به گزارش ایرنا، مصرف دخانیات یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده سلامت عمومی در یک جامعه است که در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی بهداشت عمومی در ایران و به‌ویژه استان اصفهان تبدیل شده است. روند افزایشی مصرف به ویژه در میان نوجوانان و زنان و گسترش استفاده از قلیان و تنباکوهای معطر، سلامت جامعه را با تهدیدهای جدی مواجه کرده است.
هرچند مسوولان اقدام‌های مختلفی برای مقابله با این معضل انجام می‌دهند اما ظهور مواد دخانی نوین از جمله سیگارهای الکترونیکی و افزایش عرضه غیرقانونی آن‌ها مشکلات جدیدی ایجاد کرده است.
با توجه به هفته ملی «بدون دخانیات» که امسال با شعار «افشای ترفندهای صنایع دخانی؛ برای نسلی عاری از دخانیات» برگزار می‌شود با سید مهدی میرجهانیان، مدیر گروه بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، گفت و گو و چالش‌ها، اقدامات و راهکارهای مقابله با این معضل را بررسی کردیم.
سقوط سن مصرف دخانیات به ۱۰ سال
ایرنا: وضعیت کنونی مصرف دخانیات در استان اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
میر جهانیان: مصرف دخانیات در استان اصفهان روند صعودی دارد و هرچند آمار مصرف دخانیات به صورت تخصصی در حوزه واحدهای بهداشت مدارس و بیماری‌های غیرواگیر قرار دارد اما اطلاعاتی که از این واحدها دریافت کردیم نشان می‌دهد میانگین مصرف دخانیات در استان و روند کلی افزایش مصرف و تغییر جنس مصرف دخانیات نسبت به سال گذشته مشهود و نگران کننده است.
ایرنا: بر اساس آخرین آمار، چند درصد از جمعیت استان اصفهان دخانیات مصرف می‌کنند؟
میرجهانیان: در اصفهان از میان افراد در سن قانونی، ۴۰.۱ درصد مرد و ۸.۷ درصد زن مصرف کننده دخانیات هستند اما آمار دقیقی از افراد زیر سن قانونی نداریم با این حال گزارش‌های دریافتی از آموزش و پرورش و سایر مراجع حاکی از آن است که سن شروع مصرف به ۱۰ تا ۱۱ سال هم رسیده و مصرف سیگار، قلیان و سیگارهای الکترونیکی در میان نوجوانان، به‌ویژه دختران افزایش یافته است.
در این استان نوجوانان و زنان در صدر مصرف دخانیات قرار دارند و باز هم می‌گویم موضوعی که ما را بسیار نگران کرده، کاهش سن شروع مصرف و همچنین تغییر الگوی جنسیتی مصرف است.
هرچند مصرف دخانیات هنوز در مردان بیشتر است اما در سال‌های اخیر مصرف سیگار در بین نوجوانان، زنان و به‌ویژه دختران نوجوان به‌شدت افزایش داشته و همچنین شاهد افزایش بی‌رویه مصرف قلیان هم هستیم.
سیگار الکترونیک قاتلی باکلاس!
ایرنا: مصرف سیگارهای الکترونیک یا ویپ (Vape) و قلیان میان نوجوانان چگونه است؟
میرجهانیان: روند مصرف سیگارهای الکترونیکی در میان جوانان و نوجوانان با وجود غیرمجاز بودن این محصولات و اقدامات تعزیرات، بازرسی اصناف و بهداشت محیط، همچنان افزایشی است و با اینکه این محصولات به‌طور گسترده از سطح استان جمع‌آوری می‌شوند اما مصرف در گروه‌های سنی پایین همچنان ادامه دارد.
ایرنا: مهم‌ترین پیامدهای بهداشتی مصرف دخانیات از جمله سیگار و سیگارهای الکترونیک چیست؟
میرجهانیان: سیگار ( معمولی یا الکترونیکی ) یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر در اختلالات سیستم گردش خون، قلب و بیماری‌های تنفسی است و مصرف دخانیات به‌ویژه در زنان، یکی از دلایل اصلی اختلالات باروری محسوب می‌شود و خطرات ناشی از آن‌ها از جمله سرطان‌های دستگاه گوارش، دستگاه تنفسی، مثانه، اختلالات باروری، روانی و مغزی بسیار فراگیر و جدی است همچنین استفاده از تنباکوهای معطر و دارای ترکیبات شیمیایی نیز سرطان‌زا و سلامت عمومی را به‌شدت تهدید می‌کند.
