به گزارش ایرنا، با تصمیم ارکان تصمیم‌ساز در استان و شهر کرمان، این میدان تاریخی با سنگفرش و دیگر برنامه‌ها ساماندهی شده، پیش از آن نیز داخل این میدان بزرگ به عنوان میدان غذا کارکرد خود را نمایان کرد اما شهرداری و دیگر دست اندرکاران باید توجه داشته باشند که اینجا و خیابان تجلی در کنارش که آن هم پیاده‌راه و زیباتر شده، نباید رها شوند و برای آنکه محیط زنده شهری باشند، باز نیازمند ساماندهی و اقدامات مختلف هستند.
تا همین جای کار، واقعیت اینکه میدان ارگ که زمانی نه‌چندان دور مردم این دیار و گردشگران برای عبور از آن شاید اِبا داشتند و به لحاظ محیطی، وضعیت مناسبی - از نظر برخی مسائل و آسیب‌های اجتماعی- نداشت اکنون به محلی برای مراودات اجتماعی، ظهور و بروز مظاهر نشاط اجتماعی تبدیل شده است.
میدان ارگ که قدمت آن به دوره قاجار بر می‌گردد طاق‌های اطراف آن به عنوان بخشی از حافظه تاریخی شهر کرمان و غربی‌ترین قسمت بازار اصلی این شهر که طولانی‌ترین راسته بازار ایران محسوب می‌شود، همواره در کانون توجه مردم و مسئولان بوده، از همین رو طرح‌های مختلفی برای بهسازی آن طی سالیان گذشته مطرح شد تا اینکه مجموعه مدیریت شهری سال گذشته عزم خود را برای ساماندهی این میدان جزم کرد.
باوجود همه اعتراض‌هایی که برخی کسبه اطراف میدان ارگ به علت کسادی بازارشان داشتند یا آنچه حمایت‌های ناکافی بعد از بهسازی خواندند، بهسازی میدان ارگ و تبدیل آن به پیاده‌راه انجام شد آن هم در حالی که طی سالیان گذشته وضعیت ناهنجار این محدوده ثبت ملی از نظر فروش اموال مسروقه در بخشی از میدان، حضور معتادان متجاهر و دیگر مظاهر ناهنجاری‌های اجتماعی به دغدغه جدی تبدیل شده و مطالبه مردم و مسئولان، ساماندهی این وضعیت بود.
بعد از افتتاح پیاده‌راه میدان ارگ، که دست‌کم از هشت سال قبل حرف آن در کرمان مطرح بود و سرانجام از اوایل سال ۱۴۰۳ اجرایی شد، رییس مرکز مطالعات و پژوهش شهرداری کرمان از انجام نظرسنجی با حضور پرسشگران در بین هزار و ۴۰۰ نفر از شهروندان در نقاط مختلف شهر خبر داد که پس از بررسی و تحلیل پاسخ‌ها، رضایت ۸۶ درصدی شهروندان در مورد اجرای این طرح حاصل شد.
همچنین فرمانده انتظامی شهرستان کرمان بهمن پارسال در نشست بررسی مشکلات کسبه میدان ارگ تصریح کرد که تا پیش از ساماندهی میدان ارگ در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۳ تعداد ١٣٠ مورد نزاع داشتیم که این آمار پس از اجرای طرح به ٧۵ مورد تقلیل پیدا کرده و سرقت نیز ۴٠ درصد کاهش یافته است.
سرهنگ مهدی پورامینایی افزود: وضعیت سابق میدان به نحوی بود که بعضا افراد بزهکار نیز در میدان مشاهده می‌شدند و برای حضور خانواده‌ها، بانوان یا کودکان ناامن بود اما اکنون فضایی امن در میدان برای حضور خانواده‌ها و مردم ایجاد شده است.
نیاز کرمان به مبلمان و رویدادهای شهری
استاندار کرمان هم که چهاردهم بهمن پارسال در مراسم آغاز «جشنواره پیشران ۲» یا همان برنامه شهرداری برای استقبال از نوروز ۱۴۰۴، در میدان ارگ حضور یافته بود با تاکید مجدد بر اینکه شهر کرمان نیازمند تحول در مبلمان شهری و برگزاری رویدادهای شهری است، برنامه‌های اجرا شده در این میدان از جمله کنسرت و جشن را جذاب و مردمی توصیف کرد.
محمدعلی طالبی با بیان اینکه گردشگری از اولویت‌های نخست استان در مجموعه فعالیت‌های دولت است گفت: این اطمینان را به مردم کرمان خواهم داد که با جدیت و برنامه‌ریزی، کرمان به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در کشور تبدیل خواهد شد و این مساله شرایط بسیار بهتری برای رونق اقتصاد گردشگری استان رقم می‌زند.
