فرهنگ پخت و توزیع غذا در ایام محرم و صفر قرن‌هاست که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. از نان تنوری کاشانی‌ها تا آش عاشوری کرمانی‌ها، فسنجان گیلانی‌ها، آبگوشت خوانساری‌ها و حلیم زابلی‌ها. دیگ‌ها برای مهمانان حسین(ع) برپا شده‌اند.
آش گندم یزدی در ایام محرم در یزد طرفدار زیادی دارد. افراد با نذر بخشی از مواد اولیه این آش در ثواب آن سهیم می‌شوند. این غذا به آش امام حسین(ع) نیز معروف است.
اصلی‌ترین غذایی که در خوانسار در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی پخته می‌شود آبگوشتی است که جز گوشت و سیب‌زمینی و پیاز چیزی ندارد و یکی از خوشمزه‌ترین نذری‌هاست که افراد با فریز کردن آب آبگوشت می‌خواهند طی سال غذایشان مزه غذای امام حسین(ع) بگیرد.
حلیم زابلی، معروف به غلور زابلی، از غذاهای نذری محرم استان خراسان جنوبی، بیرجند و زابل است. این غذا با ادویه‌های تند بلوچ‌ها بسیار پرطرفدار است.
این غذا مختص شهرستان شاهرود در سمنان است و وقتی روزهای عزاداری امام حسین(ع) همزمان با اواخر بهار و اوایل تابستان باشد، به‌عنوان نذری مجلسی به عاشقان حسین(ع) داده می‌شود.
این غذا نوعی آش بلغور است. خانواده‌ها در نخستین سالی که عزیزی را از دست داده‌اند این نذری را برای روز اول محرم آماده و قبل از طلوع آفتاب خیرات می‌کنند. این غذا در مرحله ثبت در فهرست میراث ناملموس کشور است.
غذای نذری اوز باسترمای روستای کلج طارم سفلای استان قزوین از غذاهای سنتی و قدیمی این خطه از کشور است که قرار است در فهرست آثار ملی ثبت شود.
عمده نذری‌های مردم این شهرستان قربانی گوسفند و گوساله است. اما برای روز هفتم محرم، لقمه نان و پنیر و سبزی یا حلوا میان عزاداران توزیع می‌کنند که به آن «لگمه‌العباس» می‌گویند.
هلیسه همان حلیم است که در کرمانشاه پخته می‌شود و مردم برای هم زدن آن صف می‌بندند.
یک نوع آش نذری است که بیشتر در مناطق مرکزی ایران، به‌ویژه در اراک و نراق، در ایام محرم و به‌ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا پخته می‌شود. حلوایی به نام «ترحلوا» هم پرطرفدار است.
هر سال در روز تاسوعا در کاشان و آران و بیدگل نان عباسعلی پخته می‌شود. این نان را مردم به نانوایی‌ها سفارش می‌دهند تا در پایان روز تاسوعا توزیع شود.
سنت شله‌پزان که همه‌ساله همزمان با ایام محرم و صفر در شهر مشهد انجام می‌شود، به‌عنوان یک غذای سنتی و میراث فرهنگی و معنوی خراسان و ایران ثبت ملی شده است.
ویژگی مهم این قیمه که برای روزهای دهه اول محرم به‌خصوص ناهار روز عاشورا پخته می‌شود، استفاده از گوشت چرخ‌کرده است. به همین دلیل به آن قیمه چرخ‌کرده می‌گویند.
از معروف‌ترین غذاهای بوشهر قیمه‌ای است کاملا جاافتاده که با شکرپلو سرو می‌شود. البته شکر را کنار سفره می‌گذارند که اگر کسی خواست، به آن اضافه کند. این غذا در شیراز نیز به‌عنوان نذری پخته می‌شود.
