نحوه تشخیص طلا از بدل؛ چگونه در خانه طلا را از بدل تشخیص دهیم؟

پرسشِ «چگونه طلا را از بدل تشخیص دهیم؟» معمولاً هنگام خرید بدون فاکتور، دریافت هدیه یا معامله طلاهای دست‌دوم مطرح می‌شود. خوشبختانه روش‌هایی وجود دارد که می‌توانید بدون نیاز به دستگاه‌های تخصصی و حتی در خانه، اصل یا بدل بودن طلا را تشخیص دهید.

در این مطلب از ایران بروکر 20 روش کاربردی تشخیص طلا از بدل در خانه را با تصویر توضیح داده‌ایم. بااین‌حال توصیه می‌شود از محل‌های معتبر طلا خریداری کرده و تشخیص اصالت طلا را به متخصصان بسپارید.

بهترین روش های تشخیص طلا از بدل

روش‌های خانگی تشخیص طلا از بدل را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:

۱. تست‌های شیمیایی (مانند تست با الکل، سرکه، آب‌لیمو، اسید نیتریک و…)

۲. تست‌های فیزیکی (مانند چگالی، انتقال حرارت، رنگ و ظاهر)

۳. تست‌های مکانیکی یا بصری (مانند خراش، آهنربا، صدای برخورد، بررسی حکاکی‌ها و…)

برخی از این روش‌ها ممکن است باعث آسیب به قطعه طلا شوند، اما برخی دیگر کاملاً ایمن هستند. ما این روش‌ها را به طور نسبی از کم‌خطرترین تا مخرب‌ترین دسته‌بندی کرده‌ایم.

هشدار: اگر طلایی که قصد اصالت‌سنجی آن را دارید دارای سنگ زینتی مانند مروارید یا … است باید در زمان استفاده از تست‌های اسیدی و مخرب بیشتر دقت کنید؛ تا قسمت جواهری قطعه طلا آسیب نبیند.

تشخیص طلا از بدل با چک کردن اعداد

اولین و شاید ساده‌ترین راه تشخیص اصالت طلا این است که ببینید روی طلا عددی حک شده یا نه. روی بیشتر طلاهای اصل، عددی حک شده که نشان‌دهنده عیار یا خلوص آن است که هرکدام معنای خاصی دارد؛ به‌عنوان‌مثال، طلاهای اصل معمولاً عددهایی مثل 750 (که یعنی 75 درصد طلا یا همان ۱۸ عیار)، 585 یا حتی 999 دارند؛ اما اگر عدد عجیب‌وغریب دیدید یا اصلاً عددی نبود، ممکن است با طلای تقلبی طرف باشید.

بیشتر بدانید: صندوق طلا چیست؟ با سرمایه گذاری در صندوق‌های طلا دیگر نگران اصالت طلا نخواهید بود.

سایر کدهای مرتبط با فلز طلا: 375، 500، 583، 585، 916، 958، 999 است. البته گاهی طلاهای قدیمی فاقد حکاکی هستند.

بدل‌ها یا فاقد حک عیار هستند یا از اعدادی غیرمتعارف استفاده می‌کنند. همچنین بررسی دقیق موقعیت و کیفیت حکاکی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد، زیرا در طلای اصل این عدد با دقت بالا و ابزار تخصصی حک می‌شود، اما در بدل‌ها معمولاً بی‌نظم یا کم‌رنگ است.

برخی حروف نیز ممکن است روی قطعه طلا حک شود؛ به‌عنوان‌مثال حرف (M) به معنای مشهد، حرف (E) برای شهر اصفهان و حرف (T) برای تهران کاربرد دارد.

آزمون چگالی؛ یکی از دقیق ترین روش‌های خانگی برای تشخیص طلای اصل

اگر دنبال راهی نسبتاً دقیق برای تشخیص طلای اصل از بدل هستید، تست چگالی یکی از روش‌هایی است که می‌تواند حسابی کمکتان کند. برای انجام این آزمایش ساده، کافی است یک ظرف مدرج (مثل استوانه مدرج آزمایشگاهی یا لیوان اندازه‌گیری آشپزخانه) و یک ترازو داشته باشید.

ابتدا وزن طلای موردنظر را با دقت اندازه بگیرید و عدد آن را یادداشت کنید. حالا ظرف مدرج را تا نیمه از آب پر کنید و حجم اولیه آب را بخوانید. بعد، قطعه طلا را به‌آرامی داخل آب بیندازید و دوباره حجم آب را بخوانید. تفاوت این دو عدد، همان حجم آبی است که توسط طلا جابه‌جا شده است.