همچنین در این مراسم، گروه موسیقی «پازل بند» برای جمع زیادی از شهروندان کرمانی که در میدان ارگ جمع شده بودند، به‌صورت زنده اجرا کرد.
این میدان که ۲۸ فروردین ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۳۷۱۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده به دلیل وضعیت نامناسب محیطی و اجتماعی نه تنها برای کرمانی‌ها بلکه برای گردشگران هم جذابیت خاصی نداشت به طوری که شهروندان و مسافران هنگام مراجعه به بازار و مغازه‌های اطراف میدان ارگ، از رفتن به میانه میدان که براساس اسناد موجود در زمان قدیم محل اجتماعات انسانی بود، خودداری می‌کردند.
موضوع زمانی مهم‌تر و ناراحت کننده‌تر می‌شد که گردشگران داخلی و خارجی سال‌های متمادی در محدوده بازار کرمان و مجموعه تاریخی گنجعلیخان که اکنون ثبت جهانی است، با وضعیتی روبه‌رو می‌شدند که زیبنده مرکز استان و دیار کریمان نبود.
میدانی با سابقه چوگان
چنانکه گفته شده، میدان تاریخی ارگ در حافظه خود، روایت‌های بی‌شماری از جمله برگزاری مسابقات «چوگان» را داشته و محلی برای تجمع مردم و برگزاری آیین‌ها و اجرای مناسبت‌های مختلف بوده اما در دهه‌های گذشته به دلایل مختلف از کارکرد اصیل خود فاصله گرفت؛ کارکردی که با حضور مردم و اجتماعات انسانی معنا می‌شود.
این در حالی است که میدان‌های تاریخی زیادی در جای جای کشورمان سامان یافته‌اند؛ از میدان نقش جهان اصفهان گرفته تا میدان امیر چخماق یزد که علاوه بر حفظ هویت تاریخی و فرهنگی، به محلی برای پیاده‌روی و استفاده عمومی مردم از جذابیت‌های آنها نیز تبدیل شده و برای آن شهر اعتبار و ارزش افزوده آورده‌اند.
در بعضی منابع از میدان گنجعلیخان کرمان به عنوان میدان جشنگاه نیز یاد کرده‌اند که در آن مراسم ویژه‌ای برگزار می‌شده که می‌توان به بازی قپق اندازی و چوگان اشاره کرد. درخصوص میدان ارگ که وسعت بیشتری نسبت به میدان گنجعلیخان دارد، احتمال بازی چوگان در دوران قاجاریه و پهلوی وجود دارد و اکنون ۲ میدان از دوره صفویه (گنجعلیخان) و قاجاریه ـ پهلوی (ارگ) در شهر کرمان واقع هستند که می‌توانند مقصد گردشگری و محل درآمدزایی هم باشند.
اما نبود تفکر توسعه‌ای و نگاه بسته به گردشگری باعث شده بود که طی سال‌های گذشته از این ظرفیت‌های کم نظیر برای جذب گردشگر، درآمدزایی و اشتغالزایی غفلت شود به طوری که وقتی برنامه‌ای برای تغییر ساختار و کاربری این مکان‌ها در دستور کار قرار می‌گیرد، اعتراض‌ها نیز شروع می‌شود؛ در حالی که اگر همه جوانب به‌درستی سنجیده و رعایت شود، فرصت مناسبی به منظور ایجاد ارزش افزوده برای کسب و کارها، رونق اقتصادی و ایجاد نشاط اجتماعی در شهر نیز به شمار می‌رود.
سرانجام پیاده‌راه میدان ارگ کرمان به عنوان یکی از میدان‌های تاریخی ایران، پس از اجرای طرح بهسازی و پیاده‌راه سازی به صورت سنگفرش در این محدوده ثبت ملی روز جمعه پنجم بهمن ۱۴۰۳ با حضور پرشمار مردم این دیار طی مراسمی شاد افتتاح شد.
برنامه افتتاح پیاده‌راه متفاوت از سایر افتتاح‌ها بود که با استقبال بیش از ۱۲ هزار نفر از شهروندان و با اجرای هنرمندان کشوری از جمله فریدون آسرایی و محمود ایرانی به همراه هنرمندان کرمانی اجرا شد. حضور چشمگیر مردم در این جشن نشان داد که علاوه بر کار عمرانی، باید برای نشاط اجتماعی و سرزنده کردن شهر نیز تلاش شود.
