ماجرای این دو گربهسان بسیار نادر، تیر ۱۴۰۱ آغاز شد؛ زمانی که خانوادهای طبیعتدوست در اصفهان، تولههایی نحیف را تحویل یگان حفاظت محیطزیست دادند. این دو توله که از زیستگاه طبیعیشان در حوالی شهر داران (شهرستان فریدن) جدا شده بودند در معرض قاچاق و فروش در فضای مجازی قرار داشتند. فردی سودجو با معرفی آنها بهعنوان تولهگرگ، قصد فروش این گنجینههای ژنتیکی را داشت؛ غافل از آنکه این دو جانور، سیاهگوشهای اوراسیایی هستند؛ گونهای که حضورش در طبیعت ارزش اکولوژیک بالایی دارد.
بر اساس مصوبه شورای برنامهریزی اصفهان در سال گذشته قرار بود این دو سیاهگوش پس از نصب قلادههای ردیاب به زیستگاه طبیعی بازگردند، اما این برنامه بهدلایل فنی و اجرایی متوقف ماند. از یک سو تهیه ردیابهای مناسب برای گربهسانان در داخل کشور امکانپذیر نبود و از سوی دیگر، واردات این تجهیزات با مشکلات مالی و محدودیتهای قانونی روبهرو شد. در نتیجه، موضوع به سازمان حفاظت محیطزیست در تهران ارجاع داده شد. از سوی دیگر مرکز نگهداری کلاهقاضی در اصفهان هم برای نگهداری کوتاهمدت طراحی شده است و زیرساختهای لازم برای اقامت طولانیمدت و اقدامات تخصصیتر را ندارد. مرتضی جوهری، رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اصفهان البته میگوید که تصمیمگیری درباره آینده این دو حیوان، از جمله احتمال رهاسازی در طبیعت یا اجرای برنامههای حفاظتی دیگر، از سوی سازمان مرکزی انجام شود حتی احتمال دارد سازمان در حال آمادهسازی قلادههای ردیابی برای این سیاهگوشها یا برنامهریزی برای رهاسازی آنها باشد اما با تصمیم نهایی از اصفهان به سازمان حفاظت محیطزیست واگذار شده است.
در گفتو گو با همشهری میگوید: به طور کلی در دنیا، چهارگونه سیاهگوش وجود دارند که شامل سیاهگوش اوراسیایی (Lynx lynx)، سیاهگوش ایبریایی (Lynx pardinus)، سیاهگوش کانادایی (Lynx canaensis)و باب کت (Lynx rufus) می شوند. در این بین، سیاهگوش اوراسیایی از نظر جثه از سایر گونه ها بزرگ تر و دارای گسترده ترین پراکنش است که ایران را نیز در بر میگیرد. بر اساس شواهد موجود، زیرگونهای از سیاهگوش که در ایران وجود دارد، L. l. dinnikiاست. این زیر گونه از جمله ناشناختهترین زیرگونههای سیاهگوش در دنیا محسوب میشود که در جنوبیترین حد پراکنش خود در نواحی شمال، شمال غرب و برخی مناطق غرب ایران دیده شده است. در تمامی محدوده پراکنش این زیرگونه اطلاعات بسیار اندکی از زیستشناسی و بومشناسی آن در دسترس است که به وضعیت مبهم آن دامن زدهاست.
سیاهگوش اوراسیایی، یکی از ۸ گونه گربهسان ایران است که نقش بسیار مهمی در تنظیم جمعیت طعمهها مانند جوندگان و خرگوشها دارد. این گربهسان سومین گربهسان بزرگ ایران است که با گوشهایی منقوش به کاکل سیاه، بهندرت در طبیعت دیده میشود. حضور سیاهگوش در یک اکوسیستم، نشانهای از سلامت و توازن آن زیستگاه است. این شکارچی با رژیم غذایی متنوعی که دارد به کنترل جمعیت طعمهها و پیشگیری از تخریب پوشش گیاهی کمک میکند. بنابراین، بازگشت موفق این دو قلاده به طبیعت، نه فقط یک دستاورد برای حفاظت از یک گونه، بلکه گامی در جهت ترمیم زنجیرههای طبیعی و بازسازی زیستبوم منطقه است.
طول بدن: ۸۰ تا ۱۳۰ سانتیمتر
طول دم: ۱۲ تا ۱۹ سانتیمتر
ارتفاع بدن: ۵۰ تا ۷۵ سانتیمتر
وزن: ۱۱ تا ۲۹ کیلوگرم
شکل ظاهری: نر و ماده همشکل، قهوهای مایل به خاکستری با زیر بدن سفید چرک
ویژگی برجسته: گوشها با دستهموی سیاه (۴ سانتیمتر)
کف دستوپا: پهن و پر مو برای حرکت در برف
شیوه زندگی: مخفیکار، تکزی
فعالیت: صبح زود و نزدیک غروب
مهاجرت: در زمستان تا ۱۰۰ کیلومتر
لانه: زیر صخره، سوراخ درخت، میان پوشش گیاهی
روش شکار: کمین، جهش، انتقال طعمه به محل امن
طعمههای اصلی: شوکا، بز، گراز، قوچ و میش
در تابستان: خرگوش، جوندگان، سنجاب، پرندگان
توانایی شکار: طعمههای تا ۴ برابر بزرگتر از خود
در طبیعت: تا ۱۷ سال
در اسارت: تا ۲۵ سال
مناطق اصلی: کوهستانهای البرز و زاگرس
استانها: شمال، شمالغرب و غرب ایران
گزارشهای تأییدنشده: کرمانشاه، دنا، شهرضا، توران، بافق