اجرت طلا چگونه محاسبه میشود؟

هنگام خرید طلای زینتی، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل در تعیین قیمت نهایی طلای خریداری شده، اجرت ساخت طلا است. اجرت ساخت طلا، مبلغی است مازاد که بابت هنر، زمان و مهارت صرف‌شده توسط سازنده برای تولید یک قطعه طلا از خریدار نهایی، یعنی شما دریافت می‌شود. این هزینه مازاد به ازای ارزش ذاتی هر گرم طلا اضافه می‌شود و تأثیر زیادی در بهای تمام‌شده طلا دارد. اما اجرت ساخت هر گرم طلا چقدر است؟ سوالی اساسی‌تر، اجرت طلا چگونه محاسبه میشود؟ و آیا همه طلاها اجرتی یکسان دارند؟

در این مقاله از تیم ایران بروکر، به پاسخ این سؤالات می‌رسیم و در کنار نحوه حساب کردن قیمت طلا، با ذکر مثال درک این فرایند را برای شما ساده‌تر می‌کنیم.

اجرت ساخت طلا چیست؟

برای اینکه از یک شمش یا طلای آب شده به یک طلای زینتی مانند گردنبند، انگشتر یا النگو برسیم، مراحل زیادی طی می‌شود؛ مانند طراحی اولیه، قالب‌سازی، ریخته‌گری، پرداخت و آبکاری، کارگذاری سنگ‌ها و جزئیات تزئینی. همان‌طور که مشخص است همه این مراحل نیازمند وقت، تخصص و ابزار است؛ اینجا است که اجرت ساخت طلا با پوشش‌دادن هزینه این فرایندها خود را نشان می‌دهد.

به بیان ساده اجرت ساخت، دستمزد سازنده قطعه طلا بوده و مجزا از قیمت ذاتی طلا است. این هزینه بسته به میزان سادگی یا پیچیدگی قطعه طلا، متغیر است.

محاسبه اجرت طلا

اجرت طلا به تمامی قطعات طلا تعلق نمی‌گیرد. به بیان دیگر تنها زمانی که قصد خرید طلای زینتی نو دارید باید مبلغی بین 2 تا 40 درصد باتوجه‌به فاکتورهای مختلف (این موارد به‌طور جزئی در ادامه توضیح داده شده) به‌عنوان اجرت طلا بپردازید. این مبلغ تنها یک‌بار از اولین خریدار قطعه طلا گرفته می‌شود. در نتیجه طلاهای مستعمل، شکسته شده یا طلاهای آب شده دارای اجرت ساخت نیستند.

هنگام فروش طلا به طلافروشی، اجرت ساخت به شما پس داده نمی‌شود؛ یعنی طلا را به قیمت روز و وزن خام از شما می‌خرند، نه با اجرت.

محاسبه قیمت نهایی طلا با اجرت ساخت

برای محاسبه قیمت نهایی یک قطعه طلا، باید فاکتورهای مختلفی را در نظر گرفت:

• قیمت روز طلا: قیمت هر گرم طلا که بر اساس عیار آن متفاوت است. قیمت طلا در ایران به‌طورکلی از عواملی مانند قیمت انس جهانی طلا، نرخ ارز و میزان عرضه و تقاضا نشات می‌گیرد.
• وزن قطعه طلا: وزن خالص طلای زرد یا سفید، بدون درنظرگرفتن وزن سنگ‌ها یا سایر اجزاء.
• اجرت ساخت: هزینه‌ای که بابت ساخت و طراحی طلا پرداخت می‌شود.
• سود فروشنده: معمولاً ۷٪ از مجموع قیمت طلا و اجرت ساخت به‌عنوان سود متعلق به شخص طلافروش است.
• مالیات بر ارزش افزوده: میزان 10% از مجموع اجرت ساخت و سود فروشنده به‌عنوان مالیات باید پرداخت شود.