در قدم بعد، با استفاده از این فرمول ساده چگالی را حساب کنید:

جرم (گرم) / حجم جابه‌جا شده (سانتی‌متر مکعب) =چگالی

عدد به‌دست‌آمده را با چگالی طلای خالص، مقایسه کنید. اگر عددتان به این مقدار نزدیک بود، به‌احتمال‌زیاد با طلای واقعی سروکار دارید.

ازآنجاکه طلا یکی از متراکم‌ترین فلزات دنیاست، فلزات سبک‌تر به‌راحتی نمی‌توانند چگالی مشابهی داشته باشند؛بنابراین این روش، مخصوصاً در کنار دیگر تست‌های خانگی، می‌تواند دید خوبی درباره اصالت یا تقلبی بودن طلا به شما بدهد؛ اما باید دقت کنید که صرفا برای طلا ساده (بدون نگین) کاربرد دارد.

تشخیص طلا از بدل با آب

چه جوری طلا رو از بدل تشخیص بدیم؟ با کمک آب! یکی از روش‌های ساده تشخیص طلا از بدل که هیچ آسیبی به قطعه طلا وارد نمی‌کند، استفاده از ظرفی پر از آب است. برای تست طلا با آب، آن را در ظرف آب بیندازید؛ اگر ته‌نشین شد، احتمالاً طلاست. این روش بیشتر برای قطعات کوچک کاربرد دارد؛ زیرا قطعات بزرگ به‌خودی‌خود سنگین هستند و ته‌نشین می‌شوند.

تشخیص طلا با آهنربا

برای تشخیص سریع طلا از بدل در منزل، می‌توانید از آهنربا استفاده کنید. طلا خاصیت مغناطیسی ندارد و برخلاف فلزی مانند آهن، جذب آهنربا نمی‌شود؛ بنابراین اگر قطعه طلای خود را به آهنربا نزدیک کردید و به آهنربا چسبید یا کمی به سمت آن مایل شد، می توان حداقل این را گفت که قطعه طلای شما خالص نیست. البته این روش تنها به شما اثبات می‌کند که طلای شما دارای فلزهای مغناطیسی هست یا خیر. برای مثال استیل طلایی رنگ هم به آهنربا جذب نمی‌شود.

تشخیص طلا از بدل با گوش دادن

روش شنیدن صدای طلا هنگام برخورد با فلز، یکی دیگر از راه‌های سریع تشخیص طلای اصل از تقلبی در خانه است. طلای خالص، هنگام برخورد با سطوح فلزی، صدایی نرم و ادامه‌دار تولید می‌کند. در مقابل، فلزات بدل صدای کوتاه‌تر، تیزتر و اغلب توخالی ایجاد می‌کنند. برای استفاده از روش «تشخیص طلا با گوش دادن» نیازمند مکانی ساکت و دقت شنیداری بالا هستید. همچنین توصیه می‌شود در کنار سایر روش‌ها به‌عنوان مکمل استفاده شود.

تشخیص طلا از بدل با پوست بدن

یکی از روش‌های غیرمخرب تشخیص طلا از بدل در خانه، تماس با پوست بدن است. اگر هنگام استفاده طلا، خارش، قرمزی یا تغییر رنگ در پوستتان ایجاد شد، احتمالا با قطعه‌ای بدلی سروکار دارید. برای مثال استفاده از فلز مس، باعث سبزشدن رنگ پوست بدن می‌شود. طلای اصل معمولاً با پوست واکنش نمی‌دهد. البته بعضی افراد به طلا هم حساسیت دارند، پس اگر پوست حساسی دارید، این تست را نادیده بگیرید.

تشخیص طلا با سنجش رنگ

یکی از چیزهایی که معمولاً اول به چشم می‌آید، رنگ طلاست. طلا اگر اصل باشد، معمولاً رنگی یکدست و طبیعی دارد. مثلاً طلای ۲۴ عیار، زردی پررنگ و گرمی دارد، اما طلای ۱۸ عیار کمی ملایم‌تر است. برای استفاده از این روش با کمک ذره بین و نور خوب با دقت به همه قسمت‌های طلا نگاه کنید. اگر رنگ یکنواخت نباشد یا چندرنگ به نظر برسد، ممکن است فقط آب‌طلا یا روکش‌شده باشد.

روش تشخیص طلا از بدل با یخ

یکی دیگر از روش‌های غیرمخرب تشخیص طلا استفاده از یخ و بررسی سرعت ذوب شدن است. ازآنجایی‌که فلز طلا سرعت انتقال حرارت بالایی دارد اگر روی یخ قرار بگیرد باعث می‌شود یخ سریع‌تر ذوب شود. درحالی‌که بدلیجات باعث ذوب شدن سریع یخ نمی‌شوند. ازآنجاکه این روش دقت بالایی ندارد، بهتر است در کنار سایر روش‌ها استفاده شود.

