به گزارش ایرنا، سیستان و بلوچستان سال‌هاست که با چالش‌هایی همچون کمبود آب، ناترازی انرژی، محدودیت زیرساختی و نرخ بالای بیکاری مواجه است؛ در چنین شرایطی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های این استان از جمله تابش شدید نور خورشید و وسعت زمین‌های قابل استفاده به‌عنوان راهکاری بلندمدت برای توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفته است.
در دهه اخیر، گفتمان توسعه در مناطق مرزی و کم‌برخوردار کشور به‌تدریج از رویکرد فقط حمایتی به سمت مدل‌هایی مبتنی بر توانمندسازی، مشارکت اقتصادی و بهره‌برداری هوشمند از منابع محلی حرکت کرده که از جمله این منابع، انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه خورشیدی، جایگاه مهمی در راهبردهای کلان توسعه‌ای کشور یافته‌اند و سیستان و بلوچستان به‌عنوان یکی از مناطق دارای بالاترین نرخ تابش خورشید در اولویت‌های عملیاتی قرار دارد.
تحلیل‌های اقتصادی نشان می‌دهد توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در سیستان و بلوچستان نه تنها به کاهش هزینه‌های انتقال و تولید برق در مناطق دوردست منجر می‌شود بلکه با تبدیل خانوارها به تولیدکننده انرژی، ساختار اقتصادی منطقه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ این مزیت دوگانه باعث شده است طرح‌های خورشیدی به‌ویژه در قالب نیروگاه‌های کوچک خانگی یا تجمیعی به ابزاری برای تامین انرژی و معیشت پایدار تبدیل شوند.
به گفته مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق سیستان و بلوچستان، حدود ۱۲۲ میلیارد تومان درآمد حاصل از تولید برق نیروگاه‌های خرشیدی کوچک مقیاس و پنج کیلوواتی از ابتدای سال گذشته تاکنون به حساب خانوارهای سرمایه‌گذار آنها در استان واریز شده است.
محمد رییسی با بیان اینکه حدود چهار هزار نیروگاه خورشیدی کوچک مقیاس در این استان در زمان حاضر فعال است، افزود: این سامانه های خورشیدی تاکنون حدود ۳۸ میلیون کیلووات ساعت تولید انرژی داشته است.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در سیستان و بلوچستان می‌تواند به کاهش هزینه‌های انتقال و تولید برق در مناطق دوردست منجر شود
از سوی دیگر، چالش‌های ناشی از خشکسالی و افت شدید سطح منابع آب زیرزمینی، موجب شده است بسیاری از فعالیت‌های سنتی در حوزه کشاورزی و دامداری در سیستان و بلوچستان دچار رکود شود؛ در این شرایط، تمرکز بر راهکارهای جایگزین مانند انرژی‌های پاک و کم‌هزینه نه‌فقط از منظر زیست محیطی بلکه به‌عنوان راهبردی برای احیای اقتصادی مناطق روستایی مطرح می‌شود.
اجرای پروژه‌های انرژی خورشیدی برای اقشار محروم و کم‌درآمد به‌ویژه در مناطقی که امکان اشتغال پایدار محدود است می‌تواند به‌تدریج بنیان‌های فقر ساختاری را تضعیف کند؛ چنین برنامه‌هایی زمانی اثربخش خواهد بود که به‌طور همزمان با اصلاح سیاست‌های حمایتی، آموزش‌های فنی، تأمین مالی هوشمند و خرید تضمینی برق همراه شوند؛ مسیری که در برخی استان‌ها آغاز شده است و اکنون در سیستان و بلوچستان در مقیاسی بزرگ‌تر پیگیری می‌شود.
در این چارچوب اجرای طرح جدید سامانه خورشیدی کوچک مقیاس در مناطق شمالی سیستان و بلوچستان بخشی از برنامه‌ای جامع برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های بومی، کاهش نابرابری انرژی و پیوند عدالت اجتماعی با فناوری‌های نوین محسوب می‌شود.
بهره‌برداری از ۲۰۸۸ نیروگاه خورشیدی خانگی مددجویان در سیستان و بلوچستان
با توجه به سیاست های کلان در راستای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و از طرفی توانمندسازی خانوارهای زیر پوشش نهادهای حمایتی، نخستین مرحله از طرح توسعه نیروگاه‌های خورشیدی کوچک مقیاس در سیستان و بلوچستان با بهره‌برداری رسمی از ۲ هزار و ۸۸ واحد پنج کیلوواتی ویژه مددجویان کمیته امداد در خرداد ۱۴۰۴ آغاز شد.