در واقع محاسبه قیمت نهایی طلا با اجرت ساخت، در نگاه کلی، به‌صورت زیر است:

برای درک بهتر توضیحات بالا، به این مثال دقت کنید:

فرض کنید شما یک النگو 10 گرمی ساده خریداری می‌کنید و قیمت هر گرم طلای 18 عیار در روز خرید 6,500,000 تومان است. در این صورت، قیمت خام طلا برابر است با:
65,000,000 = 6,500,000 × 10

اگر اجرت ساخت این قطعه 10 درصد باشد (روش محاسبه: درصدی از قیمت خام) مبلغ اجرت برابر است با:
6,500,000 = 65,000,000 × 10%

عدد را در ماشین حساب به‌صورت درصد وارد کنید؛ یعنی 10 درصد به‌صورت 0.1 در ماشین حساب باید وارد شود.

اکنون، سود فروشنده را در نظر می‌گیریم که معمولاً 7 درصد از مجموع قیمت خام و اجرت است:
5,005,000 = (65,000,000 + 6,500,000) × 7٪

حال مالیات بر ارزش افزوده که برابر با ۹ درصد از مجموع اجرت ساخت و سود فروشنده است، به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
1,035,450 = (6,500,000 + 5,005,000) × 9٪

در نتیجه، قیمت نهایی پرداختی شما برابر است با:
77,540,450 = 65,000,000 (قیمت طلا) + 6,500,000 (اجرت) + 5,005,000 (سود فروشنده) + 1,035,450 (مالیات)

اما اگر شما بخواهید این طلای زینتی که اکنون به‌عنوان طلای مستعمل یا طلای دست دوم شناخته می‌شود را بفروشید، وضعیت پرداخت به شما به‌صورت زیر است:

تصور کنید قیمت روز طلا همچنان 6.5 میلیون تومان باقی‌مانده است. طلافروش هنگام خرید طلا از شما فقط ارزش طلای خام را پرداخت می‌کند: 65,000,000 = 6,500,000 × 10

بنابراین، شما با وجود پرداخت بیش از 77 میلیون تومان در زمان خرید، در زمان فروش تنها 65 میلیون تومان دریافت می‌کنید و متحمل زیانی در حدود 12,000,000 تومان می‌شوید. این اختلاف، دقیقاً نشان‌دهنده نقش اجرت، سود و مالیات در افزایش هزینه خرید است که در زمان فروش قابل بازگشت نخواهد بود.

فرمول‌های رایج برای محاسبه اجرت طلا

زمانی که قصد خرید طلا دارید، دانستن اینکه اجرت طلا چگونه محاسبه می‌شود یکی از نکات کلیدی و ضروری پیش از خرید است. فرمول و روش‌های محاسبه اجرت طلا در طلافروشی‌ها یکسان نیست. طلافروشان از سه روش متداول برای تعیین این مبلغ استفاده می‌کنند.

محاسبه اجرت ساخت طلا به صورت درصدی

در این روش، فروشنده درصدی از قیمت طلای خام را به‌عنوان اجرت در نظر می‌گیرد. برای مثال، اگر گفته شود اجرت ساخت یک قطعه طلا ۲۰ درصد است، کافی است قیمت روز هر گرم طلا را در ۲۰ درصد ضرب کنید.

فرض کنید قصد خرید دو گرم طلای ۱۸ عیار را دارید که قیمت روز آن 6,500,000 تومان است؛
در این صورت: 2,600,000 = 13,000,000 × ۲۰٪

نکته مهم این است که در روش محاسبه اجرت ساخت به‌صورت درصدی، با افزایش قیمت طلا، اجرت نیز به‌صورت تناسبی افزایش می‌یابد.

