گروه جامعه ایرنا - حتی اگر آسمان آبی باشد و نسیم بهاری میان درختان کوهستانی نجوا کند، طبیعت چهره‌ای دیگر نیز دارد؛ چهره‌ای که برای بی‌احتیاط‌ها و نابلدها رحم ندارد. صبح یکی از روزهای دل‌فریب بهاری، گروهی از جوانان با کوله‌پشتی‌های سبک و کفش‌هایی نه‌چندان مناسب، مسیر یکی از ارتفاعات البرز را در پیش گرفتند. باد، ملایم می‌وزید و خورشید کم‌جان از لابلای ابرها سرک می‌کشید. جمعی شاد و پرانرژی، بدون راهنمای حرفه‌ای، بی‌آنکه به پیش‌بینی‌های هواشناسی توجهی کرده باشند، قصد صعود به قله‌ای را داشتند که روزهای قبل بارش برف، مسیر آن را لغزنده و خطرناک کرده بود.
هیچ‌کس در آن جمع، نقشه‌خوانی نمی‌دانست. کسی درباره استفاده از جی‌پی‌اس یا ارتباط بی‌سیم در مواقع اضطراری صحبت نکرد. بیشتر اعضای گروه نخستین‌بار بود که پا به ارتفاعی بالاتر از دوهزار متر می‌گذاشتند. با ادامه مسیر، مه غلیظی در دامنه‌ها شکل گرفت. باد شدت گرفت و زمین زیر پا لغزنده شد. در یکی از گذرگاه‌ها، یکی از صعودکنندگان تعادل خود را از دست داد. سقوطی نه‌چندان بلند، اما با نتیجه‌ای جدی؛ آسیب لگن و ستون فقرات. گروه که حالا دستپاچه شده بود، نمی‌دانست چه کند. نه آشنایی با کمک‌های اولیه داشتند، نه شماره امداد کوهستان را در ذهن. از هر پنج دقیقه، یکی صرف پرسیدن از دیگری می‌شد: «حالا باید چکار کنیم؟» این فقط یک روایت از ده‌ها حادثه‌ای است که با آغاز فصل بهار، کوهستان‌های ایران را درگیر می‌کند.
بسیاری از این اتفاقات، ریشه در یک نقطه مشترک دارند: فقدان آموزش، نبود تجهیزات و بی‌توجهی به ضرورت همراهی با تیم‌های حرفه‌ای. مدیران حوزه امداد کوهستان جمعیت هلال‌احمر، با نگاهی نگران به روند افزایشی این حوادث، از موج صعودهای بدون آمادگی در ایام بهار، به‌ویژه پس از تعطیلات نوروز، هشدار می‌دهند.
فاصله بین میل صعود با مهارت دلیل سقوط
رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر در گفت‌وگو با خبرنگار گروه جامعه ایرنا از چندین عملیات اخیر سخن گفت که توسط تیم‌های واکنش سریع در ارتفاعات البرز انجام شده‌اند.
به گفته بابک محمودی، در همین روزهای اخیر، چندین مورد امداد هوایی صورت گرفته است. در یکی از این حوادث، مصدومی که به دلیل لغزش و سقوط دچار آسیب جدی شده بود، بدون تجهیزات و تیم همراه در کوه رها شده بود و تنها پس از تماس همراهانش با سامانه ۱۱۲، نیروهای امدادی موفق به شناسایی موقعیت و نجات او شدند. در حادثه‌ای دیگر، صعودکننده‌ای که قصد فتح قله را داشت، با شکستگی کتف و آسیب در مچ پا، ساعت‌ها در سرما و بارش باران گرفتار شده بود.
این مسئول امدادی با اشاره به شرایط جوی ناپایدار در ارتفاعات، از عموم علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی خواست تا صعودهای خود را صرفاً با تیم‌های حرفه‌ای، مجهز و دارای سرپرست باتجربه انجام دهند زیرا بسیاری از مخاطرات کوهستان ناشی از بی‌اطلاعی است.
محمودی تصریح کرد: ما بارها دیده‌ایم که افراد بدون کفش مناسب، بی‌توجه به هشدارها، تنها با انگیزه گرفتن چند عکس در ارتفاع، جان خود را به خطر می‌اندازند.
کوه جای شوخی نیست
رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر با تاکید بر اینکه کوه، جای شوخی نیست، افزود: دلیل افزایش حوادث، تنها مه، باد و سرمای ناگهانی نیست بلکه فاصله بین میل صعود و مهارت صعود، دلیل اصلی است. بسیاری از صعودکنندگان ناشی و مبتدی، آموزش ندیده‌اند؛ دوره‌های کمک‌های اولیه را نگذرانده‌اند؛ و در مواجهه با حادثه، نمی‌دانند چطور باید واکنش نشان دهند. در شرایطی که ثانیه‌ها ارزش نجات یک جان را دارند، نبود یک فرد آموزش‌دیده در گروه، می‌تواند فاجعه‌ساز باشد.
رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر افزود: جمعیت هلال‌احمر برای کاهش این حوادث، دوره‌های رایگان آموزش کمک‌های اولیه و آشنایی با مخاطرات کوهستان را در سراسر کشور برگزار می‌کند. این آموزش‌ها، به‌ویژه برای طبیعت‌دوستان و گروه‌های کوهنوردی، نقشی حیاتی دارد. حتی دانستن اصول ساده‌ای مانند تثبیت مصدوم، حفظ دمای بدن در شرایط اضطراری یا نحوه تماس مؤثر با مراکز امدادی، می‌تواند جان‌ها را نجات دهد. بخش مهم دیگری از ایمنی در کوهستان به برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی بازمی‌گردد.