این پروژه که در قالب همکاری مشترک کمیته امداد امام خمینی (ره)، استانداری و قرارگاه غدیر اجرایی شد به‌عنوان یک اقدام راهبردی در راستای توانمندسازی اقتصادی خانوارهای کم‌برخوردار و استفاده حداکثری از ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در سیستان و بلوچستان تعریف شده است.
در قالب این طرح، مددجویان با حمایت مالی و فنی کمیته امداد به تولید انرژی خورشیدی پرداخته و برق تولیدی خود را به شبکه سراسری تزریق می‌کنند؛ اقدامی که همزمان با حمایت اقتصادی در راستای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و حفاظت از محیط زیست نیز محسوب می‌شود.
به گفته رییس کمیته امداد امام خمینی (ره)، تحول در شیوه‌های حمایت از نیازمندان از طریق ایجاد ظرفیت‌های مولد اقتصادی به‌ویژه در حوزه انرژی از برنامه‌های محوری این نهاد است.
سید مرتضی بختیاری با اشاره به بهره برداری از ۲ هزار و ۸۸ پنل خورشیدی پنج کیلوواتی ویژه مددجویان کمیته امداد، تاکید کرد حرکتی که در این زمینه در استان سیستان و بلوچستان آغاز شده، تحول‌آفرین، کرامت‌محور و اشتغال‌زاست و کمیته امداد با همه ظرفیت برای تحقق آن تلاش می کند.
بختیاری خاطرنشان کرد: سیستان و بلوچستان یکی از استان‌های پیشرو در زمینه توانمندسازی بوده و اقدامات زیرساختی به‌ویژه در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، گواه این روند مثبت است.
وی تاکید کرد که راه‌اندازی ۲ هزار و ۸۸ سامانه خورشیدی جدید در منطقه سیستان فقط یک پروژه فنی نیست بلکه اقدامی اجتماعی و تحول‌گرا به‌شمار می‌آید که با حمایت نهادهای ملی و مدیریت کارآمد استان به نتیجه رسید.
سیستان و بلوچستان به قطب انرژی پاک کشور تبدیل خواهد شد
از طرفی به گفته استاندار سیستان و بلوچستان، طرح‌های گسترده‌ای در حوزه انرژی از جمله نیروگاه‌های خورشیدی در این استان حال اجراست که آن را به قطب انرژی پاک کشور تبدیل خواهد کرد.
منصور بیجار با اشاره به طرح راه اندازی ۲ هزار و ۸۸ نیروگاه خورشیدی خانگی مددجویان در استان، افزود: این طرح با رویکرد تقویت خوداتکایی اقتصادی و توسعه انرژی‌های پاک اجرا و به‌عنوان الگویی جدید در توانمندسازی خانوارهای تحت حمایت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی منطقه معرفی شده است.
وی تاکید کرد: ایجاد این نیروگاه‌های کوچک مقیاس علاوه بر ایجاد درآمد پایدار برای خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد، زمینه مشارکت فعال این قشر در فرآیند تولید ملی و توسعه منطقه‌ای را فراهم می‌کند.
استاندار سیستان و بلوچستان با تأکید بر ظرفیت بالای استان در زمینه انرژی خورشیدی، تصریح کرد: این پروژه فقط در قالب حمایت اجتماعی تعریف نمی‌شود بلکه گامی جدی برای جذب سرمایه‌گذاری، ارتقاء بهره‌وری و تبدیل کمک‌های معیشتی به زیرساخت‌های پایدار اقتصادی است.
وی تصریح کرد: سیستان و بلوچستان سرزمین فرصت‌ها بوده و با کمک مردم، توسعه‌یافتگی آن دور از دسترس نیست.
به گزارش ایرنا، سیستان و بلوچستان با شرایط جغرافیایی خاص خود، منابع فراوانی برای تولید انرژی تجدیدپذیر دارد؛ مناطقی مانند زابل و هیرمند شرایط مناسبی برای نصب توربین‌های بادی دارند، همچنین این استان پهناور با ساعت تابش آفتاب بالا و شدت نور مناسب یکی از بهترین مناطق برای نصب پنل‌های خورشیدی در کشور به‌شمار می‌آید.
این استان سه میلیون و ۳۷۵ هزار نفر جمعیت در ۲۶ شهرستان دارد؛ منطقه سیستان در شمال این خطه شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز است که در سال های اخیر با پدیده خشکسالی، بادهای ۱۲۰ روزه و چالش های زیست محیطی مواجه بوده و تبعات آن دامنگیر مسائل اقتصادی و معیشتی خانوارها شده است.
