کودکان به عنوان آینده‌سازان هر جامعه، نیازمند توجه ویژه‌ای به تمام ابعاد سلامتشان هستند. سلامت در دوران کودکی نه تنها بر رشد و توسعه فردی تأثیرگذار است بلکه بر کیفیت زندگی در بزرگسالی نیز اثر می‌گذارد. تحقیقات نشان داده است که کودکانی که از سلامت خوبی برخوردارند، در بزرگسالی نیز موفق‌تر و سالم‌تر خواهند بود؛ بنابراین، سرمایه‌گذاری و اجرای برنامه‌هایی در راستای ارتقای سلامت کودکان می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های بهداشتی در آینده و رشد جمعیت جوان جامعه شود.
یکی از ابزارهای تحقق این امر، آموزش خانواده‌ها و ارتقای نگرش آنها درباره نقش کلیدی سلامت کودکان از همان بدو تولد است. به عنوان مثال، کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، به بسیاری از بیماری‌های عفونی و گوارشی کمتر مبتلا می‌شوند، رشد مطلوب‌تری دارند و در آینده از سلامت بیشتری برخوردار خواهند بود. از طرفی، مادران این کودکان نیز کمتر به سرطان سینه مبتلا می‌شوند همچنین، پایش روند رشد و تکامل کودکان از بسیاری از آسیب‌ها بر سلامتی آنان در آینده جلوگیری خواهد کرد.
در همین راستا، در برنامه‌های کودکان (مانا و کودک سالم) طی سال گذشته و بر اساس اطلاعات روزمره (Routine Data)، بیش از ۹۰ میلیون بار مراقبت از کودکان زیر ۵ سال و سه میلیون و ۳۶۰ هزار پرسش‌نامه غربالگری تکامل، فقط در مراکز خدمات جامع سلامت انجام شده است.
باید دانست مراقبت‌های دوره‌ای کودکان و پیگیری و اجرای برنامه‌هایی که برای ارتقای سلامت آنها طراحی شده‌اند، مانند مراقبت‌های ادغام‌یافته ناخوشی اطفال (مانا)، واکسیناسیون به‌موقع، غربالگری‌های تکامل و خدمات مربوط به آن، همگی با آگاهی مادران دلسوز و در بستر خانواده‌ها، به ارتقای سلامت این کودکان آینده‌ساز و در نتیجه ایران جوان و با نشاط کمک خواهد کرد.
یکی دیگر از راهکارهای مؤثر، پایش علل مرگ کودکان و پیشگیری از علل شایع آن است که در تحقق این هدف نقش بسزایی دارد. علل مرگ‌ومیر کودکان (به‌ویژه بعد از دوره نوزادی) طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دستخوش تغییرات فراوانی شده است. به یمن ارتقای سطح بهداشت، دسترسی بسیار مناسب اقشار مختلف جامعه به خدمات بهداشتی و درمانی و نیز بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی، علل مرگ‌ومیر از بیماری‌های واگیر (عفونی و انگلی) به بیماری‌های غیرواگیر تغییر یافته است. به طوری که بر اساس آخرین آمارهای موجود در وزارت بهداشت، بعد از دوره نوزادی که شایع‌ترین علت مرگ آن سندرم دیسترس تنفسی ناشی از نارسی است، سوانح و حوادث شایع‌ترین علت مرگ کودکان ۱ تا ۵۹ ماهه محسوب می‌شود.
از طرفی، در سال‌های نخست پس از انقلاب، میزان مرگ‌ومیر کودکان زیر ۵ سال حدود ۱۳۵ مورد در هر هزار تولد زنده بود که در حال حاضر به حدود ۱۵ مورد در هر هزار تولد زنده رسیده است. این آمار در سطح جهانی ۳۷ مورد در هر هزار تولد زنده در کودکان زیر ۵ سال است.
بنابراین، ارتقای سطح خدمات و مراقبت‌های بهداشتی، رایگان بودن خدماتی همچون پایش رشد و تکامل کودکان، بستری کودکان زیر ۷ سال، واکسیناسیون و از سوی دیگر کاهش مرگ‌ومیر کودکان، سبب می‌شود تا با افزایش تعداد فرزندان، دیگر خانواده‌ها نگران تأمین سلامت آنها نباشند. این خود مقدمه‌ای برای فراهم شدن بسترهای مناسب در راستای تحقق شعار "همه برای ایران جوان" است.
*رئیس اداره سلامت کودکان و شیر مادر در وزات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