محمودی افزود: صعودکنندگان باید قبل از حرکت، مسیر و زمان بازگشت خود را به خانواده یا دوستان اطلاع دهند، با سرپرست گروه درباره خطرات مسیر مشورت کنند، وضعیت جوی را بررسی کرده و تجهیزات لازم مانند کفش مناسب، لباس ضدآب، آب و خوراک، چراغ‌قوه و کیت کمک‌های اولیه را همراه داشته باشند.
وی اضافه کرد: همراه داشتن ابزار ارتباطی مثل بی‌سیم یا جی‌پی‌اس نیز در مسیرهای ناشناخته یا کم‌رفت‌وآمد الزامی است. در دل هر کوه، قصه‌هایی از نجات و ناکامی نهفته است. قصه‌هایی که گاهی با آمادگی و آگاهی، خوش‌فرجام می‌شوند، و گاه با سهل‌انگاری و بی‌توجهی، به تراژدی ختم می‌شوند. در روزگاری که تغییرات اقلیمی، چهره طبیعت را پیش‌بینی‌ناپذیرتر از همیشه کرده، صعود به ارتفاعات، نیازمند دانایی و احتیاط مضاعف است. آن‌طور که مسئولان امداد و نجات می‌گویند، آموزش و آگاهی می‌تواند نیمی از مسیر ایمنی را بپیماید.
محمودی ادامه داد: تجربه‌های گذشته نشان داده که اطلاع به موقع خانواده‌ها در صورت تأخیر، می‌تواند مسیر جست‌وجو و نجات را کوتاه‌تر و دقیق‌تر کند. بسیاری از عملیات‌های امدادی، در شرایطی آغاز می‌شود که هیچ‌کس از مقصد فرد حادثه‌دیده اطلاع دقیقی ندارد یا تغییر ناگهانی مسیر باعث گم شدن او شده است.
رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر اظهار کرد: تأکید کارشناسان این است که صعودکنندگان به هیچ عنوان مسیر اعلام‌شده خود را تغییر ندهند؛ حتی اگر مسیر دیگری کوتاه‌تر یا جذاب‌تر به نظر برسد. هماهنگی و اطلاع‌رسانی دقیق، می‌تواند در صورت بروز حادثه، ناجی جان افراد باشد و دقایق طلایی نجات را حفظ کند.
هشدار درباره صعودهای بی‌احتیاط در فصل بهار؛ امدادگران در آماده‌باش کامل
معاون عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر گفت: در فصل بهار به‌ویژه پس از نوروز، معمولاً با موجی از صعودها روبه‌رو هستیم که برخی از آنها به دلیل فقدان رعایت نکات ایمنی و شرایط نامساعد جوی، منجر به وقوع حوادث ناگوار می‌شود.
محمد کبادی با تأکید بر اینکه در روزهای اخیر چندین عملیات امداد هوایی در ارتفاعات البرز انجام شد، افزود: در حال حاضر تیم‌های واکنش سریع هلال احمر درگیر یک عملیات در ارتفاعات هستند. فردی که از روز گذشته دچار حادثه شده، به صورت پایدار نگه داشته شده و عملیات بالاکشی و انتقال وی توسط تیم در حال انجام است.
وی با اشاره به دلایل افزایش حوادث کوهستان، تصریح کرد: تغییرات اقلیمی، وزش بادهای شدید، ناپایداری‌های سریع جوی، نبود تجهیزات تخصصی و صعودهای انفرادی یا با تیم‌های غیرحرفه‌ای از جمله عوامل اصلی بروز این حوادث هستند.
معاون عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر ادامه داد: در یکی از موارد، فرد حادثه‌دیده فاقد همراهی تیم تخصصی و تجهیزات لازم بود و بر اثر لغزش در ناحیه لگن و ستون فقرات دچار آسیب شده بود همچنین در حادثه دیگری، مصدوم با شکستگی کتف و آسیب در مچ پا مواجه شده بود.
وی با تاکید بر لزوم آموزش عمومی، گفت: اکنون دوره‌های رایگان کمک‌های اولیه و آشنایی با مخاطرات طبیعی در همه شعب جمعیت هلال‌احمر در حال برگزاری است. توصیه می‌کنیم علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی، پیش از هرگونه برنامه‌ریزی برای صعود یا سفر به مناطق کوهستانی، در این دوره‌ها شرکت کنند.
کبادی افزود: لازم است گروه‌های صعود با برنامه و سازماندهی مشخص عمل کنند؛ از مسیر و زمان بازگشت اطلاع داشته باشند؛ و خانواده‌ها یا افراد متخصص را از برنامه خود آگاه کنند. در صورت بروز حادثه، فرد آموزش‌دیده می‌تواند نقش حیاتی در دقایق طلایی نجات ایفا کند.
معاون عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر با بیان اینکه در هر خانواده باید یک امدادگر حضور داشته باشد، از مردم خواست با رعایت اصول ایمنی و آموزش‌پذیری، حوادث کوهستانی را به حداقل برسانند.
«در هر خانواده باید یک امدادگر حضور داشته باشد»، جمله‌ای کلیدی است که بارها از زبان مربیان هلال‌احمر شنیده‌ایم؛ جمله‌ای که امروز، بیش از همیشه ضرورت آن احساس می‌شود. کوه، جایی برای ماجراجویی بی‌مقدمه نیست. زیبایی‌اش خیره‌کننده است اما تنها برای آنان که آداب و پیش نیازهای حضور در آن را به خوبی فراهم کرده باشند می‌تواند لذت بخش و به یادماندنی شود.
