به گزارش خبرنگار ایرنا، فارس سالهاست با بحران آب دست و پنجه نرم می‌کند و این مشکل در فصل گرما بیش از هر زمان دیگری نمایان می‌شود.
طبق آخرین گزارش‌ها استان فارس در حالی با بحران کم‌آبی مواجه است که در تعداد چاه‌های غیرمجاز رکورددار است و بالای ۹۰ درصد آب‌های زیرزمینی آن توسط کشاورزان مصرف می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان فارس در این باره اعلام کرده که فارس ۸۲ درصد منابع زیرزمینی و ۱۸ درصد آب سطحی دارد و استان‌هایی که بیش از ۵۰ درصد از آب منابع زیرزمینی شان را استفاده می‌کنند به دلیل وابستگی به آب زیرزمینی، وارد بحران آب جدی شده‌اند.
علی شبانی می‌گوید این آمار به طور میانگین در کشور حدود ۵۰ درصد است اما استان فارس با یک هزار و ۳۰۰ حلقه چاه وابستگی جدی به آب زیرزمینی در بحث آب شرب دارد.
به گفته او سالانه به طور میانگین حدود هفت میلیارد متر مکعب برداشت آب استان است و از این میزان ۵۸۰ میلیون متر مکعب شرب استان است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب فارس در حالی گزارش وضعیت بحرانی آب در استان فارس را ارائه می‌دهد که این استان پهناور با ۱۲۲هزار کیلومتر مربع وسعت رتبه نخست تولید گندم و رتبه دوم جو در کشور را دارد؛ همچنین با ۱۶ درصد رتبه نخست تولیدات باغی و بخش عمده ای از تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص داده است.
در چنین شرایطی کارشناسان و صاحبنظران راهکارها و پیشنهادات مختلفی را جهت حل این دغدغه ارائه می‌دهند؛ یکی فرهنگ‌سازی در مصرف آب در بخش خانگی و بهره‌گیری از طرح تغییر الگوی کشت در عرصه کشاورزی را مطرح می‌کند و دیگری استفاده از ظرفیت خط انتقال آب از دریا را به عنوان راهکار پیشنهاد می‌دهد.
یکی طرح خط انتقال آب را پُر هزینه می‌داند و معتقد است باید از سیاست مدیریت منابع آب بهره گرفت و برخی هم استفاده از مطالعات و پژوهش‌های علمی را حلقه گمشده این بحران‌ها می‌دانند.
شکاف میان پژوهش و سیاستگذاری
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس در این باره گفت: مدیریت منابع در کشور و استان فارس با یک چالش و دغدغه رو به روست؛ در حال حاضر خلأ و شکافی میان مطالعات علمی و پژوهش‌های انجام شده با نحوه اجرایی شدن این مطالعات وجود دارد؛ در واقع دستگاه‌های تخصصی و فنی مطالعاتی انجام می‌دهند اما در حوزه سیاستگذاری و اجرا از این پژوهش‌ها بهره‌برداری مطلوبی نمی‌شود؛ به اعتقاد من آنچه می‌تواند این دو حوزه را به هم پیوند دهد دستگاه‌های نظارتی و حاکمیتی هستند.
غلامرضا غلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: برخلاف تصور برخی که وظیفه مدیریت بحران در پدیده‌های طبیعی را تنها پاسخگویی، بازسازی و کاهش خطر ناشی از این پدیده‌ها می‌دانند اما باید بگویم که پیشگیری یکی از مهمترین اقداماتی است که توسط مدیریت بحران انجام می‌شود؛ بایستی در حوزه پیشگیری اقداماتی صورت بگیرد تا خسارات در زمان بحران به حداقل برسد.
او که معتقد است آرامش در استان مرهون اقدامات پیشگیرانه است، گفت: این مهم می‌طلبد که بخش پژوهشی و مطالعاتی دستگاه‌ها پای کار بیایند.
