به گزارش ایرنا از وبدا، علیرضا رئیسی روز یکشنبه در اجلاس مدیران روابط عمومی دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی کشور و سازمان‌های تابعه که به مناسبت روز روابط عمومی و ارتباطات در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد، اظهار کرد: کنترل جریان اطلاع‌رسانی در فضای رسانه‌ای پرتلاطم امروز و مقابله با شایعات و فرافکنی‌ها کاری است دشوار اما برای دوابط‌عمومی‌ها که با درایت، تعهد و هوشمندی در این مسیر گام برمی‌دارند شایسته سپاس و ستایش است.
وی با اشاره به سه رویکرد مهم و کلیدی وزارت بهداشت که باید به‌عنوان محورهای اساسی در سیاست‌گذاری‌ها مدنظر قرار گیرد، افزود: نخستین رویکرد، احیای شأن و جایگاه منابع انسانی در مجموعه نظام سلامت است؛ از دانشجویان و اساتید گرفته تا کارکنان و کادر درمان. این مقوله، گرچه مسیری دشوار و زمان‌بر دارد اما گام‌های اولیه آن در وزارت بهداشت برداشته شده و آغاز این مسیر، خود نویدبخش تحول است.
معاون وزیر بهداشت اضافه کرد: دومین رویکرد، تلاش در جهت جلب اعتماد عمومی و احیای مرجعیت علمی نظام سلامت است و امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم تا مردم برای دریافت اطلاعات دقیق و مستند در حوزه سلامت، به وزارت بهداشت به‌عنوان مرجع رسمی و معتبر علمی مراجعه کنند.
زنگ خطر فضای مجازی و هوش مصنوعی
رئیسی تاکید کرد: در شرایطی قرار داریم که حتی توصیه‌های پزشکان متخصص و اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها گاه زیر سؤال می‌رود و مردم ترجیح می‌دهند پاسخ خود را در فضای مجازی یا از ابزارهای هوش مصنوعی دریافت کنند؛ این پدیده، زنگ خطری است که باید ما را به بازنگری جدی در مسیر اطلاع‌رسانی و مرجعیت علمی رهنمون کند.
وی ادامه داد: سومین رویکرد، حفظ و تقویت سرمایه‌های اجتماعی است. هر فرد، در حیطه مسئولیت خود، موظف است برای استحکام این سرمایه‌ها تلاش کند. بی‌تردید بدون سرمایه اجتماعی، نه اعتماد عمومی شکل می‌گیرد و نه سیاست‌های سلامت‌محور قابلیت اجرا خواهد داشت؛ این سه محور، راهبردهای اصلی هستند که باید سرلوحه عملکرد عرصه سلامت و ارتباطات قرار گیرد.
نقش روابط عمومی‌ها در دوران کرونا
معاون وزیر بهداشت ضمن قدردانی از روابط عمومی ها به دلیل تلاش های بی وقفه در دوران همه‌گیری کرونا، یادآور شد: روابط عمومی ستاد و دانشگاه‌های علوم پزشکی در دوران کرونا، نقش بسیار پررنگ، مؤثر و تحسین‌برانگیزی ایفا کردند. در مقابله با بحران "اینفودمی" یا همان هجوم گسترده اطلاعات غلط، شما با آگاهی، هوشمندی و حضور به‌موقع در میدان اطلاع‌رسانی، تجربه‌ای بی‌بدیل و ماندگار از خود برجای گذاشتید؛ البته، در کنار این عملکرد درخشان، معدود مواردی نیز وجود داشت که برخی از دانشگاه‌ها با انجام مصاحبه‌هایی ناپخته و بدون هماهنگی، باعث ایجاد تشویش و اخلال در فضای اطلاع‌رسانی کشور شدند.
به گفته وی، گاهی یک اظهارنظر غیرکارشناسی از سوی یک فرد، در یک دانشگاه، می‌توانست بازتابی ملی پیدا کند و در سطح کشور بحران‌آفرین شود. با این حال، در بیش از ۹۹ درصد موارد، عملکرد روابط عمومی‌ها شایسته، حرفه‌ای و مایه مباهات بود.
رئیسی گفت: به‌یاد دارید که در آن ایام، ما نه‌تنها با موج‌های داخلی اخبار نادرست مواجه بودیم بلکه بسیاری از رسانه‌های خارجی نیز با برنامه‌ریزی هدفمند، سعی در تضعیف اعتماد عمومی به نظام سلامت کشور داشتند. با وجود آنکه کشورهای خودشان نیز درگیر بحران بودند، تمرکز ویژه بر ایجاد فضای منفی علیه ایران داشتند. اما شما در این آزمون دشوار، با موفقیت و سرافرازی عمل و ثابت کردید که روابط عمومی دانشگاه‌های علوم پزشکی، یکی از ارکان حیاتی مدیریت بحران در کشور هستند.
