۲۸ می (۷ خرداد) روز جهانی بهداشت قاعدگی است؛ پدیده‌ای طبیعی که نیمی از جمعیت جهان آن را تجربه می‌کنند. با این حال، بسیاری از زنان و دختران در نقاط مختلف دنیا از آموزش‌های مناسب بهداشتی در این زمینه محروم‌اند. درحالی‌که رعایت بهداشت در دوران قاعدگی، نه تنها برای حفظ سلامت جسم، بلکه برای سلامت روان و کرامت انسانی زنان ضروری است.
به زبان خیلی ساده، قاعدگی نتیجه‌ی ریزش پوشش داخلی رحِم (آندومتر) است. هر ماه، بدن زن برای بارداری آماده می‌شود. اگر تخمک بارور نشود، هورمون‌ها کاهش می‌یابند و پوشش رحم فرو می‌ریزد و از طریق واژن خارج می‌شود. به این خونریزی، قاعدگی می‌گویند.
قاعدگی شاید یکی از سخت‌ترین دورانی باشد که یک زن تجربه می‌کند و دلیلش هم تحمل نوسانات هورمونی و عوارض ناشی از آن (مثل تغییرات خلق و خو و بی‌میلی به زندگی و ...)، خونریزی چندروزه و تحمل درد است که در بعضی از زنان آزاردهنده است، اما در عین حال دوران باشکوهی محسوب می‌شود. چراکه نشانه سلامت، تعادل هورمونی و توانمندی بدن زن برای زندگی‌بخشی و باروری است. قاعدگی منظم مثل یک آینه عمل می‌کند که سلامت بدن و روان زن را بازتاب می‌دهد و هر تغییری در آن می‌تواند زودتر از هر آزمایش پزشکی، اختلالات یا بیماری‌ها را آشکار کند.
برخلاف تصور خیلی‌ها، قاعدگی زنان نه تنها نشانه ضعف نیست، بلکه نشان می‌دهد بدن آنها زنده، پویا و در ارتباط با چرخه‌های طبیعی دنیا است. این چرخه می‌تواند فرصتی باشد برای آگاهی بیشتر از خود، مراقبت بهتر و حتی درک عمیق‌تری از ریتم درونی زندگی. اما لازم است این دوران باشکوه با خودمراقبتی و رعایت نکات بهداشتی همراه باشد تا سلامت زن به خطر نیفتد.
چگونه بهداشت قاعدگی را رعایت کنیم؟
اما چگونه بهداشت قاعدگی را رعایت کنیم؟ در این گزارش مواردی را که در این زمینه اهمیت بسیار زیادی دارند، مطرح می کنیم.
نوار یا پد بهداشتی، تامپون‌ها و کاپ‌های قاعدگی از جمله ابزارهایی هستند که باید با توجه به شرایط جسمی، میزان خونریزی و سبک زندگی انتخاب شوند. مهم‌ترین نکته، استفاده از محصولات دارای مجوز بهداشتی، بدون مواد شیمیایی حساسیت‌زا و مناسب پوست است.
پدها و تامپون‌ها باید هر ۴ ساعت (و گاهی زودتر، بسته به میزان خونریزی) تعویض شوند. ماندن طولانی‌مدت این محصولات می‌تواند باعث رشد باکتری و بوی نامطبوع شود و احتمال بروز عفونت را افزایش دهد.
در دوران قاعدگی باید ناحیه تناسلی با آب ولرم و صابون ملایم (بدون رایحه یا pH مناسب واژن) شسته شود. همچنین از دوش واژینال یا صابون‌های عطری که تعادل باکتریایی را به هم می‌زنند، باید پرهیز کرد.
لباس زیر باید خشک، تمیز و نخی باشد تا از ایجاد رطوبت و التهاب جلوگیری شود. تعویض روزانه و شست‌وشوی صحیح آن با شوینده‌های ملایم توصیه می‌شود.
دردهای شدید، بوی غیرعادی، خونریزی بیش از حد یا لکه‌بینی بین دو دوره قاعدگی، نشانه‌هایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به پزشک ضروری است.
محصولات استفاده‌شده نباید در چاه توالت انداخته شوند. آنها باید در دستمال کاغذی پیچیده و در سطل زباله انداخته شوند. رعایت این نکته، هم برای حفظ بهداشت عمومی و هم محیط زیست اهمیت دارد.
زنان و دختران نباید از قاعدگی خجالت بکشند. شرم ناشی از پریود، روحیه فرد را حتما ضعیف می‌کند. باید بتوانید در این زمینه با پزشک‌تان، با دوستان‌تان، با مادرتان، خواهرتان، همسرتان و حتی همکارتان صحبت کنید. پریود شدن می‌تواند با گرفتگی عضلات، تحریک‌پذیری، نوسانات خلقی، خستگی و احساس ناخوشایند همراه باشد. پریودها همچنین ممکن است در لحظات بسیار نامناسب رخ دهند؛ در مهمانی، استخر، محل کار یا هر جای دیگر. در موردش صحبت کنید و در صورت نیاز حمایت بخواهید. بهداشت قاعدگی تنها مراقبت از جسم نیست. قاعدگی و سلامت روان هم ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. پس درباره آن صحبت کنید.
یک باور غلط درباره حمام رفتن
یکی از مواردی که در دوران قاعدگی باید به آن توجه داشت، لزوم استحمام است. این باور که "حمام رفتن در پریودی ضرر دارد"، یک باور غلط و بی‌پایه است. به گفته پزشکان در دوران قاعدگی می‌توان حمام رفت و دوش گرفت و حتی توصیه هم می‌شود. حمام کردن با آب گرم به کاهش گرفتگی‌های عضلانی، آرامش روانی، کاهش خستگی و تمیزی بدن کمک می‌کند. البته رعایت چند نکته در این زمینه مهم است. مثلا این که با آب داغ دوش نگیرید و ناحیه تناسلی را هم فقط با آب ولرم خالی یا آب ولرم به اضافه صابون‌ها و شوینده‌های بدون عطر بشویید.
«اتفاقا در دوره قاعدگی توصیه می‌کنیم که خانم‌ها حتما حمام بروند و دوش بگیرند. فقط در روزهای اول که خونریزی خیلی زیاد است، ممکن است استحمام باعث ازدیاد خونریزی شود. اگر باعث ازدیاد خونریزی شود، توصیه می‌کنیم که در دو سه روز اول حمام نروند. ولی این که در کل دوران قاعدگی که هفت هشت روز یا حتی بیشتر است حمام نروند، اصلا توصیه نشده است. اتفاقا دوش نگرفتن باعث ایجاد عفونت می‌شود. چون وقتی در محیط تناسلی خون جمع می‌شود، محل تغذیه خوبی برای میکروب‌ها می‌شود و میکروب‌ها در آن ناحیه رشد می‌کنند و منجر به بروز عفونت و بیماری می‌شوند.»
دکتر لباف ادامه می‌دهد: «نکته مهم دیگری که درمورد استحمام در دوره عادت ماهانه وجود دارد، این است که ایستاده دوش بگیرند و ننشینند. چون نشستن روی صندلی در حمام می‌تواند به جذب میکروب‌ها و بروز عفونت کمک کند. طولانی دوش گرفتن هیچ خطری ندارد و مضر نیست، اما نشسته حمام نکنند.»