تشخیص طلا با الکل

یکی دیگر از روش‌های تشخیص طلا از بدل در خانه، استفاده از الکل است. الکل به دلیل خاصیت حلالیت می‌تواند اثر چسب، رنگ یا پوشش‌های سطحی برخی فلزات تقلبی را از بین ببرد. برای تست، پنبه‌ای آغشته به الکل صنعتی را به سطح طلا بکشید. اگر تغییر رنگ، ایجاد لکه یا پاک شدن سطحی دیده شود، به‌احتمال زیاد با یک قطعه تقلبی سروکار دارید. طلا اصل با الکل واکنشی نشان نمی‌دهد و ظاهر آن تغییر نمی‌کند.

تشخیص طلا با ماست

یکی از روش‌های تشخیص طلا از بدل در منزل استفاده از ماست است. طلا در تماس با ماست هیچ تغییری نمی‌کند، اما برخی فلزات دیگر ممکن است پس از مدتی سیاه شوند یا تغییر رنگ دهند. برای تست، طلا را در ماست ساده (بدون افزودنی) قرار دهید و پس از چند دقیقه آن را بیرون آورده و با آب بشویید. مشاهده هرگونه تغییر رنگ یا لکه می‌تواند نشانه‌ای از بدل بودن باشد. این روش دقت بالایی ندارد و بیشتر جنبه مکمل دارد.

تشخیص طلا با آبلیمو

برای تشخیص طلا با آب لیمو، مقدار کمی آبلیمو را روی سطح طلا بریزید و پس از چند دقیقه با پارچه‌ای نرم پاک کنید. اگر رنگ طلا تغییر کند یا لکه‌ای باقی بماند، احتمالاً با فلزی غیر از طلا سروکار دارید. طلای خالص به دلیل پایداری شیمیایی در برابر اسیدهای ضعیف، هیچ‌گونه واکنشی نشان نمی‌دهد.

تشخیص طلا با سرکه

قطعه‌ای از طلا را درون ظرفی از سرکه سفید قرار دهید و حدود ۱۵ دقیقه صبر کنید. طلای واقعی در برابر سرکه کاملاً مقاوم است و هیچ‌گونه خوردگی یا تغییر رنگی در آن مشاهده نمی‌شود؛ اما فلزات بدل ممکن است اکسید شوند، تغییر رنگ دهند (سبز رنگ) یا سطح آن‌ها دچار خوردگی شود.

تشخیص طلا با سوزاندن

یکی از ویژگی‌های بارز طلا، مقاومت آن در برابر حرارت است. برای این آزمایش تشخیص طلای اصلی از تقلبی، از یک فندک معمولی یا شعله سبک استفاده کنید. قطعه‌ای از طلا را برای چند ثانیه (نه بیشتر) در معرض شعله مستقیم قرار دهید. اگر تغییر رنگ، دود کردن یا بوی سوختگی مشاهده شد، احتمالاً آن شیء از جنس طلا نیست. طلا حتی در دمای بالا نیز ظاهر خود را حفظ می‌کند و نمی‌سوزد، درحالی‌که قطعات بدلی ممکن است تغییر رنگ دهند یا ذوب شوند.

تشخیص طلا از بدل با وایتکس

یکی دیگر از روش‌های تشخیص طلای اصلی از تقلبی، استفاده از وایتکس است. با ریختن مایع وایتکس روی طلا محل برخورد سبز مایل به قهوه‌ای یا قرمز رنگ خواهد شد؛ ولی اگر طلا تقلبی باشد ممکن است خوردگی ایجاد شده یا به رنگ‌ سیاه درآید. توصیه می‌کنیم پس از اطمینان از اصل بودن طلا، آن را با آب سرد بشویید و خشک کنید تا تماس با وایتکس باعث ایجاد خوردگی نشود.

تشخیص طلا با سرامیک

یکی از روش‌های مخرب تشخیص طلا از بدل امکان استفاده از سرامیک بدون لعاب است. برای این کار، قطعه‌ای سرامیک بدون روکش (مثل کاشی پشت کار یا ظروف سفالی زبر) تهیه کرده و طلا را به آرامی روی آن بکشید. اگر ردی طلایی‌رنگ باقی بماند، آن قطعه احتمالاً طلاست؛ اما اگر ردی تیره، خاکستری یا سیاه باقی ماند، نشانه‌ای از بدل بودن آن است. همان‌طور که در ابتدا بیان شد با این کار بخشی از قطعه از بین می‌رود به همین دلیل، استفاده از آن نیاز به‌دقت دارد تا در صورت طلا بودن، قطعه آسیب جدی نبیند.

