به گزارش خبرنگار مهر، محمدعلی دهقان دهنوی امروز در نشست خبری که پیرامون تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا برگزار شد، به اهمیت این تحول اقتصادی اشاره و تأکید کرد: از هفته گذشته کار اجرایی این موافقت‌نامه آغاز شده و از آن‌جا که سوالات زیادی پیرامون آن به‌وجود آمده بود، ضروری دانستیم که این موضوع را به‌طور دقیق برای مردم توضیح دهیم. در تجارت بین‌المللی، معمولاً کشورها برای واردات کالا از کشورهای دیگر تعرفه‌هایی اعمال می‌کنند که این امر منجر به افزایش قیمت تمام‌شده کالا برای مصرف‌کنندگان می‌شود.
تأثیر تعرفه‌ها بر قیمت‌ها و تولید داخلی
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران با توضیح مثال‌هایی گفت: برای مثال، اگر کشوری برای کالای وارداتی ۲۰ درصد تعرفه در نظر بگیرد، این کالا در بازار آن کشور به همان میزان گران‌تر خواهد شد و رقابت با تولیدات داخلی دشوارتر می‌شود. این به این معناست که تعرفه‌ها می‌توانند بر قدرت رقابت تولیدات داخلی تأثیر منفی بگذارند.
اهمیت کاهش تعرفه‌ها برای توسعه تجارت
وی در ادامه بیان کرد: کاهش یا حذف تعرفه‌ها در قالب موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی یا تجارت آزاد، یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای توسعه تجارت بین کشورها است. به این صورت که اگر تعرفه‌ها برای تعدادی محدود از کالاها کاهش یابد، این نوع تجارت به نام تجارت ترجیحی شناخته می‌شود. اما در صورتی که کاهش تعرفه‌ها شامل طیف وسیعی از کالاها و به صفر برسد، این توافق به نام تجارت آزاد معروف می‌شود.
دهقان دهنوی در اشاره به وضعیت اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: پنج کشور روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس عضو این اتحادیه هستند و میان خود تعرفه‌های گمرکی را حذف کرده‌اند. همچنین، این کشورها مقررات اقتصادی‌شان را هماهنگ کرده‌اند. اکنون ایران به‌عنوان طرف دیگر موافقت‌نامه تجارت آزاد، با این اتحادیه همکاری می‌کند.
از تجارت ترجیحی به تجارت آزاد
وی در توضیح روند شکل‌گیری این موافقت‌نامه بیان کرد: ابتدا ایران با اتحادیه اوراسیا یک موافقت‌نامه تجارت ترجیحی امضا کرد. نتایج مثبت و موفقیت‌آمیز این توافق، منجر به آغاز مذاکرات برای تبدیل آن به موافقت‌نامه تجارت آزاد شد. پس از تکمیل مذاکرات، تصویب در مجالس شش کشور و ابلاغ نهایی، این توافق از هفته گذشته وارد مرحله اجرایی شد.
وی افزود: در حال حاضر، حدود ۸۷ درصد از کالاهای مبادله‌ای میان ایران و کشورهای عضو این اتحادیه مشمول تعرفه صفر شده‌اند و از حدود ۵۶۰۰ ردیف تعرفه‌ای، حدود ۴۶۰۰ تا ۴۷۰۰ ردیف تعرفه حذف شده است.
تأثیر کاهش تعرفه‌ها بر هزینه‌ها و رقابت‌پذیری
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران همچنین اعلام کرد: این توافق‌نامه منجر به کاهش هزینه‌های تجارت با کشورهای عضو اوراسیا شده است. به این ترتیب، کالایی که پیش از این ۱۰ درصد تعرفه داشت، از پنج‌شنبه گذشته بدون تعرفه وارد بازار مقصد می‌شود و همین امر منجر به ارزان‌تر شدن کالا برای مصرف‌کنندگان خواهد شد. این فرصت بزرگی برای بخش خصوصی است.
دهقان دهنوی در ادامه از تولیدکنندگان خواست تا برای حضور در بازارهای جدید برنامه‌ریزی کنند و بررسی کنند که آیا کالای تولیدی‌شان مشمول تعرفه صفر شده، بازار هدف آن کجاست و چه مزیتی نسبت به رقبا دارند.
نقش شرکت‌های صادراتی و نگاه فراتر از بازار داخلی
وی همچنین بر اهمیت شرکت‌های مدیریت صادرات تأکید کرد و گفت: این شرکت‌ها که خود تولیدکننده نیستند، اما قادر به صادرات محصولات دیگران هستند، اکنون فرصت مناسبی برای رشد در بازارهای اوراسیا دارند. همچنین از تولیدکنندگان خواست تا نگاه خود را از بازار داخلی فراتر برده و به بازارهای جهانی بیندیشند.
دهقان دهنوی در ادامه اظهار کرد: امروز باید برای جمعیتی بزرگ‌تر از ۸۰۰ میلیون نفر یا حتی ۷ میلیارد نفر برنامه‌ریزی کنیم، نه فقط برای جمعیت داخلی ۸۰ یا ۹۰ میلیون نفری.