محاسبه اجرت طلا به صورت تومانی

هنگام استفاده از روش تومانی برای محاسبه اجرت ساخت طلا، طلافروش صرف‌نظر از قیمت طلا، مبلغ مشخصی را برای هر گرم طلا در نظر می‌گیرد. مثلاً ممکن است اجرت ساخت یک گرم طلا را ۵۰۰ هزار تومان اعلام کند. در این صورت اگر قطعه طلای شما ۵ گرم باشد:
۲٬۵۰۰٬۰۰۰ = ۵۰۰٬۰۰۰ × ۵

فرمول پیچیده اما رایج ترکیب درصد و تومان برای محاسبه اجرت طلا

در برخی موارد، طلافروشان برای تعیین اجرت، از هر دو روش درصدی و تومانی به‌طور هم‌زمان استفاده می‌کنند. این شیوه شاید کمی پیچیده‌تر باشد اما رایج است. فرمول این روش به شکل زیر است:

اجرت طلا = (نرخ ثابت تومانی× وزن طلای خام) + (درصد مشخص × قیمت طلای خام)

فرض کنید فروشنده به شما می‌گوید: «اجرت این قطعه ۷۰ هزار تومان + ۱۰ درصد است». اگر قیمت طلای خام 6,500,000 تومان باشد، اجرت ساخت طلای یک گرمی به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
اجرت = (1 × ۷۰٬۰۰۰)+ (۱۰٪ × 6,500,000)

720,0000 = ۷۰٬۰۰۰ + 650,000

نکته مهم آن است که وزن نهایی که در فاکتور قید می‌شود باید به‌صورت وزن خالص طلای زرد یا سفید باشد و وزن اجزایی مانند نگین، مروارید و … باید کم شود.

در فرمول فوق، قیمت روز طلا بر اساس عیار طلا مشخص می‌شود؛ یعنی اگر در حال خرید طلای 18 عیار هستید، مظنه طلا 18 عیار در فرمول فوق قرار می‌گیرد. نکته بعدی آن است که مالیات فقط بر اجرت ساخت طلا و سود طلافروش تعلق می‌گیرد.

عوامل مؤثر بر تعیین اجرت طلا

اگر از خود می‌پرسید «اجرت ساخت هر گرم طلا چقدر است؟» پاسخ دقیقی وجود ندارد؛ زیرا محاسبه اجرت ساخت طلا به عوامل مختلفی بستگی دارد:

طراحی و پیچیدگی ساخت طلا

هرچه طراحی طلا پیچیده‌تر و زمان‌برتر باشد، اجرت ساخت آن بیشتر است. مثلاً، النگوهای ساده معمولاً اجرت ساخت کمتری نسبت به یک پلاک زینتی ظریف دارند.

احتمالاً اصطلاح «طلای کم اجرت» را شنیده‌اید. طلای کم اجرت می‌تواند همان طلای زینتی نو باشد؛ اما ازآنجایی‌که برای مثال یک پلاک، النگو یا انگشتر بسیار ساده است و طرحی پیچیده نداشته یا زمان زیادی برای ساخت آن صرف نشده است، به‌عنوان طلای کم اجرت شناخته می‌شود.

وجود سنگ‌های قیمتی در طلا

طلاهای زینتی که در آن‌ها از سنگ‌های جواهر استفاده شده، معمولاً بالاترین اجرت ساخت را دارند؛ زیرا تراش فلز طلا برای سازگاری با سنگ زینتی و انتخاب سنگ‌های زینتی یک‌شکل و قرینه زمان بیشتری می‌برد. حال برای قطعات طلایی که دارای سنگ زینتی هستند، اجرت طلا چگونه محاسبه میشود؟ در این حالت با توجه به نوع سنگ دو حالت زیر وجود دارد:

1- طلای زینتی با سنگ‌های بدل: فرض کنید سرویس طلای خریداری شده دارای نگین‌های اتمی است. در این حالت، چون سنگ به‌کاررفته بدل است، هنگام خرید، قیمت طلا بر اساس وزن کل قطعه (شامل سنگ بدل) و با نرخ طلای ۱۸ عیار محاسبه می‌شود؛ اما هنگام فروش، وزن سنگ از کل وزن کم می‌شود و هیچ هزینه‌ای بابت آن به شما داده نمی‌شود.

