به گزارش ایرنا، استان فارس همواره در میراث داری فرهنگ و آداب و رسوم ویژه که با طبیعت و پیوند مردم با آن درآمیخته است، شهره بوده است و شیراز را همگان با صفاتی همچون شهر راز و شهر باغ ها و شعر و گل و بلبل می‌شناسند.
هم‌اکنون در هفته نخست آغاز اسفند و در آستانه شروع بهار، بادام بن‌های شیراز به شکوفه نشسته‌اند و اعتدال بهاری در این شهر احساس می‌شود. مردم نیز اندک‌اندک برای پیشواز نوروز آماده می‌شوند البته نوروز امسال به دلیل همزمانی با ایام ماه مبارک رمضان حال و هوای متفاوت تری خواهد داشت.
مراسم آیین نوروز در فارس از دیرباز از ۱۵روز مانده به نوروز آغاز می‌شود و هیچ مناسبتی مانند نوروز مردم را به تکاپو نمی‌اندازد البته سنت های قدیمی این دیار این روزها را یادماندنی تر خواهد کرد.
سمنی پزون
پخت سمنو یکی از آداب دیرینه ایرانی‌ها در آستانه سال نو است. قدیمی های شیراز آن را به اسم سمنی می شناسند یعنی یه من گندم و سه من آرد.
آئین سمنوپزان در سراسر کشور همزمان با سال نو انجام می‌شود، اما در شیراز با منتسب دانستن این آئین به فاطمه زهرا، در طول روزهای سال سمنو پخته می‌شود و آئین بزرگ سمنوپزان این شهرستان نیز در نیمه دوم سال و اوایل بهمن و اسفند ماه با حضور خودجوش اقشار مردم برگزار می‌شود. آئین پخت سمنو در شیراز به عنوان یک رسم سنتی و بومی این خطه به مدت دو روز ادامه دارد.
این آئین که سابقه طولانی در فرهنگ مردمان شیراز دارد، در بهمن ماه و اسفند برگزار می‌شود و در سال ۱۳۹۷ ثبت ملی شد و در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسید.. طعم دلنشین سمنو که یکی از شاخص‌ترین نذرها در آستانه فصل بهار به‌شمار می‌رود، نه تنها به عنوان یک خوراکی عیدانه بلکه به عنوان یک خوراک معروف فرهنگی و آیینی در خاطر خیلی‌ها ماندگار شده است.
در شیراز هم پخت سمنو قدمت زیادی دارد و خیلی از خانواده‌ها در خانه بزرگتر فامیل و یا خیلی از هم محله‌ای‌ها در مسجد محله خاطره هم زدن سمنوی نذری در نیمه‌های شب را در گوشه ذهن دارند.
شاید بعضی خانواده‌ها با رخت بربستن بزرگترها از دنیا یا رفتن بزرگترهای مسجد دیگر فرصت تکرار این تجربه‌ها را نداشته باشند اما مراسم «سمنوپزون» یکی از برنامه‌های پرطرفدار مسجد الرقیه(س) شیراز است که ۲۰ سال تکرار شده است. تلاش هم محلی‌ها در این مراسم آئینی به فضای مجازی هم نفوذ کرده و پیج اینستاگرامی سمنی شیراز برای خیلی از شیرازی‌ها خاطره سازی می‌کند.
حتی امسال به مناسبت میلاد حضرت رقیه(س) مراسم پخت بزرگ‌ترین سمنوی نذری با حضور مردم در مسجد الرقیه(س) شیراز برگزار شد. این نذری ۲۰ سال قبل با حرکت خودجوش مردم با ۱۰۰ کیلوگرم آغاز شد و امسال با کمک بانیان مردمی به ۳۰ تن سمنو رسید.
دیگر آیین های سنتی مردم شیراز
شیرینی های شیرازی
در گذشته عموم مردم، خود شیرینی نوروز را تهیه می‌کردند و عمدتاً یوخه، کلوچه مسقطی و نان شیرین که یکی از سوغات‌های شیراز محسوب می‌شود، می‌پختند.
نان شیرین، پس از بیرون آمدن از تنور چند بار تا می‌خورد تا به اندازه مربعی به اندازه کف دست درآید و پس از چند دقیقه بسیار ترد و شکننده می‌شود. امروز در کنار این شیرینی‌های محلی، انواع نان‌ها همچون نان برنجی و نان فسایی نیز در سفره شیرازی‌ها قرار می‌گیرد.
یکی از شیرینی های مخصوص ایام نوروز که شیرازی ها به آن علاقه دارند و بیشتر خانم ها آن را می پزند کلوچه نخود است که با آردنخودچی درست می شود.
شیرازی‌ها همچنین به خوردن تنقلاتی همچون برنجک، گندم برشته و گَمَک برنج که از خیساندن برنج کوبیدن آن و برشته کردن آن با شکر تهیه می‌شود، علاقه مندند.
