امروز یک قرن از تصویب و ابلاغ نخستین «آیین‌نامه رانندگی» در کشورمان می‌گذرد، این آیین‌نامه که مبنای نظم و انضباط ترافیکی است مجموعه‌ای از رفتارهای مطلوب رانندگی را تعیین کرده و از تمامی رانندگان با هر هدف و انگیزه‌ای می‌خواهد تا عملکرد خود را بر اساس آن تنظیم کنند.
به همین سبب، آیین‌نامه رانندگی، بیانگر نوعی «فرهنگ» است که از آن به عنوان «فرهنگ رانندگی» یاد می‌شود.
بر اساس این فرهنگ، از تمامی شهروندان انتظار می‌رود که:
* به سرعت مجاز احترام گذاشته و از تجاوز به آن خودداری کنند
* حق تقدم عابران پیاده را در تمامی شرایط رعایت کنند
* از تردد در معابر ممنوعه پرهیز کنند
* با بستن کمربند ایمنی، ضامن حفظ جان خود و دیگران باشند
* از نشاندن کودکان در صندلی جلو خودرو اکیداً خودداری کنند
* در پشت خطوط عابر پیاده و چراغ قرمز، توقف کامل داشته باشند
* از سوار کردن مسافر بیش از ظرفیت مجاز خودرو پرهیز کنند
* از ریختن هرگونه زباله در معابر و جاده‌ها خودداری کنند
* به طور جدی از رانندگی در حالت مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی اجتناب ورزند
و نیازی به گفتن نیست که فرهنگ رانندگی در این حد، محدود نمی ماند بلکه حیطه‌های رفتاری دیگری را نیز در بر می گیرد که از آن جمله می توان به مواردی نظیر پرهیز از نگاه کردن به درون خودروهای کناری، رعایت آرامش و ادب اجتماعی در حین تصادف، توجه به دستورات ماموران راهنمایی و رانندگی و حذر از پدیده «جنون جاده» اشاره نمود.
دستیابی کامل به چنین فرهنگی، مستلزم رعایت چند اصل مهم است، اصل اول «احساس مسئولیت جمعی» است. یعنی همه ما صرف نظراز جایگاه و شرایط خود باید قوانین راهنمایی و رانندگی را با دقت رعایت کرده و آن‌ها را ابزاری برای ایجاد نظم و آرامش همگانی تلقی نماییم.
اصل دوم «کیفیت رانندگی» است. مراد از این مفهوم آن است که باید از نظر جسمی، روانی و هیجانی در شرایط مناسبی قرار داشته باشیم، چه در غیر این صورت، امنیت و آرامش خود و دیگران را دستخوش تلاطم می‌نماییم.
اصل سوم «ماهر شدن در رانندگی» است. همانگونه که می دانیم رانندگی نوعی «مهارت» روانی _ حرکتی (پسیکوموتور) است و لاجرم برای انجام آن باید توان، قابلیت و مهارت لازم را کسب نمود.
اصل مهم دیگری که بر رفتار رانندگی ما تاثیر شگرف می گذارد «شعورمندی اجتماعی» است. این ظرفیت و استعداد به ما یاری می‌رساند تا در حین رانندگی خودخواهی و هیجان فروشی را به کناری نهیم و با رانندگی خویش، ذهن و روان دیگران را ناامن نسازیم.
در پایان به باور من رفتار رانندگی هر فرد نه تنها آیینه‌ای تمام‌نما از فرهنگ و فضیلت اوست بلکه نوعی رفتار است که با مشاهده آن، می‌توان به تراز فضیلت مندی افراد جامعه و کشور پی برد.
* معاون فرهنگی اجتماعی و سخنگوی فراجا