ایرنا: مرکز بهداشت استان در راستای کاهش مصرف دخانیات و نظارت بر این موضوع چه اقداماتی انجام داده است؟
میرجهانیان: شعار امسال هفته بدون دخانیات «افشای ترفندهای صنایع دخانی» نام گرفته است و امسال ما باید برخورد جدی‌تر با عرضه غیرقانونی دخانیات، ممنوعیت فروش به زیر ۱۸ سال و جلوگیری از تبلیغات آن داشته باشیم.
تبلیغ دخانیات هم طبق قانون ممنوع است و ما با استندهای تبلیغاتی، سیگارهای موجود در آن‌ها، عرضه سیگارهای الکترونیکی و ادوات قلیان برخورد می‌کنیم و موارد کشف‌شده به انبارهای سازمان اموال تملیکی یا شبکه‌های مربوطه منتقل می‌شود.
ایرنا: مهم‌ترین چالش شما در برخورد با عرضه دخانیات چیست؟
میرجهانیان: یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما در برخورد با عرضه دخانیات ضعف عزم استانی در اجرای قانون و در برخورد با قلیان، به‌ویژه در شهر اصفهان است. این ضعف محسوس است و برخی اماکن و تعداد انگشت شماری از رستوران‌ها، هتل‌ها و چایخانه‌ها قلیان عرضه می‌شود و با وجود ممنوعیت‌ها همچنان فعالیت می‌کنند و برخورد با آن‌ها دشوار شده است.
علاوه بر اجرای ضعیف قانون، مهم‌ترین چالش کنونی ما کاهش سن مصرف، تغییر جنسیت مصرف و استفاده از قلیان در اماکن عمومی است که نسبت به سیگار آسیب‌زا تر است به‌ویژه وقتی که همراه با تنباکوهای شیمیایی استفاده شود.
اگر در کنار بستر رودخانه زاینده رود قدم بزنید افراد زیادی را از زن و مرد می‌بینید که در حال استعمال دخانیات هستند و این نشان می‌دهد آگاهی عمومی و عملکرد ارگان‌های مسوول نیازمند بازنگری است.
ایرنا: مهم‌ترین قانون مرتبط با حوزه سلامت عمومی و نظارت بر مصرف دخانیات چیست؟
میرجهانیان: قانون جامع کنترل دخانیات و به‌ویژه آیین‌نامه ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی از مهم‌ترین قوانین حوزه سلامت عمومی است که اجرای آن نیاز به همکاری همه دستگاه‌ها دارد. این قانون مصوب مجلس است، ابلاغ رسمی هم شده و از نظر قانونی هیچ مشکلی ندارد اما مساله اصلی، ضعف در اجرای آن در سطح کشور است.
قانون جامع کنترل دخانیات به صراحت عرضه دخانیات در اماکن عمومی را ممنوع کرده است و اگر واحدی تخلف کند ما اخطاریه صادر و به تعزیرات معرفی می‌کنیم تا از طریق مقام قضایی اقدام شود. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که در برخی موارد طبق قانون ادوات استعمال دخانیات پس از توقیف با نظر مقام قضایی به صاحب آن بازگردانده می شود.
طبق قانون استعمال دخانیات در اماکن عمومی از جمله فرودگاه، مدرسه، رستوران و هتل ممنوع است. این قانون یکی از مترقی‌ترین قوانین حوزه سلامت است اما اجرای کامل آن مستلزم همراهی ارگان‌هاست.
ایرنا: با توجه به این قانون شما در برخورد با متخلفان تاکنون چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
میرجهانیان: ما تمام تلاشمان را برای اجرای قانون می کنیم. در سطح شهر اصفهان و در شش ماهه دوم سال گذشته تا کنون با چهار هتل که به صورت غیرمجاز اقدام به عرضه قلیان کرده بودند، علی‌رغم تمام فشارهایی که وجود داشت، برخورد و جلوی فعالیت آن‌ها را گرفتیم.
ایرنا: با توجه به گسترش مصرف قلیان به‌ویژه در اماکن عمومی، چه اقداماتی برای نظارت و پیشگیری از عرضه آن در رستوران‌ها و مراکز اقامتی انجام شده و چه برنامه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی در دستور کار دارید؟
میرجهانیان: در رستوران‌ها و اماکن اقامتی به هیچ‌وجه اجازه عرضه قلیان داده نمی‌شود و در صورت مشاهده تخلف با آن برخورد قانونی صورت می‌گیرد.
