به گزارش ایرنا وجود غار خونیک در شهرستان قاینات نشان از قدمت ۲۵ هزار ساله خراسان جنوبی دارد و شناسایی بیش از سه هزار اثر تاریخی مهر تایید بر تاریخ و تمدن این سرزمین است.
موزههای خراسان جنوبی هم گنجینه‌ای از شگفتی‌ها بوده که راوی ریشه‌های عمیق تاریخ و فرهنگ مردم هستند، از همین رو وجود ۱۷ موزه در خراسان جنوبی فرصتی مغتنم برای سفر به تاریخ چند هزار ساله این سرزمین است.
خراسان جنوبی همچنین با وجود اولین موزه پهلوانی کشور،دومین موزه عروسک ایران و اولین موزه خصوصی در بین دیگر استان‌ها سرآمد است.
سرپرست موزههای خراسان جنوبی با اشاره به مجموعه ابزار سنگی‌ها، سفالینه‌ها و شیشه ای در موزه باستان شناسی بیرجند گفت: این موزه در طبق اول عمارت باغ جهانی اکبریه واقع شده که اکنون به عنوان بزرگترین موزه باستان شناسی استان معروف است.
تکتم بهروش با اشاره به وجود مجموعه‌ای از کشفیات باستان‌شناسی حاصل از کاوش‌ها در این موزه ادامه داد: معرفی پیشنیه باستان شناسی و تاریخی خراسان جنوبی از دیگر کارکردهای این موزه بوده که دوره پارینه سنگی قدیم تا قاجاریه را در بر می‌گیرد.
گشت و گذار در تالار آینه
سرپرست موزههای خراسان جنوبی یادآور شد: از آثار مهم این موزه میتوان به مجموعه ابزار سنگی‌ها، آجرها، مجموعه سکه‌ها، فلزات، آثار چرمی و نسخ خطی اشاره کرد و «تالار آینه» نیز که فضایی مهم در معماری بنا محسوب می‌شده از دیگر قسمت‌های مهم موزه باستان شناسی بیرجند است.
وی با بیان اینکه بخشی از عملات مرکز اکبریه متعلق به موزه مردم شناسی خراسان جنوبی عنوان کرد:در این موزه گوشه‌ای از معیشت و مشاغل منطقه جنوب خراسان، که در گذشته مرسوم بوده به نمایش درآمده است.
بهروش قدمت اشیای این موزه را حدود ۱۰۰ سال معرفی کرد و افزود: از بخشهای مختلف این موزه میتوان به بخش پوشاک سنتی شامل انواع تنپوش و پاپوش‌ها اشاره کرد؛ همچنین بخشهای نمایشی در قالب فضا سازی با استفاده از پیکره‌ها و آثار مربوط به حرفه‌های مختلف به معرفی مشاغل سنتی ازجمله مراحل فرآوری و تولید منسوجات و پارچه های سنتی، آهنگری (چلنگری) و مسگری، سفالگری، عطاری، کفاشی، سبد بافی (پخل بافی، حصیربافی، بوریا بافی و ترکه بافی) پرداخته است.
وی در ادامه به معرفی موزه مشاهیر و مفاخر ملی در باغ و عمارت اکبریه پرداخت و گفت: این موزه در قدیمی‌ترین ساختمان عمارت جهانی اکبریه مربوط به اواخر دوره زندیه واقع شده و در قالب تصاویر برجسته و زندگی‌نامه به معرفی ۳۰ تن از مشاهیر و مفاخر استان در زمینه‌‍‌های مذهبی، علمی، ادبی و هنری که در سطح ملی شهره و مطرح بوده‌اند می‌پردازد.
سرپرست موزههای خراسان جنوبی ادامه داد: همچنین هفت تن از پدران علم ایران که از مشاهیر استان بوده‌اند در این موزه معرفی شده‌اند و در بخش آثار و یادمان‌های موزه نیز به معرفی آثار و تألیفات، نمایش یادمان‌ها و برخی از لوازم شخصی مشاهیر استان پرداخته شده است.
وی با بیان اینکه شهر قاین هم دارای موزه مردم شناسی است که در خانه تاریخی سلطانی واقع شده اظهار کرد: این موزه در بخشهای مختلفی به معرفی آداب و رسوم، حرف و مشاغل سنتی قاینات پرداخته است.
بهروش ادامه داد: از جمله بخشهای این موزه میتوان به مراسم حنابندان، مکتب خانه، غرفه گیاهان دارویی، کشاورزی، رنگرزی، جاجیم بافی و ریسندگی و غیره اشاره کرد.
وی در خصوص موزه مشاهیر قاین نیز گفت:این موزه در طبقه فوقانی خانه تاریخی سلطانی شهرستان قاین ایجاد شده و مجموعه ای از زندگی نامه‌ها، اسناد، نسخ خطی، آثار و تألیفات، نشان‌ها (ملی، علمی و ادبی)، لوح‌ها و عکس‌های بزرگان علمی، مذهبی و فرهنگی شهرستان قاینات را به نمایش گذاشته است.
گذر از شاهراه‌های تاریخی آب در قاین
سرپرست موزههای خراسان جنوبی یادآور شد: آثار این موزه بر اساس موضوع و محتوا به بخشهای علماء دینی- مذهبی، شعرا، خوشنویسان، شهدا، امرا و سیاست‌مداران، آموزش و پرورش و بخش چهره‌های ماندگار تقسیم می شود.