عروسک های جی جی بی جی
عروسک هایی برای آیین های شاد در شیراز ساخته می شد که به جی جی بی جی مشهور بودند که همان عروسک های خیمه شب بازی و ویژه نمایش های عروسکی است.
امروزه از این نمایش های شاد کمتر اجرا می شود ولی عروسک های آن در آغوش دخترکان جای می گیرد و در این ایام خریدارانی دارد.
پیشوازی از عید نوروز در شهر نیز حال و هوایی تازه ایجاد می‌کند و در این میان کاسبان و مغازه‌دارها نیز دست به کار تهیه و فروش عیدانه‌های نوروزی می‌شوند. در گذشته این کار به‌صورت رسمی همراه با خواندن شعر و آواز در محلات و بازارهای شیراز رواج داشته است؛ بدین‌صورت که عطارها اسفندهای رنگ‌شده و کندر و عود را می‌سوزاندند و شعری با این مضمون می‌خواندند:
بُدو بِیو بوخوشت بدم/ یراق آتیشت بدم
از همه بیشترت بدم/ از همه بهترت بدم
صل علی محمد (ص)/صلوات بر محمد (ص)
چهارشنبه سوری
چهارشنبه سوری رسمی است که در سراسر ایران برگزار می‌شود؛ اما در شیراز با آدابی ویژه همراه است.
آماده شدن برای چهارشنبه سوری از چند روز پیش از آن با جمع‌کردن تخته و چوب‌های کهنه آغاز می‌شود؛ سپس این تخته‌ها را در وسط هر کوچه و محله روی هم می‌ریزند و آتشی درست می‌کنند و یک‌به‌یک از روی آتش می‌پند و می‌گویند: زردی من از تو، سرخی تو از من.
زیارت حضرت شاهچراغ (ع)، قاشق‌زنی برای گرفتن عیدی‌های های کودکانه همچون شیرینی و شکلات و تفأل به دیوان حافظ از دیگر مراسم این شب به‌شمار می‌رود.
رفتن به حوض ماهی سعدی
یکی از رسوم قدیمی و خاص مردم در آخرین سه‌شنبه سال، رفتن به حوض ماهی است. تا حدود ۵۰ سال پیش سه حوض ماهی در فارس وجود داشت؛ یکی در شیراز و دیگری در فسا و سومی در زرقان شیراز(حدود ۲۰ کیلومتری شمال شیراز) اما اکنون تنها دو حوض ماهی فسا و شیراز دایر است. حوض ماهی شیراز در گوشه غربی آرامگاه سعدی قرار دارد که آب آن از چشمه‌ای در زیر کوه سعدی تأمین می‌شود. حوض ماهی آرامگاه سعدی هم‌سطح زمین و مظهر قنات و چشمه به‌شمار می‌رود و آب این حوض از روزگارانی بسیار دور مقدس بوده است.
در گذشته مردم در روز چهارشنبه‌سوری برای تندرستی و درمان بیماری به این حوض وارد می‌شدند و سر و روی خود را با جامی برنجی با عنوان چهل‌کلید شست‌وشو می‌دادند؛ اما امروزه دیگر این رسم متداول نیست.
حوض سعدی در روز چهلم بهار نیز میزبان مراسمی دیگر است. مردم برای پخت آشی نذری با نام دیگ‌جوش دور این حوض جمع می‌شدند و از بامداد تا شب شادی می‌کردند و باور داشتند که یک ماهی قرمز که حلقه‌ای طلایی در بینی دارد از آب بالا می‌پرد و می‌رود و خواسته آن ها برآورده می شود. امروزه هنوز مردم کوی سعدی بر این باورند که آب این چشمه مقدس است و برای برآورده‌شدن آرزوهایشان در حوض ماهی سکه می‌اندازند.
هم‌اکنون در کوچه‌ای در محله سعدی به نام کوچه حمام سعدی، مردم هنوز باورها و مناسک خود را درباره آب این چشمه یا قنات سعدی به جای می‌آورند.
عروسی درخت نارنج
این مراسم از دیگر مراسم پیش از نوروز شیرازی‌هاست. نارنج از مرکبات بومی شیراز است و درخت آن در هر خانه و خیابان به وفور یافت می‌شود.
اگر درخت نارنج خانه کم بار دهد یا اصلاً بار ندهد، آن را عروس کنند و برایش مراسم عروسی می‌گیرند تا در سال جدید بار دهد. در این مراسم زنان همسایه در خانه‌ای که نارنجی کم ثمر دارد به دعوت صاحب‌خانه جمع می‌شوند. زن صاحب‌خانه اره‌ای برمی‌دارد تا شاخه‌های درخت را ببرد. در این میان یکی از زنان میهمان ضامن درخت می‌شود و توری نازک روی درخت می‌کشد، بر سر درخت نقل می‌ریزند، کل می‌زنند و واسونک(آواز) می‌خوانند. واسونک ترانه‌هایی شاد با گویش و لهجه شیرازی است که عموماً در عروسی‌ها خوانده می‌شود. شیرازی‌ها با برگزاری این مراسم و پایکوبی در پای درخت، بر این باروند که درخت در سال آینده به شکوفه می‌نشیند و ثمر خواهد داد.