غلامی مشکل در حوزه آب را مهمترین چالش کنونی استان فارس دانست و یادآور شد: در حال حاضر مهمترین مشکل این استان کمبود آب است؛ در چنین شرایطی نباید ۹۵درصد آب استان صرف بخش کشاورزی شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس اضافه کرد: باید در این زمینه اقدامات پیشگیرانه در اولویت قرار گیرد؛ اساسی‌ترین راهکار پیشگیری در این بخش اصلاح الگوی کشت است؛ زیبنده نیست استانی که دچار کمبود آب است تولید کننده اول برنج باشد.
او با یادآوری اینکه کشت یک‌کیلو ذرت نیاز به ۱۷۰ لیتر آب دارد، گفت: امروز وضعیت سدهای فارس در بحث منابع آب وضعیت خوبی نیست؛ سد درود زن در اوایل سال جاری و پس از بارش بهاری تنها ۶۰ درصد آب داشت یعنی ۴۰ درصد ظرفیت آن خالی بود؛ در برخی فصول سال، سد رودبال ۱۰ درصد آب هم ندارد و سد سلمان فارسی زیر ۵۰ درصد آب دارد.
اولویت اصلی استان؛ تأمین آب شرب
غلامی اولویت اصلی استان را تأمین آب شرب دانست و گفت: تأمین آب برای مصرف کشاورزی اولویت نخست نیست و برای حل دغدغه آب ضروری است تمهیدات اساسی اندیشیده شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس پیشنهاد داد: برای حل بحران آب باید تشکیل جلساتی مستمر در کنار اقدامات پیشگیرانه در دستورکار باشد؛ همچنین تغییر یا اصلاح الگوی کشت بایستی بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
غلامی که معتقد است در شرایط کنونی کارگروه کشاورزی و آب باید در کنار هم قراربگیرند، ادامه داد: انجام کارهای آبخیزداری نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ در این زمینه باید از همکاری و تعامل دستگاه‌های مختلف بهره بگیریم؛ باید این پرسش محور سیاستگذاری‌ها باشد که چه میزان از میانگین ۲۵۰میلیمتر بارندگی سالانه استان فارس به درستی حفظ و استفاده می‌شود؟
او با طرح این پرسش که چرا نباید از بارندگی‌ها در فارس به درستی استفاده شود گفت: اگر از بارندگی‌ها به درستی بهره نبریم در نهایت مجبور به صرف هزینه‌های گزاف برای انتقال آب از دریا خواهیم شد.
به اعتقاد مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس، اداره‌کل منابع‌طبیعی تنها عهده‌دار کار آبخیزداری در استان نیست بلکه امروز باید انجام کارهای آبخیزداری در تمامی دستگاه‌ها در اولویت قرار گیرد.
غلامی بر این باور است که کاشت درخت و بوته نیز به عنوان یک کار آبخیزداری به شمار می‌رود و همه این رویکردها باید ممزوج، ترکیبی و مطالعه شده پیش برود تا آب حاصل از بارش‌های سالانه قبل از ورود به دریا در استان فارس حفظ و در همین استان استفاده شود.
او گفت: شهرداری‌ها باید در کوه‌های اطراف شیراز کار آبخیزداری کنند و هدایت آب‌های سطح شهر را به عهده بگیرند، البته نیاز است تمامی ادارات به این موضوع ورود کنند.
استفاده از ظرفیت بخش خصوصی
مدیرکل مدیریت بحران استانداری بر استفاده از ظرفیت بخش خصوصی تأکید کرد و گفت: امکان ندارد مساله مخاطره‌آمیز و در آستانه بحران بودن را تنها به کمک دولت حل کرد بلکه می‌توان از ظرفیت بخش خصوصی در این زمینه بهره گرفت.
یک استاد دانشگاه هم معتقد است برای حل مشکل کم‌آبی در تابستان گرم شیراز به جای دنبال کردن سیاست‌های انتقال آب باید به سمت مدیریت و صرفه‌جویی در مصرف آب شُرب و فرهنگ‌سازی در این زمینه حرکت کنیم.