وی یکی دیگر از موزههای شهرستان قاینات را موزه آب معرفی کرد و گفت: موزه آب شهرستان قاین در بنای آب انبار تاریخی بازار این شهر ایجاد شده و شامل نمایش شاهراه‌های آبی مرتبط به دوره های تاریخی و مجموعه ای از تصاویر مرتبط به تأسیسات آبی (سدها، آب انبارها، قنوات و غیره)، وقف‌نامه‌ها و مجموعه ای از آثار در ارتباط با آب است.
بهروش با بیان اینکه موزه مردم شناسی در شهرستان‌های سرایان،نهبندان فردوس و طبس دایر است ادامه داد:یکی از موزههای شاخص استان میراث پهلوانی خراسان جنوبی است که با همکاری بخش خصوصی در زورخانه امیر عرب راه اندازی شده است.
وی قدمت بنای این زورخانه را به بیش از ۲۰۰ سال پیش معرفی کرد و گفت: از مهمترین بخشهای موزه پهلوانی میتوان به گود و سردم (جایگاه مرشد) اشاره کرد که به وسیله پیکره ها و ابزارهای مرتبط فضاسازی شده است.
فسیل‌های ۵۴۰ میلیون ساله در ژئوپارک طبس
سرپرست موزههای خراسان جنوبی اظهار کرد: علاوه بر آن در این موزه تصاویر پهلوانان و پیشکسوتان صاحب نام (ایران و استان)، ابزار و آلات ورزشی (از قبیل میل، کباده، تخته شنا و غیره)، ضرب، ابزار و آلات پهلوانی زینتی چون شمشیر و سپر به نمایش درآمده است.
وی افزود: موزه عروسک در خانه تاریخی فروتنی، موزه لباس و منسوجات سنتی در خانه تاریخی پردلی و موزه خصوصی بشرویه در خانه تاریخی ملا عبداله تونی از دیگر موزههای فعال خراسان جنوبی است.
بهروش عنوان کرد: موزه ژئوپارک جهانی طبس هم یک مجموعه زمین شناسی است که در عمارت باغ گلشن واقع شده و تاکنون بیش از ۸۵۰ نمونه از انواع سنگ، کانی، فسیل و مواد معدنی این ناحیه از ایران و سایر نقاط جهان را به نمایش گذاشته است.
وی یادآور شد: طیف وسیعی از موجودات فسیل شده گذشته زمین، از جالب توجه‌ترین جاذبه‌های این موزه است که سن قدیمی‌ترین آنها متعلق به فسیلی بنام استروماتولیت با قدمت حدود ۵۴۰ میلیون سال قبل است.
سرپرست موزههای خراسان جنوبی بیان کرد: موزه عکس قاین هم در خانه تاریخی صمدی یکی از مجموعه های ارزشمند برای مخاطبان است که متعلق به محروم غلامعلی صمدی از اولین عکاسان بومی خراسان جنوبی است.
وی افزود: این عکاس قدیمی در سال ۱۳۱۸ هنر عکاسی را وارد قاین کرد و منزل او هم نخستین عکاسخانه شهرستان بوده است.
بهروش بیان کرد: این موزه دارای سه بخش پیشخوان (اتاق انتظار)، آتلیه و تاریک خانه است که تعدادی از عکس‌ها و تصاویر قدیمی، دوربین و لوازم چاپ و ظهور عکس را به نمایش گذارده و از دیگر بخشهای موزه میتوان به گالری (نمایشگاه موقت) و فروشگاه صنایع دستی اشاره کرد.
جای خالی موزههای تخصصی در خراسان جنوبی
آنطور که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی اعلام کرده برای نخستین‌بار در استان، قرار است مجموعه‌داران را به‌صورت نظام‌مند سازمان‌دهی شوند تا هر مجموعه منطبق بر فرهنگ بومی منطقه خود فعالیت کند.
معاون میراث فرهنگی خراسان جنوبی هم با تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی برای توسعه و احیای موزههای استان با مشارکت بخش خصوصی انجام شده گفت: ایجاد موزههای تخصصی در حوزه‌های پزشکی، صنعت، معدن، کشاورزی و عشایر ضروری است و باید توسط نهادهای متولی اجرایی شود.
علی شریعتی منش افزود: اکنون ۱۷ موزه در استان فعال هستند که ۱۰ مورد دولتی و ۶ مورد نیز با مدیریت بخش خصوصی اداره می‌شوند.
وی با بیان اینکه تلاش برای افزایش تعداد موزه‌ها در استان ادامه داد اظهار کرد: در این مسیر باید از ظرفیت مجموعه‌داران و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی بیشتر بهره‌مند شویم.
معاون میراث فرهنگی خراسان جنوبی ادامه داد: برخی موزههای خصوصی مانند موزه عروسک، موزه موسیقی و موزه میراث زمین در طبس از نمونه‌های موفق این همکاری هستند و مورد استقبال گردشگران نیز قرار گرفته‌اند.
وی همچنین از احیای مجدد موزه تاریخ سیاسی بیرجند در مجموعه کلاه‌فرنگی خبر داد و گفت: این موزه با همکاری دانشگاه و مجموعه‌داران خصوصی و پس از جمع‌آوری مستندات تاریخی، راه‌اندازی خواهد شد.
شریعتی منش درباره مرمت آثار تاریخی نیز اظهار کرد: طی ماه‌های گذشته برخی اشیای منحصربه‌فرد موزه باستان‌شناسی استان ثبت ملی شده و برای نخستین‌بار به نمایش گذاشته شده‌اند.
