همشهری آنلاین - سیدسروش طباطبایی‌پور: اما اهالی‌اش شبی خوابیدند و صبح برخاستند و یکهو دیدند روستایشان بخشی از پایتخت شده، آن هم بخش مرغوب و خوش‌آب‌وهوا و باکلاس پایتخت! بیشتر درخت‌های بلند آن باغ‌های قدیمی به برج‌های بلندمرتبه تبدیل شدند و مثل قارچ، مرکز خرید و رستوران رویید و خلاصه ساکنانش شدند مایه‌داران و اعیان‌نشینان پایتخت!
بیشتر بخوانید:
یکی از این محله‌های تهران که چنین قصه‌ای دارد، محله الهیه است؛ محله‌ای در شمال پایتخت که قیمت املاکش، مثل درخت‌ها و برج‌هایش، بلندمرتبه است و دست‌نیافتنی!
- تاریخش
در عهد قاجار، کمی پایین‌تر از تجریش، روستای باصفایی بود به نام زرگنده که آب رودخانه‌های گلاب‌دره و دربند، آن‌جا را سیراب می‌کرد. بخشی از این روستا را خلازیر یا خورآذین می‌نامیدند که به باغ‌های گیلاسش معروف بود. صاحب یکی از این باغ‌های پهناور، محترم‌الدوله از خاندان سلطنتی قاجار بود. همسرش در سال۱۳۰۸ شمسی، باغ را با شراکت روس‌ها تبدیل به کارخانه کبریت‌سازی کرد که البته خریداران، کبریت‌هایش را نپسندیدند و بعد از مدتی کارخانه ورشکست شد.
عروس آن خانواده، فخرالدوله، دختر مظفرالدین‌شاه بود که پس از مرگ بزرگ‌خاندان، زمین‌ها را قطعه‌قطعه کرد و فروخت. تعدادی از این قطعات را مردی به نام میرزاجعفر حکیم‌الهی خرید. او استاد رشته حکمت الهی بود و علاوه بر کار علمی، در آبادکردن اموال خود در بخش خلازیر کوشید و همین شد که به‌مرور نام خلازیر را به الهیه تغییر دادند.
باغ شرکت نفت
برخی کشورها زمین‌هایی از این محله مصفا را خریدند تا سفارتخانه‌های خود را در آن بنا کنند. همچنین وقتی قیمت‌های این منطقه هنوز نجومی نشده بود، برخی وزارتخانه‌ها هم زمین‌های این محله را خریدند تا برای کارکنانشان بلندمرتبه‌سازی کنند. مثلا شرکت نفت ایران و انگلیس باغی به وسعت ۶هزار مترمربع خرید تا در آن‌جا برخی مذاکرات نفتی را انجام دهد. عمارت اولیه این باغ، در زمان قاجار در ۲طبقه با سقف شیروانی روی سکویی ساخته شده که در طول زمان، بخش‌هایی به آن افزوده شده است. اکنون این باغ، یکی از باشگاه‌های کارکنان شرکت نفت است که برای مهمانی‌ها از آن استفاده می‌شود. در این باغ برای مدتی کوتاه هم منوچهر اقبال زندگی می‌کرد؛ مردی که سیاستمدار، پزشک، رئیس دانشگاه تهران و مدیرعامل شرکت نفت بود و در زمان پهلوی اول، وزیر و در دوره‌ای هم نخست‌وزیر شد.
اکنونش
یکی از خیابان‌های معروف این محله، خیابان فرشته است که نام کنونی‌اش، خیابان شهید فیاضی است. باغ‌موزه هنر ایرانی، محل زندگی و موزه دکتر حسابی، و باغ سفارت‌های روسیه، آلمان و ترکیه هم در این محل قرار دارد.
البته ساخت‌وساز به شکل امروزی در محله الهیه از دهه۵۰ شمسی آغاز شد و بافت ساکنانش هم در طول زمان کوتاهی تغییر کرد؛ یعنی بازاری‌های ساکن مرکز شهر و متمولان پایتخت، برای فرار از آلودگی‌های هوایی و زمینی و صوتی، خانه‌هایشان را فروختند و ساکن برج‌های بلندمرتبه مناطقی چون الهیه شدند و چون هرچیز هر محله باید به همه‌چیزش بیاید، برج‌ها و مراکز خرید و رستوران‌ها و ورزشگاه‌هایش هم اشرافی شدند؛ البته برخی خانه‌ها توی کوچه‌پس‌کوچه‌های این محله هنوز حال‌وهوای آن‌روزها را حفظ کرده‌اند.