تشخیص طلا از بدل با سنگ محک

یکی از روش‌های سنتی برای شناسایی سرویس طلا از تقلبی، استفاده از سنگ محک است. در این شیوه، بخشی از طلا به آرامی بر سطح سنگ محک کشیده می‌شود درصورتی‌که رد حاصل، به رنگ زرد براق و یکنواخت باشد، به معنای اصلی بودن طلا است؛ اما اگر اثری باقی نماند یا رنگ آن کدر و غیرطبیعی باشد، کالا بدل است.

تشخیص طلا با سکه مسی

یکی از روش‌های ساده برای بررسی اصل بودن طلا، استفاده از سکه مسی است. در این روش، سکه را آرام روی سطح طلا می‌کشید و نتیجه را بررسی می‌کنید. اگر روی طلا خطی ایجاد شود، به‌احتمال‌زیاد طلا اصل است، چون فلز طلا نرم است و به‌راحتی خط می‌افتد؛ اما اگر هیچ خطی روی طلا نیفتد و فقط خود سکه دچار خراش شود، ممکن است قطعه‌ای که در اختیار دارید بدل یا روکش‌دار باشد. تشخیص طلا با سکه مسی، جز روش‌های نیمه مخرب به شمار می‌رود و در صورت عدم احتیاط، ممکن است موجب آسیب سطحی به طلا شود.

تشخیص طلا از بدل با آمونیاک

آمونیاک از ترکیبات قلیایی است که با فلزات خاص واکنش می‌دهد. طلا به دلیل ماهیت عدم واکنش‌پذیری در برابر آمونیاک مقاوم است و هیچ‌گونه تغییر ظاهری یا واکنش شیمیایی از خود نشان نمی‌دهد. این روش، مخصوصاً طلای سفید یا نقره بسیار کاربری است. در مقابل، فلزات بدل ممکن است در اثر تماس با آمونیاک دچار تیرگی، لکه یا اکسید شوند. برای این تست، کافی است قطره‌ای از محلول آمونیاک رقیق‌شده را روی بخش کوچکی سطح فلز بچکانید و تغییرات احتمالی را بررسی کنید.

تشخیص طلا از بدل با ید

یُد یک ماده اکسیدکننده ملایم است که می‌تواند در شناسایی برخی فلزات مؤثر باشد. زمانی که ید روی فلزات بدل (مانند برنج یا آلیاژهای مس) قرار گیرد، ممکن است واکنش‌هایی مانند تغییر رنگ به قهوه‌ای یا سبز رخ دهد. در مقابل، طلا به دلیل خنثی بودن شیمیایی، هیچ‌گونه واکنشی با یُد نشان نمی‌دهد و سطح آن بدون تغییر باقی می‌ماند. این روش برای تشخیص طلاهایِ آبکاری شده نیز مفید است، زیرا در صورت نازک بودن لایه طلا، سطح زیرین دچار واکنش خواهد شد.

تشخیص طلا از بدل با اسید نیتریک

استفاده از اسید نیتریک یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای تشخیص طلای اصلی از تقلبی است. در این روش یک قطره از اسید نیتریک را روی قسمتی از قطعه طلا بریزید اگر واکنشی رخ نداد طلای شما اصل است، اما فلزات بدل با ترکیب با اسید نیتریک به‌سرعت تغییر رنگ داده یا تولید گاز یا حباب می‌کنند.

چقدر می توان به این روش‌ها اطمینان کرد؟

باید بدانید که روش‌های معرفی شده، راهکارهایی ابتدایی برای تشخیص طلا از بدل در منزل هستند. هنگام آزمایش، سعی کنید به مخرب بودن یا نبودن روش تست طلا دقت کنید. هر چند ترکیب چند روش به شما اطمینان بیشتری از اصالت طلا می‌دهند؛ اما بازهم برای تائید نهایی بهتر است سراغ مراکز معتبر و تخصصی طلا بروید.

مخصوصاً اگر قصد دارید به‌صورت مداوم از طلای دست دوم برای مثال از دیوار یا آشنایان خود بخرید، بهتر است کیت تست عیار طلا داشته باشید تا خیالتان بابت معامله‌تان راحت باشد.

جمع بندی | نحوه تشخیص طلا از بدل در منزل

تشخیص طلا از بدل، اگرچه کاری تخصصی به‌نظر می‌رسد، اما با استفاده از روش‌های ساده خانگی و با کمی دقت، می‌توان تا حد خوبی این کار را انجام داد. بررسی عیار حک‌شده، عدم جذب توسط آهنربا، تست در آب، سرکه، الکل یا حتی مشاهده واکنش پوست نسبت به فلز، همگی ابزارهایی هستند تا بدون آسیب زدن جدی به قطعه، نتیجه‌ای بسیار نزدیک به واقعیت به دست آوردید. درنهایت، اگر هنوز به اصل بودن طلای خود شک دارید، بهتر است قطعه را نزد طلافروشی معتبر یا آزمایشگاه فلزات گران‌بها ببرید.