پروفسور عزت‌اله رئیسی که معتقد است بحران آب یکی از بزرگترین چالش‌های استان فارس محسوب می‌شود، افزود: باید از روش‌های تشویقی برای مصرف بهینه آب بهره گرفت، بدون شک با تشویق و ترغیب مردم به مصرف بهینه آب می‌توان گام‌های مؤثری در این مسیر برداشت.
پدر علم هیدروژئولوژی ایران می‌گوید: اکثر برنامه‌ریزی‌های کنونی با هدف انتقال و وارد کردن آب انجام می‌شود؛ این در حالیست که انتقال آب هزینه‌های بسیاری به دنبال دارد و باید پیش از اتخاذ تدابیر برای انجام این اقدام پرهزینه، راهکارهای صرفه‌جویی در آب مدنظر قرار بگیرد.
لزوم رعایت استانداردها در ساخت ساختمان
او بر ضرورت رفع چالش‌های کشور برای نصب کنتورهای هوشمند در چاه‌های آب و لزوم رعایت استانداردهای لازم در ساخت خانه‌های نوساز تأکید کرد و افزود: باید از روش‌های مختلف برای اعمال صرفه‌جویی در آب بهره گرفت، در حال حاضر برای ساخت یک ساختمان از افراد متخصص از جمله مهندس ناظر، مهندس معمار، مهندس تأسیسات و مهندس راه و ساختمان برای رعایت استانداردها و مدیریت مسائل مختلف بهره گرفته می‌شود اما این مهم برای کنترل و نظارت در بهینه‌سازی مصرف آب مدنظر قرار نمی‌گیرد.
این استاد دانشگاه پیشنهاد داد: می‌بایست معیارها و استاندارهای لازم برای مصرف بهینه آب در ساختمان‌ها رعایت و شرایط مطلوبی جهت بهره‌گیری از تجهیزات جدید در ساختمان‌ها ایجاد شود، لذا نیاز است نظام مهندسی قوانینی را در این زمینه تعریف و به تصویب برساند.
رییسی اردکانی که طرح مطالعه آب‌های ژرف از سوی وزارت نیرو به او واگذار شده می‌کوبد: من روی ۱۹ آبخوان دنیا مطالعه کردم و اساس مطالعه آب‌های ژرف مطالعات زمین شناسی است، چون آب در زیر زمین قرار دارد و اگر زمین‌شناسان با نقشه‌های زمین شناسی، وضعیت لایه‌های زیرین زمین را شناسایی کند، ۷۰ درصد از مسائل آب شناسان حل می‌شود.
این محقق هیدروژئولوژی ایران یادآور شد که از سال ۱۳۴۵ چاه‌های برداشت آب افزایش یافته و در نهایت با این اقدامات چاه‌ها و قنوات خشک شدند، آب رودخانه‌ها خشک و این مشکل در سال‌های خشکسالی به بحران تبدیل شده است.
رئیسی اردکانی، راه حل تئوریک برای حل بحران آب را برداشت به اندازه لازم، جبران آب تخلیه شده و حل بحران به روش هیدروژئولوژیکی دانست و ادامه داد: همچنین برای حل بحران آب توسط هوش مصنوعی باید بیلان آبی ۳۰ سال اخیر اخذ شود و برای سال‌های آینده گزینه های مختلفی در نظر گرفته شود تا بتوانیم وضعیت آبی کشور را برای ۳۰ سال آینده را پیش‌بینی کنیم.
او بر این باور است که برای حل بحران آب نخستین رویکرد بهره‌گیری از هوش مصنوعی نیست، بلکه اولین پرسش باید این باشد که چرا این بحران رخ داده و برای پاسخ به آن نباید به هوش مصنوعی اکتفا کرد بلکه پاسخ به سؤال کار گروهی از متخصصان است و اگر این مساله را حل کنند، می‌توانیم در این حوزه از هوش مصنوعی نیز بهره گرفت.
