توافق با آمریکا بسیار نزدیک است اما با شرایطی/ ایران تغییر ژئوپلتیک منطقه را به بهانه اتصالات جدید نمی‌پذیرد
«سعید خطیب‌زاده» در جریان سفیر اخیرش به ارمنستان در گفت‌وگویی با اشاره به رایزنی خود با «آرارات میرزویان» وزیر امور خارجه ارمنستان گفت: ما درباره مسائل مختلف مورد علاقه مشترک در سطوح دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و مسائل مربوط به رفاه دو ملت و روابط دوجانبه گفت‌وگو کردیم. همچنین جنبه‌های مختلف پروژه‌های جاری بین دو کشور را مرور کردیم.
خطیب‌زاده در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرگزاری «نیوز آرمنیا» با گفتن این که با معاون وزیر امورخارجه ارمنستان و برخی دیگر از مقامات و شخصیت‌های حاضر در نشست «گفت‌وگوی ایروان» نیز دیدار داشته است، اشاره کرد که در این نشست به مسائل قفقاز جنوبی و اتصال‌پذیری و اهمیت و جنبه‌های راهبردی این موضوعات در قفقاز جنوبی صحبت کرده و بحث‌های بسیار پویا و زنده‌ای در ایروان انجام شد.
پرهیز از تغییر ژئوپلتیک منطقه به بهانه ایجاد اتصالات جدید
معاون وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این که چرا او بحث از اطمینان‌دهی ارمنستان نسبت به عدم حمایت از هرگونه «گذرگاهی» را در این نشست مورد اشاره قرار داده و آیا نگرانی‌هایی وجود دارند که موضع ارمنستان ممکن است، تغییر کند، توضیح داد: نه، این موضوع از روی نگرانی نبود. بلکه از این دیدگاه ناشی می‌شود که باید توضیح دهیم و تکرار کنیم که در واقع چه چیزهایی را به اشتراک می‌گذاریم؛ ما به اتصال‌پذیری، تنوع در ارتباطات و مسیرهای مختلف حمل‌ونقل نیاز داریم، اما نباید پروژه‌هایی را دنبال کنیم که دیگران را حذف می‌کنند یا چشم‌انداز ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک منطقه را تغییر می‌دهند.
خطیب‌زاده افزود: هفته پیش، «مجمع گفت‌وگوی تهران» را داشتیم و آقای گریگوریان(دبیر شروای امنیت ارمنستان) در آن‌جا حضور داشتند. من روی صحنه با ایشان صحبت کردم و درباره مسئله «چهارراه صلح» ارمنستان بحث کردیم. اما همچنین می‌خواستم مطمئن شویم که وقتی از واژه‌ها و اصطلاحات مختلف استفاده می‌کنیم، به‌خوبی یکدیگر را درک می‌کنیم. بنابراین، هم در تهران و هم این‌جا، می‌خواستم اطمینان حاصل کنم که وقتی درباره تنوع در اتصال‌پذیری، مسیرهای مختلف حمل‌ونقل و ترانزیت صحبت می‌کنیم، یا وقتی به چهارراه اشاره می‌کنیم، منظورمان اتصال است، نه قطع ارتباط. این یعنی هر ایده‌ای که مبتنی بر حذف دیگران باشد یا چشم‌انداز ژئوپلتیک منطقه را تغییر دهد، به صلاح کشورهای این منطقه نیست.
آیا آذربایجان درصدد قطع اتصال‌پذیری است؟
او در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به این که آیا منظور او قصد باکو برای قطع اتصالات است، بیان کرد: من این را یک قصد یک‌جانبه از سوی هیچ کشوری نمی‌نامم. فکر می‌کنم باید برای یکدیگر روشن کنیم که چه چیزی ممکن است و چه چیزی ممکن نیست. ما قطعا به یک درک متقابل و یک راه‌حل مورد پذیرش دو طرف در این منطقه نیاز داریم. باید در همه چیز حقوق بین‌الملل و حاکمیت کشورهای این منطقه، از جمله ارمنستان، رعایت شود.
او بیان کرد: در حالی که این دو کشور باید باهم همکاری و یک راه‌حل پایدار و بادوام برای اتصال‌پذیری پیدا کنند، ما همچنین باید به همه کشورهای منطقه اطمینان دهیم که آنچه برنامه‌ریزی می‌کنیم، اتصال است، نه قطع ارتباط از چشم‌انداز کلی که دهه‌هاست در این منطقه وجود داشته.
