به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، دومین روز از مجمع گفت‌وگوی تهران صبح امروز (دوشنبه، ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴) در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه با نشست تخصصی «راهیابی به آینده افغانستان» ادامه یافت. «عبدالحی قانت» استاد دانشگاه کابل، «امینه خان» مدیر مرکز افغانستان، خاورمیانه و آفریقا (CAMEA) در مؤسسه مطالعات استراتژیک اسلام‌آباد پاکستان، «آلوک بانسال» رئیس بنیاد هند، از سخنرانان این نشست در سالن البرز مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه بودند.
کشورهای منطقه در قبال افغانستان مسئول هستند/ قانون اساسی افغانستان در حال تدوین است
عبدالحی قانت، استاد دانشگاه کابل در این نشست گفت: باید امارت اسلامی افغانستان را تعریف و تبیین کنیم. امارت اسلامی مشابه سایر کشورها نیست که بخواهیم فلسفه و حکمرانی آن را بررسی کنیم. ما سازمانی هستیم که در پاسخ به هرج‌ومرج شکل‌گرفته در افغانستان ایجاد شدیم. در آن مقطع، هدف این بود که افغانستان را متحد و یک دولت اسلامی تأسیس کنیم. اینکه مولفه‌های این دولت اسلامی چیست، خود طالبان باید تعریف کنند. در سال ۲۰۰۱، افغانستان ۲۰ سال به عقب بازگشت. در آن زمان، هدف ما پایان اشغال و تأسیس دولت اسلامی بود. آن‌ها پیشینه‌ای در این زمینه ندارند و باید ببینیم نظرشان اکنون درباره اقتصاد و سیاست خارجی چیست. موضوع به‌رسمیت‌شناختن این دولت اسلامی به این بستگی دارد که ما چه دیدگاهی درباره آن‌ها داریم.
وی افزود: باید بدانیم آن‌ها چه می‌خواهند. ما پیشینه و ادبیاتی درباره دیدگاه‌های آن‌ها نداریم و این مسئله مهمی برای دولت افغانستان است. تنها منبع ما امروز مواضع آن‌هاست که درباره مسائل مختلف بیان می‌کنند. ما مشکلاتی داریم که باید حل‌وفصل شوند و باید تلاش کنیم با جامعه بین‌الملل تعامل داشته باشیم. رهبران امارت اسلامی از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۲۱ با دو جهان متفاوت درگیر بودند و پایداری لازم را نداشتند تا بتوانند خودشان را معرفی کنند یا سندی تدوین کنند. پس از سال ۲۰۲۱، رهبر عالی ما در مراسم عید سخنرانی کرد و گفت روی قانون اساسی کار می‌کنیم. این تحول مهمی است و این فرایند در حال اجراست. آن‌ها در حال مشورت با کارشناسان هستند تا این سند دیدگاه کلی افغانستان را تعریف کند. امیدواریم این سند منتشر شود تا یک سند نهایی داشته باشیم که نظام کنونی افغانستان را بهتر درک کنیم.
این استاد دانشگاه کابل تاکید کرد: کشورهای منطقه در قبال افغانستان مسئول هستند و منطقه نمیتواند بصورت دوجانبه و بدون اجماع مشکلاتش را با افغانستان حل کند. همچنین افغانستان باید بخشی از راه حل برای مشکلات منطقه باشد و نقش کابل باید به رسمیت شناخته شود. امروز هر کشوری از جمله چین و هند هرکدام سیاست خاص خود را بدون هماهنگی با سایر همسایگان در افغانستان پیش میبرند و این موجب میشود که هر کشوری تلاش کند تا اقدامات سایرین را خنثی کند. برخی همسایگان پیشنهاداتی را به افغانستان ارائه میدهند که اساسا قابلیت اجرایی شدن ندارد، برخی رهبران منطقه از نظر سیاسی و اقتصادی ساز خودشان را در این کشور میزنند.
افغانستان و پاکستان باید با هم تعامل داشته باشند
امینه خان، مدیر مرکز افغانستان، خاورمیانه و آفریقا (CAMEA) در مؤسسه مطالعات استراتژیک اسلام‌آباد پاکستان، درباره روابط افغانستان و پاکستان گفت: روابط این دو کشور را بسیار پیچیده و مرتبط با یکدیگر می‌دانم و این ارتباط به هیچ رژیم خاصی در افغانستان وابسته نیست. اگر به تاریخ نگاه کنید، ریشه این روابط ماهیتی تاریخی دارد. به همین دلیل، وقتی امروز رژیم دوفاکتو در افغانستان را می‌بینیم، دو کشور وارد ارتباطات همه‌جانبه با یکدیگر نشده‌اند. برای هر دو کشور مهم است که یکدیگر را به‌عنوان دو کشور مستقل ببینند. معتقدم هر دو کشور نیاز دارند با یکدیگر تعامل داشته باشند.