وی با تأکید بر اهمیت اطلاع‌رسانی شفاف و هماهنگ، با اشاره به دو محور کلیدی که نیازمند اطلاع‌رسانی جدی و مستمر است، افزود: این دو موضوع، از اولویت‌های اصلی وزارت بهداشت و از ارکان راهبردی حوزه سلامت در کشور به‌شمار می‌رود.
اجرای برنامه پزشکی خانواده و حمایت از سیاست‌های جمعیتی
معاون وزیر بهداشت ادامه داد: بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه و در راستای سیاست‌های کلان ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب، توجه ویژه به این دو برنامه الزامی و اجتناب‌ناپذیر است؛ موضوع نخست، اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع است که به‌زودی وارد مرحله عملیاتی جدی‌تری خواهد شد؛ موضوع دوم، حمایت از سیاست‌های جمعیتی و جوانی جمعیت است که یکی از مسائل راهبردی و حیاتی برای آینده کشور محسوب می‌شود.
رئیسی تاکید کرد: این دو مقوله، نه‌تنها در اولویت سیاست‌گذاری‌های کلان وزارتخانه قرار دارد بلکه به‌زودی در فضای عمومی جامعه نیز به‌عنوان پرسش‌های رایج و دغدغه‌های جدی مطرح خواهند شد. از این‌رو، انتظار می‌رود روابط عمومی‌ها با آمادگی کامل، آگاهی دقیق و رویکرد علمی، نسبت به تبیین این موضوعات برای افکار عمومی و پاسخ‌گویی به شبهات و ابهامات احتمالی، ایفای نقش فعال و مؤثر داشته باشند.
معاون وزیر بهداشت در بخش دیگری از سخنان خود درباره پزشکی خانواده و نظام ارجاع اظهار کرد: هدف اصلی از اجرای طرح پزشکی خانواده و نظام ارجاع چیست؟ ابتدا ضروری است کمی در مورد مفاهیم صحبت کنیم زیرا واژه‌ها و تعاریف، نقش بسیار مهمی در فهم درست و انتقال دقیق مطالب دارند؛ نخست، باید تاکید کنم که اصطلاح درست «پزشکی خانواده» است، نه «پزشک خانواده». علت این تفاوت آن است که در پزشکی خانوادهبا یک تیم سلامت سروکار داریم، نه صرفاً یک پزشک. این تیم متشکل از افراد مختلفی همچون مراقب سلامت، ماما، کارشناس تغذیه، روان‌پزشک یا روان‌شناس و البته یک پزشک عمومی یا خانواده است؛ بنابراین، واژه «پزشکی خانواده» نمایانگر یک ساختار تیم‌محور و جامع در ارائه خدمات سلامت است.
وی ادامه داد: در این نظام، هر خانواده یا هر جمعیت مشخص تحت پوشش یک تیم پزشکی خانواده قرار دارد و افراد آن جامعه، تیم سلامت خود را می‌شناسند، با آنها در ارتباط هستند و خدمات سلامت خود را از آن گروه دریافت می‌کنند اما در کنار پزشکی خانواده، نظام ارجاع نیز تعریف می‌شود. این نظام به معنای مسیر منطقی و مرحله‌ای برای دسترسی به خدمات تخصصی و فوق‌تخصصی است. حال این سؤال پیش می‌آید که آیا می‌توان نظام ارجاع داشت بدون اینکه پزشکی خانواده برقرار باشد؟ پاسخ مثبت است. حتی اکنون نیز ما در زندگی روزمره به نوعی نظام ارجاع را به‌صورت غیررسمی تجربه می‌کنیم.
معاون وزیر گفت: اما در مدل رسمی و ساختارمند آن، تیم پزشکی خانواده با شناخت کامل از وضعیت سلامت فرد، در صورت لزوم، او را به پزشک متخصص یا مراکز بالاتر ارجاع می‌دهد. این ارجاع بر اساس ضرورت درمانی و برای دریافت خدمات تکمیلی صورت می‌گیرد. نکته مهم آن است که تیم سلامت چون مسئول پیگیری درمان فرد است، علاقه‌مند به دریافت بازخورد (فیدبک) از نتایج ارجاع نیز هست که این خود تضمینی برای پیوستگی خدمات و ارتقای کیفیت مراقبت است.
