودکان زیر چهار سال دارند؛ سنی که برای تشخیص به‌موقع اوتیسم حیاتی است، افزود: این کارگاه به‌صورت تعاملی و کاربردی برگزار شد و شرکت‌کنندگان با حضور در کلاس‌ها، از نزدیک روند آموزش کودکان مبتلا به اوتیسم را در مدرسه ویژه این کودکان در قوچان مشاهده کردند.
وی این حضور میدانی را موجب شکل‌گیری نگاه دقیق‌تر نسبت به ظرفیت‌های موجود در این زمینه در شهرستان دانست و تصریح کرد: در سال‌های اخیر تلاش شده است تا علاوه بر آموزش کودکان، خانواده‌ها نیز در آموزش‌ها همراه شوند چه از طریق مشاوره، چه پیگیری‌های اداری و حتی در مواردی با کمک خیرین.
خلیلی بابیان اینکه آگاه‌سازی باید از رأس هرم شروع شود، گفت: کارشناسان سنجش آموزش‌وپرورش، مسئولان و کارشناسان حوزه سلامت، در خط مقدم تشخیص هستند و اگر آن‌ها تفاوت بین اوتیسم، بیش‌فعالی، تأخیر در گفتار یا سایر اختلالات رشدی را به‌درستی بشناسند، می‌توانند در شش‌سالگی کودک، او را به مسیر آموزشی صحیح هدایت کنند.
مسئول انجمن حمایت از کودکان شهرستان قوچان با اشاره به اینکه برای تغییر در جامعه باید از افزایش شناخت عمومی نسبت به معلولیت‌ها شروع شود، تأکید کرد: خانواده‌ای که از پیش نسبت به این نوع اختلال آگاهی دارد پذیرش آسان‌تری خواهد داشت و با چالش‌های روحی و اجتماعی کمتری روبه‌رو می‌شود اما باید طرز فکر جامعه را نسبت به معلولیت تغییر دهیم این نه‌تنها وظیفه انجمن‌ها بلکه رسالت همه مردم است.
شناسایی ۳۵ کودک مبتلا به اختلال اوتیسم در قوچان
مرتضی ترنیکی، رئیس اداره بهزیستی قوچان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تشکیل ۳۵ پرونده توان‌بخشی در زمینه اوتیسم در این شهرستان، گفت: خدمات ارائه‌شده به این گروه از جامعه تحت پوشش پرداخت مستمری، حق پرستاری، بسته معیشتی و حتی مناسب‌سازی محل زندگی است.
رئیس اداره بهزیستی قوچان با یادآوری اینکه در حال حاضر ۲۶ دانش‌آموز نیز در مدرسه اوتیسم این شهرستان مشغول تحصیل و فراگیری آموزش هستند، افزود: مهم‌ترین رسالت سازمان بهزیستی برای کودکان اوتیسم می‌تواند افزایش آگاهی‌بخشی جامعه در برخورد با این کودکان و خانواده‌هایشان باشد.
وی ادامه داد: تمام سعی و تلاش بهزیستی این است که با آموزش‌های ارائه‌شده سطح اختلال مبتلایان به این اختلال را در همان سطح نگه دارد یا از این میزان بالاتر نرود و حتی به سطح پایین‌تری از اختلال برساند.
ترنیکی بیان کرد: کودکان دارای اختلال اوتیسم با هزینه‌هایی همچون کاردرمانی، گفتاردرمانی و مشاوره روبرو هستند که بهزیستی قسمتی از هزینه‌های خانواده‌ها را در این زمینه تأمین می‌کند.
رئیس اداره بهزیستی قوچان از توزیع ۵۰ کتابچه آگاهی‌بخشی درباره اوتیسم خبر داد و تأکید کرد: این اقدام باهدف افزایش دانش عمومی جامعه درباره ویژگی‌ها، نیازها و روش‌های همراهی با افراد دارای اختلال اوتیسم انجام شد.
وی کتابچه‌های توزیع‌شده را حاوی اطلاعاتی درباره شناخت علائم اولیه اوتیسم، روش‌های تعامل با افراد دارای این اختلال و همچنین معرفی منابع حمایتی برای خانواده‌ها دانست و خاطرنشان کرد: انجام این‌گونه اقدامات به ایجاد جامعه‌ای فراگیر و پذیرنده در مواجهه با طیف اوتیسم کمک می‌کند.
