«ازدواج» اگرچه در ۱۰سال اخیر در معرض آماج حملات وسیع و مستقیم و غیرمستقیم تصمیمات غلط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قرار گرفته اما همچنان بهعنوان یکی از اصلیترین گزارههای استمرار زندگی در ذهن اکثر جوانان و خانواده است. امری که بنیاد و اساس خانواده را شکل میدهد و بسیاری دوست دارند در آن قدم بگذارند.
پژوهش علمی دانشگاه علامه طباطبایی در سال ۱۴۰۲ نشان داد که ۸۰درصد دختران و پسران مجرد تمایل به ازدواج دارند و به آن فکر میکنند. نیمی از ۲۰درصد باقیمانده نیز عنوان کرده بودند که درصورت فراهم شدن برخی امکانات اولیه مانند مسکن و شغل، ازدواج خواهند کرد. این در حالی است که طی سالهای اخیر، رسانههای اجتماعی به گونهای شرایط را ترسیم کردهاند که اکثر جوانان ایرانی دیگر تمایلی به ازدواج و تشکیل خانواده ندارند و سبکهای دیگری از روابط را جایگزین آن کردهاند.
با وجود اینکه پدیده «ازدواج» در ارزشگذاری جوانان رتبه مثبت و بالایی دارد و آن را خوشایند و باعث افزایش کیفیت زندگی میدانند اما آمار ازدواج در کشور وضعیت خوبی ندارد.
زهرا کمالی دهقان، محقق و عضو انجمن جامعهشناسی ایران ریشه کاهش تمایل به ازدواج در ۱۵سال اخیر را در بحران اقتصادی میداند:کاهش ازدواج اغلب به مباحث و مشکلات اقتصادی بازمیگردد. مطابق تئوریهای اقتصادی، در دوران رکود و بحران اقتصادی تمایل به ازدواج، کاهش و در دوران رونق اقتصادی تمایل به ازدواج افزایش پیدا میکند. مهمترین عامل افزایش آمار ازدواج در حال حاضر، رفع مشکلات اقتصادی است تا فرد بتواند نیازهای اولیه زندگی مشترک را برآورده کند، از پس خرج زندگی برآید و تمام ساعات زندگی را صرف کار کردن نکند. در حال حاضر نهاد خانواده بهدلیل بحران اقتصادی، امکان حمایت از جوانان خود را ندارند و نمیتوانند در این زمینه مانند گذشته حامی باشند.
نزدیک به ۳هفته است که برنامه ویدئویی به نام «عشق ابدی» در یوتیوب در حال اکران است که بسیار بحثبرانگیز شده. خروجی این برنامه تا اینجای کار، عدمتعهد در روابط بین دختران و پسران جوان است و میتوان از آن چنین برداشت کرد که افراد بیشتر از ازدواج به دنبال رابطه آزاد و بدون تعهد هستند. این برنامه باعث شد که یک اینفلوئنسر با نزدیک به یکمیلیون مخاطب، دست بهنظرسنجی و گفتوگو با جوانان در ارتباط با ازدواج بزند.
نتایج نظرسنجی در پاسخ به این سؤال که «بین رابطه بدون تعهد و ازدواج کدام را میپسندید؟» ۹۳درصد افراد پاسخشان ازدواج بود و در یک گفتوگوی خیابانی که در یک کافه در شمال تهران و دیگری در مرکز تهران با جوانان مجرد داشته، آنها گفتهاند که برای زندگی طولانی مدت با یک فرد، در صورت شناخت درست و دقیق، ازدواج را بر همه نوع روابط حتی ازدواج سفید ترجیح میدهند.
شرایط اقتصادی در ایران که باعث کاهش ازدواج شده، زنگ خطری است که دولتمردان و نمایندگان مجلس صدای آن را اگرچه دیر اما بالاخره شنیدند و برای آن آستین بالا زدند و قانون تسهیل ازدواج جوانان را تصویب کردند و به اجرا درآوردند. مهمترین بند این قانون مربوط به وام ازدواج است که بین ۳۰۰تا ۶۰۰میلیون، بسته به سن و داشتن برخی پارامترها دیده شده و چند سالی است که جوانان از بخشی از این تسهیلات که اجرایی شده، میتوانند استفاده کنند.