آمادگی ایران برای ایجادبستری برای مذاکرات ارمنستان و آذربایجان
نیوز آرمنیا نوشته معاون وزیر امور خارجه ایران در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا تهران آماده فراهم کردن بستری برای مذاکرات باکو-ایروان است، بیان کرد: ما کاملا از این ابتکار صلح و توافقنامه صلح حمایت می‌کنیم. به صورت رسمی گفته‌ایم که ۱۰۰ درصد پشت تمام تلاش‌های هر دو کشور هستیم. معتقدیم هرچه زودتر به توافق برسند، برای همه، از جمله خود آذربایجان و ارمنستان، همچنین ایران.
او افزود: ایران همسایه هر دو کشور است و روابط بسیار خوبی با همسایگان خود داشته که مایلیم ادامه یابد. اما در عین حال، همه می‌دانند که به دلیل رقابت‌ها، بسیاری از پروژه‌های مشترک دست‌نخورده باقی مانده‌اند. ما نتوانسته‌ایم ظرفیت‌های این منطقه را محقق کنیم. بنابراین، به توافقی نیاز داریم که آینده همکاری را تضمین کند. قربانیان این رقابت‌ها و درگیری‌ها همیشه کسانی بوده‌اند که تلاش کرده‌اند پروژه‌های صلح و همکاری را در این منطقه اجرا کنند.
ایران بسیار متعهد به دستیابی به توافقی است که هم رفع تحریم‌ها را تضمین کند و هم نگرانی‌های طرف مقابل را برطرف سازد تا اطمینان حاصل شود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز باقی می‌ماند
ایجاد گذرگاه‌های جدید در قفقاز جنوبی
خطیب‌زاده در پاسخ به این سوال که با توجه به تاکید ایران بر جلوگیری از هرگونه تغییر ژئوپلتیکی در منطقه، آیا تهران شاهد تهدیدی در این زمینه است، بیان کرد: فکر می‌کنم واضح گفتم که این نوع اصطلاحات باید با دقت تعریف شوند. همه ما باید درک مشترکی داشته باشیم. اگر «گذرگاه» به معنای انکار حاکمیت ارمنستان باشد، معتقدم حتی آذربایجان هم چنین چیزی را نمی‌خواهد. ایران قطعا مخالف هر ابتکاری است که تمامیت ارضی یا حاکمیت هر کشوری، از جمله ارمنستان، را نقض کند.
او تاکید کرد: ما به شدت از تمامیت ارضی آذربایجان، ارمنستان و همه کشورهای منطقه حمایت می‌کنیم، زیرا آنچه در این منطقه نیاز داریم، حقوق بین‌الملل است. بنابراین، اگر کریدور به معنای چیزی باشد که منطقه ما را به دو یا سه بخش جدا تقسیم کند، یا اگر به معنای نقض حاکمیت جمهوری ارمنستان باشد، یا چیزی که چشم‌انداز ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک این منطقه، نقشه ژئوپلتیک منطق را تغییر دهد، چنین چیزی نمی‌تواند اتفاق بیفتد. اصلا امکان‌پذیر نیست، زیرا ایران معتقد است در حالی که به اتصال‌پذیری، مسیرهای حمل‌ونقل و تنوع دسترسی مستقیم برای همه کشورها نیاز داریم و از آن حمایت می‌کنیم.
این دیپلمات ارشد ایرانی بیان کرد: اگر ارمنستان و آذربایجان تصمیم بگیرند چهارراه صلح یا برنامه‌های اتصال‌پذیری ایجاد کنند، قطعا بسیار خوشحال خواهیم شد. البته ما نیز برنامه‌های خود را داریم. مسیرهای دیرینه خود را پیشنهاد می‌دهیم که از نظر اقتصادی و اتصال منطقه‌ای بهینه‌تر هستند. با این حال، از هر توافقی که بین کشورهای منطقه حاصل شود، استقبال می‌کنیم.