اوراسیا؛ سکوی آمادگی برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی
وی موافقت‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا را فرصتی برای آماده‌سازی ایران جهت پیوستن به سازمان تجارت جهانی دانست و خاطرنشان کرد: پیش از پیوستن به نظام جهانی تجارت، باید توانایی استفاده از فرصت‌های منطقه‌ای را کسب کنیم. اتحادیه اوراسیا با حجم تجارت ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیارد دلار، بازار بزرگی را تشکیل می‌دهد و واردات روسیه تنها بالغ بر ۳۰۰ میلیارد دلار است. اگر ایران بتواند سهمی از این بازارها به‌دست آورد، این توافق می‌تواند تأثیر مهمی بر اقتصاد کشور داشته باشد.
هدف‌گذاری برای افزایش حجم تجارت
دهقان دهنوی در بخش دیگری از سخنان خود اشاره کرد که بیشتر روابط تجاری ایران با روسیه است، اما با دیگر کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا نیز روابط تجاری داریم. وی افزود: در سال گذشته، حجم کل تجارت ایران با کشورهای اوراسیا کمی بیشتر از سه میلیارد دلار بوده است، اما نکته قابل توجه این است که در برخی سال‌ها، واردات از روسیه و قزاقستان در حوزه نهاده‌های دامی به چهار میلیارد دلار رسیده است.
وی ادامه داد: با وجود رشد خوب تجارت ایران با اوراسیا طی چهار یا پنج سال گذشته، هنوز فاصله زیادی با ظرفیت‌های واقعی این بازار وجود دارد. در حال حاضر هدف‌گذاری اولیه ما برای حجم تجارت ۱۰ میلیارد دلار است. در حالی که اگر بخواهیم تنها پنج درصد از حجم تجارت ۸۰۰ میلیارد دلاری کشورهای عضو اوراسیا را به خود اختصاص دهیم، باید به عدد ۴۰ میلیارد دلار برسیم.
بهره‌برداری از فرصت‌ها در کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی
دهقان دهنوی به اهمیت کالاهای اساسی در واردات ایران اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین اقلام وارداتی کشور نهاده‌های دامی است و کشورهای روسیه و قزاقستان از تولیدکنندگان عمده این محصولات به‌شمار می‌آیند. ایران در حال حاضر از این کشورها واردات قابل توجهی دارد و طبق موافقت‌نامه تجارت آزاد، تعرفه واردات این کالاها کاهش یا به صفر رسیده است. این کاهش تعرفه‌ها می‌تواند به تنوع منابع وارداتی کشور کمک کرده و تأثیر مثبتی بر قیمت تمام‌شده کالاها داشته باشد.
چالش‌ها و نیاز به بهبود زیرساخت‌های لجستیکی
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران همچنین به چالش‌های موجود در زیرساخت‌های لجستیکی اشاره کرد و گفت: در تجارت خارجی، مشکلات زیادی در زمینه لجستیک، از جمله در مسیرهای داخلی، پایانه‌های مرزی و ارتباطات با کشورهای اوراسیا داریم. زیرساخت‌های فعلی کافی نیستند، اما افزایش تجارت به‌طور طبیعی موجب بهبود این زیرساخت‌ها خواهد شد.
وی همچنین به مشکلات موجود در دریای خزر اشاره کرد و گفت: کاهش سطح آب این دریا باعث شده برخی بنادر روسیه در شمال دریای خزر تقریباً غیرقابل استفاده شوند. همچنین بندر اکتائو در قزاقستان با مشکلات زیادی روبروست و این کاهش سطح آب، طرح‌هایی برای ساخت کشتی‌های مخصوص با عمق کمتر را به‌وجود آورده است.
دهقان دهنوی تأکید کرد که توسعه تجارت می‌تواند به بحران‌های زیست‌محیطی نیز توجه بیشتری جلب کند و در این راستا، اجلاس اخیر کشورهای حاشیه خزر در تهران بر لزوم برنامه‌ریزی برای نجات این دریا تأکید داشت.
رفع موانع غیرتعرفه‌ای؛ گامی اساسی برای تسهیل تجارت
معاون وزیر صمت همچنین به بخش مهمی از موافقت‌نامه تجارت آزاد اشاره کرد که رفع موانع غیرتعرفه‌ای است. وی گفت: ممکن است یک کشور تعرفه‌ها را افزایش ندهد، اما با وضع سهمیه، مالیات یا عوارض خاص، عملاً همان اثر منفی را داشته باشد. در این توافق‌نامه، کشورهای عضو متعهد شده‌اند که علاوه بر حذف تعرفه‌ها، موانع غیرتعرفه‌ای را نیز از سر راه بردارند و این امر می‌تواند فضای تجارت را باثبات‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر کند.
نیاز به تکمیل کریدورهای حمل‌ونقل
دهقان دهنوی در پایان به کریدورهای حمل‌ونقل اشاره کرد و گفت: راه‌های زمینی و ریلی از طریق کشورهای آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان و قزاقستان برای تجارت با اوراسیا وجود دارند. این کریدورها نیاز به تکمیل دارند، اما سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها نه‌تنها به توسعه تجارت کشور کمک خواهد کرد، بلکه می‌تواند ایران را به مسیرهای ترانزیت بین‌المللی متصل کرده و ارزش افزوده قابل‌توجهی ایجاد کند.