مراسم سنتی «هرچه به در، سنگی به سر»
مراسم سنتی «هرچه به در، سنگی به سر» یکی از آیین‌های شیراز است که در صبح عید نوروز برگزار می‌شد، این مراسم بدین صورت است که یک سنگ را با آغشته کردن آن در کاسه سیر و سرکه به اطراف دیوارخانه، اتاق‌ها و حیاط می‌کوبیدند و همزمان این جمله خوانده می‌شد که «هرچه به در، سنگی به سر» و بدین ترتیب بر اساس عقاید مردم تمام خانه از شر حشرات و جانوران موذی در طول سال در امان می‌ماند.
پخت آش بی‌بی سه‌شنبه
آش بی‌بی سه‌شنبه یکی از آش‌های رایج در شهر شیراز بود، این آش بیشتر جنبه نذری داشت و در روزهای سه‌شنبه به ویژه سه‌شنبه‌ای که روز اول عید بود پخته و در سر سفرهٔ بی‌بی سه‌شنبه گذاشته می‌شد. این سفره روز سه‌شنبه امسال هم از ساعت ۱۵ تا ۱۸ برای گرفتن حاجات مهم بر پا خواهد شد.
برای برگزاری این مراسم عروسکی شبیه ننه سه‌شنبه با آرد خمیر ساخته و در زمان پخت آش در دیگ می‌اندازند. اگر زمان پخت آش در ماه محرم باشد دور دیگ سینه می‌زنند و عزاداری می‌کنند اما اگر آش در ایام عید پخته شود دور دیگ به کف زدن و شادی کردن می‌پردازند و می‌خوانند «ننه سه‌شنبه اومده با لب خندون اومده، شادی بیار غم رو ببر». البته روشن کردن شمع هم بخشی از این مراسم است.
کلوک اندازون
یکی از رسومات در عید نوروز عیدی دادن به بچه‌ها است، همه ایرانیان از دیر باز هنگام تحویل سال و شروع سال نو بر سر سفره هفت سین عید نوروزشان تخم‌مرغ‌های رنگی زیبایی می‌گذارند که نشان از باروری، رشد و زایش دارد. در گذشته افزون بر مبلغ یک ریال یا پنج زار، یک تخم مرغ رنگی هم به عنوان عیدی به بچه‌ها داده می‌شد.
یکی از سنت‌های کهن که زمان اجرای آن در ایام نوروز بود سنت زیبای کلوک اندازون بود. کلوک اندازون سال‌هاست که از یاد و حافظه مردم شیراز پاک شده است. برای انجام این رسم یک سوم پول‌های عیدی را در کلوک جمع می‌کردند و بعدازظهر سیزده بدر کلوک را از پشت دیوار خانه به بیرون پرتاب می‌کردند تا فقرا و نیازمندان از این پول‌ها بهره ببرند.
رسم سبزه گره زدن در شیراز
صبح روز سیزده نوروز خانواده‌ها انفرادی یا دسته‌جمعی به بیرون شهر می‌رفتند. رسم بود که شیرازی‌ها سبزه‌های نوروزی را با خود بیرون برده و به آب روان بدهند. دختران دم بخت هم در این روز سبزه گره می‌زدند و چنین می‌خواندند «سیزده بدر، سال دگر، خونه شوهر، بچه بغل، اومه ، اومه» آنها این کار را به این نیت انجام می‌داند که گره از بختشان باز شود و به سلامتی به خانه شوهر بروند.
به گزارش ایرنا، استان فارس و شهر شیراز از مقاصد گردشگری مهم ایران به شمار می‌روند و جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی زیادی در دل خود دارد. شیراز به‌عنوان دومین شهر ادبی دنیا شناخته می‌شود و به همین دلیل، آن را پایتخت هنری و فرهنگی ایران می‌نامند. این شهر دیار حافظ و سعدی است و در کوچه‌هایش عطر بی‌نظیر بهار نارنج، روح انسان را نوازش می‌دهد.
یکی از بخش‌های مهم سفر به شیراز، چشیدن طعم عالی و سرشار از عطر و تازگی سوغات آن است. تهیه سوغاتی یکی از بخش‌های مهم سفر به شمار می‌آید؛ از مهم‌ترین سوغاتی شیراز می‌توان به انواع شیرینی نظیر مسقطی، کلوچه، فالوده شیرازی، یوخه، حلوا شیرازی و رنگینک شیرازی و همچنین عرقیات خالص و باکیفیت، دمنوش‌ها، آبغوره و آبلیمو اشاره کرد.