نظام سلامت با نوعی بی‌نظمی در مسیر ارائه خدمات مواجه است
رئیسی خاطر نشان کرد: اهمیت این موضوع از آن‌جاست که در حال حاضر، نظام سلامت کشور با نوعی بی‌نظمی و ناکارآمدی در مسیر ارائه خدمات مواجه است. برای مثال، فردی که صرفاً به یک سرماخوردگی ساده مبتلاست، مشکلی که یک پزشک عمومی می‌تواند به‌خوبی مدیریت کند ـ مستقیم به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه می‌کند، در آنجا ممکن است تنها یک قرص تجویز شود، ولی هزینه بالایی تحمیل شود. یا بیمار مبتلا به دیابت ساده، به‌جای آنکه تحت مراقبت یک پزشک عمومی یا متخصص داخلی قرار گیرد، مستقیماً به فوق تخصص غدد مراجعه می‌کند، در حالیکه واقعاً ضرورتی برای این سطح از تخصص وجود ندارد.
وی گفت: نتیجه این روند، اتلاف منابع، افزایش بار مالی نظام سلامت و سردرگمی بیماران است. اجرای همزمان و صحیح پزشکی خانواده و نظام ارجاع می‌تواند این چالش‌ها را به میزان چشمگیری کاهش دهد و خدمات سلامت را منسجم، علمی و مقرون‌به‌صرفه سازد.
رئیسی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم به‌صورت شفاف و جامع هدف از اجرای برنامه پزشکی خانواده را بیان کنیم، باید بگوییم که این برنامه در اصل، تلاشی است برای ساماندهی نظام ارائه خدمات سلامت در کشور، این ساماندهی به‌معنای تعیین دقیق مسیر و نظامی برای ارائه خدمات است: اینکه چه کسی باید خدمات ارائه دهد، به چه کسی ارجاع صورت گیرد، در چه سطحی خدمات دریافت شود، بر اساس چه پروتکل و راهنمای بالینی درمان انجام شود، و در صورت نیاز به ارجاع تخصصی، چه کسی، به کجا و برای چه هدفی باید مراجعه کند. این ساختار منسجم، همان جوهره پزشکی خانواده و نظام ارجاع است.
آیا تجربه اجرای برنامه پزشکی خانواده در استان‌های فارس و مازندران ناموفق بوده است؟
وی تاکید کرد: یکی از پرسش‌های پرتکرار در این زمینه، موضوع تجربه اجرای پزشک خانواده در استان‌های فارس و مازندران است. برخی مدعی هستند که این برنامه در این دو استان اجرا و با شکست مواجه شده است. اما اجازه دهید با قاطعیت و صراحت پاسخ دهم که در فارس و مازندران، برنامه‌ی پزشک خانواده به معنای واقعی و کامل آن، هرگز اجرا نشده است. تنها موفق به پیاده‌سازی سطح اول خدمات شدیم؛ در حالیکه پزشکی خانواده یعنی اجرای یک مسیر کامل شامل مراقبت اولیه، نظام ارجاع، بازخورد (فیدبک)، و ارتباط مؤثر میان سطوح مختلف خدمات سلامت. وقتی کل این زنجیره به‌درستی پیاده نشده، اساساً نمی‌توان از شکست یا موفقیت آن سخن گفت. بنابراین، اگر کسی می‌گوید اجرای پزشک خانواده در آن استان‌ها ناکام بوده، باید به او پاسخ داد: چیزی که به‌درستی و به‌صورت کامل اجرا نشده، نمی‌تواند مورد قضاوت قرار گیرد.
معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افزود: افزون بر این، برخی مقاومت‌ها در برابر اجرای این طرح، نه از سر دلسوزی، بلکه ناشی از منافع شخصی یا گروهی است. بدیهی‌ست که وقتی خدمات سلامت ساماندهی و ضابطه‌مند شود، برخی ممکن است نگران کاهش درآمد یا محدودیت در فعالیت‌های غیرسیستمی خود باشند. به همین دلیل، هر بار که صحبت از اجرای جدی این طرح به میان می‌آید، برخی سریعاً به تجربه فارس و مازندران اشاره می‌کنند تا از پیش مانعی ذهنی ایجاد کنند، اما امروز شرایط متفاوت است.
وی افزود: رئیس‌جمهور که خود از بنیان‌گذاران طرح پزشک خانواده روستایی بوده است، با جدیت از این برنامه حمایت می‌کند و وزیر بهداشت نیز به‌صورت مستمر، همراه با معاونین و مدیران ارشد، جلسات تخصصی طولانی برای پیشبرد این طرح برگزار می‌کنند. زیرساخت‌ها به‌تدریج در حال آماده‌سازی است و به کمک و همراهی شما عزیزان در روابط عمومی‌ها نیاز جدی داریم.