پس از برگزاری این جشن افتتاح که بازتاب‌های مختلفی داشت، رییس مرکز مطالعات و پژوهش شهرداری کرمان از انجام نظرسنجی درباره پروژه ساماندهی میدان ارگ خبر داد و گفت: این نظرسنجی با حضور پرسشگران در بین هزار و ۴۰۰ نفر از شهروندان در نقاط مختلف شهر انجام شد که پس از بررسی و تحلیل پاسخ‌ها، رضایت ۸۶ درصدی شهروندان در مورد اجرای پیاده‌راه میدان ارگ به دست آمد.
سعیده قطبی، گزاره «نیاز شهر کرمان به ایجاد پیاده‌راه» را پرسش اصلی این نظرسنجی عنوان کرد و افزود: در پاسخ به این پرسش، ۴۲ درصد شهروندان، گزینه «زیاد» و ۲۷ درصد آنها گزینه «خیلی زیاد» را انتخاب کرده‌اند همچنین شهروندان در این نظرسنجی، مهمترین تاثیر ایجاد این پیاده‌راه را امنیت بیشتر، زیبایی بصری و جمع‌آوری متکدیان و دستفروشان دانسته‌اند.
نظرسنجی با حضور پرسشگران در بین هزار و ۴۰۰ نفر از شهروندان در نقاط مختلف شهر انجام شد که پس از بررسی و تحلیل پاسخ‌ها، رضایت ۸۶ درصدی شهروندان در مورد اجرای پیاده‌راه میدان ارگ به دست آمد.
وی با اشاره به کمبود فضاهای تفریحی در شهر کرمان گفت: توسعه این فضاها به منظور جذب گردشگر و گذران اوقات فراغت شهروندان یکی از موارد ضروری به شمار می رود که در سال‌های اخیر مورد تقاضای مردم و گردشگران بوده است.
رییس مرکز مطالعات و پژوهش شهرداری کرمان ادامه داد: در همین زمینه پروژه تبدیل میدان ارگ به میدان غذا و پیاده‌راه مورد توجه مدیران شهری قرار گرفت و علاوه بر آن، اهدافی مانند توسعه گردشگری، افزایش سرانه تفریح و کاهش آسیب‌های اجتماعی در اجرای پروژه یادشده نقش مهمی داشته است.
وی از تقاضای شهروندان کرمانی برای برگزاری جشن‌ها، رویدادها و برنامه‌ریزی در راستای معرفی میدان ارگ خبر داد و گفت: این موارد و زمینه‌سازی برای حضور بیشتر گردشگران توسط حوزه‌های مختلف شهرداری در حال برنامه‌ریزی و اجراست.
تداوم رویدادها و جنجال‌ها
بعد از برگزاری جشن افتتاح پیاده‌راه تاکنون جشنواره آش، جشنواره صنایع دستی و مشاغل خانگی، چند جشن و کنسرت همچنین آیین‌ها و برنامه‌های مناسبتی در میدان ارگ برگزار شده و البته نحوه اجرای رویداد در این مکان از نگاه اعضای شورای شهر کرمان نیز دور نمانده، به طوری که رییس کمیسیون حقوقی، نظارت و ارزیابی شورا در دویستمین نشست علنی شورای اسلامی شهر کرمان گفت: از شهرداری بابت اینکه بعد از تبدیل میدان ارگ به میدان غذا و پاتوق مردم تبدیل شد تشکر می‌کنیم، اخیرا نسبت به برنامه‌های عمومی‌تر نیز اقدام شده اما تذکر جدی در مورد جهت دهی به برنامه‌های برگزار شده در میدان است که این مناسبت‌ها باید با رویکرد شورا مطابقت پیدا کند.
محمد امینی‌زاده ادامه داد: اینکه میدان ارگ صرفا به میدان کنسرت عمومی تبدیل شود ره به جایی نمی‌برد، قبلا مکانی برای مسائلی بوده، بعد از این به مکانی برای مسائل دیگر تبدیل می‌شود لذا برنامه‌هایی که قرار است در میدان تاریخی ارگ برگزار شود متناسب با بوم و کالبد آنجا باشد.
وی در نخستین نشست عمومی شورای اسلامی شهر کرمان در سال ۱۴۰۴ نیز گفت: فضاسازی میدان ارگ بازخورد بسیار مناسبی داشته، بازسازی خیابان تجلی، میانه میدان و پیاده‌راه سازی اطراف میدان ارگ که طی این سال‌ها انجام شده، این فضاسازی باید متناسب با فرهنگ کرمان و بوم میدان ارگ باشد و قبلا هم گفتیم نه اینکه صرفا به سمت کنسرت برود ولی متاسفانه با همه تذکرات به این سمت می‌رود.