برنامه‌های متنوع آموزشی برای مقابله با مصرف دخانیات و آگاه سازی جامعه در دستور کار است از جمله تهیه توزیع پوسترهایی با مضمون خطرات مصرف دخانیات، به‌ویژه برای گروه‌های خاص مانند زنان باردار و اجرای برنامه‌های آموزشی چهره به چهره در مساجد و مدارس با محوریت گروه‌های هدف مانند دانش آموزان و دانشجویان.
همچنین برنامه‌های آموزشی ویژه‌ای در طول سال در دست اجراست و تلاش داریم از طریق اطلاع رسانی و آموزش، آگاهی جامعه را نسبت به مضرات گسترده دخانیات افزایش دهیم.
ایرنا: همکاری شما با سایر دستگاه‌های نظارتی مثل پلیس و تعزیرات و..در این زمینه چگونه است؟
میرجهانیان: همکاری بین بخشی در این زمینه اهمیت زیادی دارد و ارگان‌هایی مانند پلیس اماکن، اداره نظارت نیروی انتظامی، تعزیرات، دادگستری، مرکز بهداشت، اتحادیه‌ها و بازرسی اصناف باید هماهنگ و فعالانه تر وارد میدان شوند.
بازنگری سیاست‌های مالیاتی راهی برای مقابله با مصرف دخانیات
ایرنا: بنظر شما سیاست‌های مالیاتی و قیمت سیگار چه تاثیری بر عدم ترغیب مصرف دخانیات داشته است؟
میرجهانیان: متاسفانه قیمت سیگارهای خارجی نسبت به ایرانی پایین است و حتی سیگار تولید آمریکا در کشور ما از سیگار ایرانی ارزان‌تر است و این موضوع نشان می‌دهد که سیاست‌های مالیاتی و گمرکی درباره دخانیات نیاز به بازنگری دارد.
مالیات فروش دخانیات در ایران و در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته اما این اقدام به شرط کنترل قاچاق و عرضه غیرمجاز می‌تواند موثر باشد و تاثیر واقعی‌اش را نشان دهد.
ایرنا: آیا برنامه‌ای برای کاهش آسیب‌های محیط زیستی دخانیات دارید؟
میرجهانیان: ته سیگار حجم زیادی از مواد آلاینده دارد که برای محیط زیست خطرناک است. برخی مکان‌ها برای تحویل ته سیگار در نظر گرفته شده و حتی طرح‌هایی برای حمایت از جمع آورندگان وجود دارد اما این طرح‌ها باید فراگیرتر و جدی‌تر اجرا شوند.
هفته بدون دخانیات فرصتی برای افشای ترفندهای این صنعت مرگ
ایرنا: با توجه به هفته ملی «بدون دخانیات»، چه پیام و توصیه‌ای برای مردم دارید؟
میرجهانیان: سوم تا نهم خرداد هفته ملی «بدون دخانیات» نامگذاری شده و شعار امسال «افشای ترفندهای صنایع دخانی؛ برای نسلی عاری از دخانیات» است. این فرصتی برای آگاه سازی مردم از تهدیدهای این صنعت مرگ آفرین است و برنامه‌های این هفته با محورهایی چون مشارکت مردم در مقابله با ترفندهای صنایع دخانی، نقش رسانه‌ها و آموزش، اصلاح سبک زندگی، سواد سلامت خانواده، مبارزه با فریبندگی و قاچاق محصولات دخانی، ورزش و مراقبت‌های بهداشتی و بهره‌گیری از آموزه‌های دینی برای شکست صنایع دخانی برگزار می‌شود.
یک نکته دیگری را هم میخواستم عرض کنم. اکنون در برخی خیابان‌های شهر اصفهان شاید تعداد زیادی مغازه برای عرضه قلیان وجود داشته باشد، آیا واقعاً این میزان عرضه، دردی از جوانان دوا می‌کند؟ این میزان استقبال از قلیان و دخانیات برای چیست؟ اگر به مسائل روحی روانی جوانان، تفریح جوانان و نیازهای آنان توجه نشود، افزایش مصرف دخانیات ادامه خواهد یافت. اقدامات ما بخشی از مشکل را حل می‌کند اما به نظر می‌رسد علت اصلی جای دیگری است و باید برای آن فکر شود.
به گزارش ایرنا، با توجه به افزایش نگران‌کننده مصرف دخانیات به ویژه در میان نوجوانان و زنان و با ظهور تهدیدات نوینی چون سیگارهای الکترونیکی، ضرورت دارد که اقدامات کنترلی و آموزشی با جدیت بیشتری پیگیری شود و تنها با عزم همگانی و اجرای دقیق قوانین می‌توان از گسترش این معضل جلوگیری کرد و سلامت جامعه را تضمین نمود.