واکنش ایران به حمله بالقوه آذربایجان به ارمنستان
خطیب‌زاده در پاسخ به این که تهران چه اقدام ملموسی در صورت حمله‌ای از سوی آذربایجان به ارمنستان انجام خواهد داد، گفت: ما تمام تلاش خود را برای جلوگیری از هرگونه تشدید درگیری در این منطقه انجام می‌دهیم. دیگر بس است. معتقدیم صلح چیزی است که همه به دنبال آن هستند. ایران از تمام ظرفیت و میانجی‌گری خود استفاده می‌کند تا با هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان در ارتباط باشد و آینده‌ای از توسعه، رفاه، همکاری و عادی‌سازی روابط، به ویژه بین این دو کشور مهم را تضمین کند.
اهمیت توافق هسته‌ای ایران و آمریکا برای منطقه
معاون وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این سوال که توافق در مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا چه اهمیتی برای منطقه خواهد داشت، بیان کرد: رسیدن به توافق نقطه عطفی برای همه، از جمله همسایگان ما خواهد بود. اما حتی بدون توافق نیز ایران ثابت کرده که بازیگری مسؤول، دوست و همسایه‌ای خوب در این منطقه است. فکر می‌کنیم که با توافق یا بدون آن، اصل راهنما این دوستی و همسایگی است که همه ما در آن شریک هستیم.
او افزود: ایران بسیار متعهد به دستیابی به توافقی است که هم رفع تحریم‌ها را تضمین کند و هم نگرانی‌های طرف مقابل را برطرف سازد تا اطمینان حاصل شود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز باقی می‌ماند. ما از مقاصد و برنامه خود مطمئن هستیم. در عین حال، نیاز داریم طرف دیگر با تعهد واقعی به رفع تحریم‌ها بیاید که نکته اصلی توافق احتمالی ما خواهد بود، اگر به راه‌حلی خوب و مورد پذیرش دو طرف برسیم.
فرصت توافق با آمریکا
خطیب‌زاده در پاسخ به این که آیا از نظر او برای توافق در این زمینه فرصتی وجود دارد، گفت: اگر آمریکا از سیاست قدیمی خود مبنی بر احترام نگذاشتن به حقوق سایر ملل، از جمله ایران دست بردارد، اگر حق ایران برای فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای تحت پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) را بپذیرد و اگر تضمین عینی برای رفع تحریم‌ها ارائه دهد، فکر می‌کنیم توافق بسیار نزدیک است.
حضور مداخله‌جویانه نیروهای خارجی در منطقه به بهانه تامین امنیت آن
او در پاسخ به این سوال که آیا ایران در حال حاضر نگرانی بخصوصی درباره حضور نیروهای خارجی در منطقه دارد، بیان کرد: منطقه ما مدت‌هاست که از رقابت‌ها و تنش‌های فرامنطقه‌ای رنج می‌برد. ین رقابت‌ها برای منطقه و کشورهای آن خوب نیست. تاریخ نشان داده که وقتی کشورهای منطقه تصمیم می‌گیرند با هم کار کنند، می‌توانند امنیتی بومی ایجاد کنند که نه قرض گرفته شده و نه از خارج خریداری شده باشد.
خطیب‌زاده تاکید کرد این همان چیزی است که نیاز داریم. منطقه ما می‌تواند نقش کلیدی در شکل‌دهی به آینده خود داشته باشد. منطقه ما می‌تواند معمار سرنوشت خود باشد. به همین دلیل باید همکاری کنیم.
نقش ارمنستان در آینده تامین امنیت منطقه
معاون وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این که از نظر او ایروان چه نقصی در این آینده ترسیم‌شده دارد، گفت: ارمنستان کشوری بسیار مهم است، همسایه‌ای بسیار خوب برای ما و کشوری کلیدی هم در قفقاز جنوبی و هم در اتصال‌پذیری آینده. ابتکار ما برای اتصال «خلیج فارس به دریای سیاه» شامل ارمنستان می‌شود که نقش محوری در آن دارد. برای ما، ارمنستان دروازه‌ای به روی اتحادیه اقتصادی اوراسیا و به قفقاز جنوبی است.
او تاکید کرد: ما برای ارمنستان اهمیت زیادی قائل هستیم و می‌خواهیم روابط دوجانبه خود را ارتقا دهیم. هیچ محدودیتی برای همکاری‌های ما وجود ندارد، و باید به همه نشان دهیم که هم ارمنستان و هم ایران قادرند رابطه‌ای عمیقا به هم پیوسته و مبتنی بر حمایت متقابل بسازند.