این عضو شورای شهر کرمان ادامه داد: نکته بعدی اینکه اگر قرار است کنسرتی برگزار شود و مجوزهای لازم را هم گرفته به نوعی لغو آن بعد از اطلاع رسانی، احترام به مردم نیست و تبعات قابل توجهی هم در سطح کشور داشته است. درخواست داریم ملاحظه قبل از برنامه ریزی‌ها انجام شود، اگر برنامه ریزی با مجوزهای لازم انجام شد به احترام مردم، این موارد لغو نشوند.
اشاره امینی‌زاده به لغو کنسرت حامد همایون بود که طبق اعلام قبلی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری کرمان قرار بود روز دوشنبه ۱۱ فروردین همزمان با عید فطر در میدان ارگ برگزار شود.
جزییات بیشتر طرح پیاده‌راه سازی
آنطور که مدیران شهری اعلام کرده‌اند پیاده‌راه سازی میدان ارگ در ۲ فاز اجرا شد؛ فاز اول به مبلغ ریالی ۱۰ میلیارد تومان از ۱۵ خرداد ۱۴۰۳ شروع شد. فاز دوم نیز به مبلغ هفت میلیارد تومان انجام شد که شامل پیاده‌راه سازی معابر منتهی به میدان ارگ است و کوچه‌های گلبازخان، مسجد آقا غلامعلی و سرمست را شامل می‌شود؛ ۲ کوچه آقاغلامعلی و سرمست، میدان ارگ را به مجتمع در حال احداث صاروج پارس وصل می‌کنند و از آنجا مردم خودروهای خود را پارک و می‌توانند به میدان مراجعه کنند.
کمبود جای پارک خودروها در این محدوده به عنوان نیاز مشترک شهروندان و کسبه نیز مطرح بوده که در این زمینه مسئولان شهرداری اعلام کردند تاکنون ۲ هزار محل پارک خودرو در اطراف میدان ارگ ایجاد و ساماندهی شده و شهرداری می‌کوشد با اقدامات بیشتری، دسترسی راحت‌تر به پارکینگ‌های اطراف میدان را تسهیل کند.
چرا کار تمام نیست؟
به گزارش ایرنا اصل وجود پیاده‌راه‌ها صرفا یک فضای فیزیکی ساده نیست بلکه مکانی برای ارتباط و گسترش تعاملات اجتماعی و فرهنگی هستند، جایی برای ارتباطات رودرو، جایی که بتوان چشم در چشم شد و راه رفت، دید، لذت برد و در آن لحظات، آنجا زیست؛ حرف زد و به مسائل مختلف فکر کرد، کاری که نمی‌توانیم در مسیر با خودرو یا سایر وسایل حمل و نقلی تجربه‌اش کنیم.
پیاده‌راه تجلی و در ادامه پیاده‌راه میدان ارگ از منظر شروع کار جدید در شهر کرمان تجربه خوبی است و باید همین را هم باوجود همه تاخیرهای چندین ساله قدر دانست اما باید با برنامه ریزی مدیریت شهری و حمایت سایر نهادهای ذیربط این بخش ها به بخش زنده شهر تبدیل شوند، به طوری که فقط سنگفرش و رها نشود؛ اینکه در مقاطعی نمایشگاه یا رویداد برگزار شود، لازم است اما کافی نیست؛ جریان زندگی و پویایی در این مکان ها باید دایمی باشد.
بخش زنده هر شهر اولین جایی است که شهروندان برای گذران ساعاتی خوب به آن فکر می‌کنند، جایی که برای ساکنان شهر مفید است، برای مسافران جذابیت و برای کسبه درآمدزایی دارد. امنیت ساز است؛ کسب و کارها را رونق می دهد، گردشگری را توسعه می بخشد و ده ها فایده دیگر دارد.
نورپردازی، ایجاد غرفه‌های دایمی، نمایشگاه صنایع دستی، برگزاری رویدادهای دایمی موسیقی و زمینه سازی برای حضور شهروندان از جنبه‌های مختلف از جمله راه‌هایی است که می‌توان به زنده ماندن این محیط کمک کرد البته ابتدا نباید تصور کرد که کار بهسازی این محدوده، تمام شده است.
ضمن اینکه تعبیه پارکینگ مناسب، در دسترس و به‌اندازه برای شهروندانی که هنگام برگزاری رویداد به میدان ارگ می آیند، ضرورت دارد و باید با فوریت شهرداری نسبت به این مهم اقدام لازم را به عمل آورد و اینطور نباشد که به یکی دو پارکینگ محدود موجود بسنده کند حال آنکه در مناسبت ها، جمعیت زیادی را فراخوان یا دعوت می کند.