وی ادامه داد: چند سال پیش، پاکستان تعامل خوبی با افغانستان داشت و در سال ۲۰۲۰، تعاملات تجاری دو کشور به‌شدت افزایش یافت. برای پاکستان، هم تجارت و هم امنیت اهمیت دارد. از طریق تعامل می‌توانیم مسیر را به‌خوبی پیش ببریم، هرچند مسیر ناهمواری در پیش داریم. باید روابط چندجانبه را نیز به روابط دوجانبه اضافه کنیم. می‌توانیم ایران و چین را هم به این روابط اضافه کنیم و باید روی این مسائل تمرکز کنیم. وضعیت افغانستان را نیز می‌توانیم با همین تعاملات بهبود ببخشیم. گفت‌وگو می‌تواند در این مسیر به ما کمک کند. باید به این مساله توجه داشته باشیم که پس از جنگ اوکراین و جنگ در غزه مساله افغانستان فراموش شده است و باید بار دیگر توجه به مسائل این کشور بازگردد.
بزرگ‌ترین مشکلات در حکمرانی داخلی افغانستان، فقر، گرسنگی و مسئله آوارگان است
ژانگ یوان، مدیر برنامه تحقیقاتی دین در خاورمیانه، مؤسسه مطالعات خاورمیانه (MESI) دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای (SISU)، اظهار داشت: به‌عنوان یک محقق خاورمیانه از چین، می‌گویم که چین افغانستان را مدنظر قرار داده و ما آن را در درجه اول یک همسایه می‌دانیم. ما تاریخ طولانی با افغانستان داریم و پکن همواره از صلح و ثبات در افغانستان حمایت کرده است. نگران معیشت مردم افغانستان هستیم و در این مسیر با سایر کشورها همکاری می‌کنیم. به باور من، بزرگ‌ترین مشکلات در حکمرانی داخلی افغانستان، فقر، گرسنگی و مسئله آوارگان هستند. این‌ها بزرگ‌ترین موانعی هستند که از نظر چین، افغانستان باید با آن‌ها دست‌وپنجه نرم کند. چین از استقلال افغانستان حمایت می‌کند و به باورها و ارزش‌های فرهنگی این کشور احترام می‌گذارد. ما هرگز در امور داخلی افغانستان دخالت نخواهیم کرد و معتقدیم مردم افغانستان باید سرنوشت خود را انتخاب کنند. امیدواریم دولت افغانستان بتواند شرایطی فراهم کند که هم مردم خود و هم جامعه بین‌الملل آن را بپذیرند تا در نهایت به‌عنوان یک دولت فراگیر مورد پذیرش جامعه جهانی قرار گیرد.
طالبان نمیتواند به مسائل زنان و اقلیت‌ها بی‌توجه باشد
آلوک بانسال، رئیس بنیاد هند، در این نشست گفت: ما معتقدیم که افغان‌ها باید فرایندی را رهبری کنند و پیش ببرند و همواره بر این موضوع تأکید داشته‌ایم. امارت اسلامی در بیان اینکه چه می‌خواهد، منسجم نبوده است، اما این سؤال هنوز پاسخ کاملی دریافت نکرده است. در دوحه گفتند که دولت فراگیر می‌خواهیم، اما وقتی به کابل رسیدند، نظر خود را تغییر دادند. هند بارها تلاش کرده هر کمکی که می‌تواند به افغانستان ارائه دهد. باید بدانیم که در یک کشور دموکراتیک، عوامل مختلفی وجود دارد. ممکن است افغانستان بگوید دیگران نباید در امور داخلی ما دخالت کنند، اما ما شاهد رویکرد این رژیم به زنان و اقلیت‌ها هستیم. بین هند و پاکستان نیز مناقشاتی وجود دارد و در ایران و سایر کشورهای منطقه نیز برخی انتقادها مطرح است. هر کشور منطقه رویکرد منحصربه‌فردی نسبت به افغانستان دارد و این کار را دشوار می‌کند. شما می‌گویید نمی‌خواهیم کمک بشردوستانه دریافت کنیم یا وضعیت زنان را تغییر دهیم، اما باید بدانید که در زمانه کنونی، این سخنان قابل‌قبول نیستند.