2- طلای زینتی با سنگ‌های ارزشمند: اگر سنگ زینتی به‌کاررفته در سرویس طلا، خودش دارای ارزش باشد، برای مثال فیروزه اصل، یاقوت، برلیان باشد؛ باید، قیمت سنگ جواهر و اجرت ساخت آن را به‌صورت جداگانه بپردازید؛ ولی هنگام فروش نیز، معمولاً ارزشی تقریبی برای سنگ در نظر گرفته می‌شود و علاوه‌بر قیمت طلا، مبلغی بابت آن به شما پرداخت خواهد شد.

برند و شهرت سازنده طلا

زیورآلات برندهای معتبر معمولاً طراحی خاص‌تر و اجرت ساخت بالاتری دارند. در واقع، بخشی از اجرت پرداختی بابت نام و شهرت برند است.

تأثیر رنگ طلا بر محاسبه اجرت ساخت طلا

رنگ طلا هم می‌تواند بر محاسبه اجرت طلا تأثیر بگذارد. طلای سفید و رزگلد به دلیل مراحل ساخت پیچیده‌تر، معمولاً در گروه طلاهایی با بالاترین اجرت ساخت قرار می‌گیرند، مخصوصاً زمانی که دارای نگین یا طراحی پیچیده باشند.

تفاوت اجرت در انواع طلا

انواع مختلف طلا برای خرید با هدف استفاده یا سرمایه‌گذاری وجود دارد که هر کدام اجرت ساخت متفاوتی دارند.

برای مثال طلای دست دوم اجرت ساخت ندارد؛ زیرا اجرت ساخت طلا تنها یک‌بار پرداخت شده و از خریدار اولیه گرفته می‌شود. به‌عبارتی زمانی که شما در حال خرید طلای دست دوم هستید دیگر نیازی به پرداخت اجرت ساخت ندارید؛ اما فروشنده بازهم درصد خودش را روی قیمت طلا لحاظ می‌کند.

جدول اجرت طلا در 1404

در جدول زیر می‌توانید با انواع طلا، روش‌های مختلف محاسبه اجرت و محدوده رایج اجرت ساخت در سال 1404 آشنا شوید. در واقع به این سؤال پاسخ می‌دهیم که «اجرت ساخت هر گرم طلا چقدر است؟»

بالاترین اجرت ساخت طلا 40% و کم‌ترین اجرت ساخت هر گرم طلا، 2% است.

جمع‌بندی | اجرت طلا چگونه محاسبه میشود؟

اجرت ساخت طلا تنها برای طلاهای زینتی از اولین خریدار گرفته می‌شود. این هزینه که به‌ازای طراحی و ساخت قطعه طلا پرداخت می‌شود، نقش قابل‌توجهی در قیمت نهایی دارد و بهتر است قبل از خرید با روش‌های مختلف محاسبه اجرت طلا یعنی درصدی، تومانی و ترکیبی آشنا باشید. قبل از خرید طلا، بهتر است هدفتان را مشخص کنید: آیا قصد سرمایه گذاری دارید یا هدف شما استفاده زینتی از طلاست؟

اگر به‌دنبال حفظ ارزش پول هستید، طلای آب‌شده یا صندوق های طلا گزینه بهتری هستند؛ چون در آن‌ها اجرت ساخت و کارمزد فروشنده لحاظ نمی‌شود؛ اما اگر دنبال طلا برای استفاده شخصی هستید، طلای زینتی متناسب با بودجه‌تان، حتی با بالاترین اجرت ساخت طلا نیز می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. اگر قصد خرید طلای زینتی ولی بدون اجرت ساخت دارید، می‌توانید طلای دست‌دوم بخرید که اجرتش قبلاً پرداخت شده است. درنهایت فراموش نکنید که اجرت ساخت، هنگام فروش طلا به شما بازنمی‌گردد.